Class 8 Dutch

Once you have translated a line of English text, replace the English text with the new translation.
Please do not change the time codes.

class finished

Class 8

0:00:00.530,0:00:03.240
» Neil Smith: Wat ik me herinner is dat de Aziatische economische crisis,

0:00:03.240,0:00:06.120
wat de Aziatische economische crisis wordt genoemd hoewel Rusland

0:00:06.120,0:00:10.469
en Brazilië de grootste getroffen economieën waren,

0:00:10.469,0:00:15.320
dat precies op dat moment veel van de discussie van Marx in die plaatsen uitdroogde, precies

0:00:15.320,0:00:20.279
omdat ze dan niet enkel met Marx' analytische diagnose van het kapitalisme

0:00:20.279,0:00:25.140
moesten behandelen maar ook zijn begrip van crises en de onvermijdelijkheid

0:00:25.140,0:00:33.540
van disequilibrium en crises.
» Harvey: Een van de zaken die je volgens mij altijd van Marx kunt leren,

0:00:33.540,0:00:37.940
en ik benadruk dit meer wanneer ik het nu onderwijs,

0:00:37.940,0:00:41.050
is dat hij eigenlijk niet echt praat over

0:00:41.050,0:00:47.300
de transitie van naar socialisme of communisme.
Hij praat daar helemaal niet vaak over.

0:00:47.300,0:00:51.200
En in feite praat hij daar niet echt over omdat

0:00:51.200,0:00:55.590
hij anti-utopisch was, dus hij wou geen ontwerpen voorleggen.

0:00:55.590,0:01:02.590
Maar wat je wel krijgt in 'Het Kapitaal' is een theorie van hoe maatschappijen veranderen.

0:01:03.340,0:01:07.680
En veel daarvan bevindt zich in voetnoot [89] van hoofdstuk [13].

0:01:07.680,0:01:13.380
Waar ik nu veel tijd aan spendeer –
Ik spendeer een hele sessie enkel aan die voetnoot.

0:01:13.380,0:01:19.700
Dat deed ik niet toen hij het onderwees in jouw tijd. Ik erkende het belang ervan niet in.

0:01:19.700,0:01:24.970
Maar als een theorie van sociale verandering vertelt het je niet enkel hoe…
» Neil Smith: Welke voetnoot?

0:01:24.970,0:01:30.190
–Het is de voetnoot waar hij praat over de relatie met Darwin en hoe technologie

0:01:30.190,0:01:35.100
de sociale relaties onthult, de relatie met de natuur e.d.

0:01:35.100,0:01:38.930
Ik spendeer daar dus veel tijd aan en zeg: Eigenlijk,

0:01:38.930,0:01:43.920
wat we hier zien is een argument hoe het feodale systeem transformeerde

0:01:43.920,0:01:49.219
tot het kapitalisme, en als dat is hoe het gebeurde, dan
zouden we die ideeën in die voetnoot moeten gebruiken

0:01:49.219,0:01:54.820
om te denken aan de overgang naar het socialisme. Het stelt u in staat om een kritiek te hebben

0:01:54.820,0:01:59.240
van wat misging in de Sovjet-Unie, wat misging met 'reëel bestaand Communisme'

0:01:59.240,0:02:06.010
en waarom ze niet zo geslaagd zijn als ze hadden kunnen zijn, als ze een beter idee

0:02:06.010,0:02:11.989
hadden gehad van waar Communistische ontwikkeling om draait.
Dus ik benadruk dat.

0:02:11.989,0:02:16.370
Die voetnoot vertelt ons niet alleen wat er gebeurd is, we kunnen het ook gebruiken

0:02:16.370,0:02:23.079
als een manier van theoretiseren over hoe de maatschappij waarin we ons bevinden te veranderen.

0:02:40.079,0:02:44.359
Zoals ik waarschijnlijk heb gezegd in de eerste les,

0:02:44.359,0:02:52.959
probeert Marx zelden -of nooit- een handleiding op te stellen van de procedure die hij volgt.

0:02:52.959,0:02:55.799
Dus als je wilt weten

0:02:55.799,0:03:02.859
wat zijn methode is, moet je het hem ofwel zien doen, zoals in Het Kapitaal.

0:03:02.859,0:03:07.790
oftewel moet je toevlucht nemen naar

0:03:07.790,0:03:12.699
het beschouwen van incidentele, heel cryptische, samengeperste uitspraken

0:03:12.699,0:03:18.649
over hoe hij de wereld begrijpt en wat het betekent

0:03:18.649,0:03:27.389
om die methode toe te passen voor het begrijpen van de kapitalistische productiemethode.

0:03:27.389,0:03:33.999
En in deze voetnoot [89] presenteert hij eigenlijk veel basisideeën.

0:03:33.999,0:03:44.759
Ten eerste zijn relatie met Darwin,

0:03:41.379,0:03:47.529
hij zegt: “Een kritische geschiedenis van de technologie…”,

0:03:47.529,0:03:52.419
Een interessante zin want op dat punt had waarschijnlijk nog niemand gedacht

0:03:52.419,0:03:54.970
aan het schrijven van een kritische geschiedenis van de technologie.

0:03:54.970,0:03:59.339
Dus dat op zich is al een innovatief idee in die tijd.

0:03:59.339,0:04:05.589
Hij zegt dus: “… zou trouwens aantonen hoe zelden een uitvinding uit de achttiende eeuw
het werk was van een enkele persoon. Tot op heden

0:04:05.589,0:04:08.389
is een dergelijke studie nog niet verschenen.

0:04:08.389,0:04:14.959
Darwin heeft de aandacht gevestigd op de geschiedenis van de natuurlijke technologie,
dat wil zeggen op de vorming van de organen van planten en dieren

0:04:14.959,0:04:19.749
als productie-instrumenten voor het leven van de planten en dieren.”

0:04:19.749,0:04:32.669
Dit is een interessant idee, dat de evolutie organismen uitrust met productie-instrumenten
om hun leven in stand te houden.

0:04:32.669,0:04:37.360
Marx gaat door: “Verdient de geschiedenis van het ontstaan van de productieve organen

0:04:37.360,0:04:44.309
van de mens in de maatschappij, van de materiële basis van iedere afzonderlijke maatschappijorganisatie niet evenzeer de aandacht?

0:04:44.309,0:04:51.839
En zou deze geschiedenis niet veel gemakkelijker te schrijven zijn omdat, zoals Vico zegt, de geschiedenis van de mensen zich onderscheidt van de geschiedenis van de natuur

0:04:51.839,0:04:55.590
doordat de eerste wél en de laatste niet door ons is gemaakt?”

0:04:55.590,0:04:57.729
Vico's argument was dat

0:04:57.729,0:05:05.129
voor zover het natuurlijk wet betrof, we nooit een positie zouden bereiken waar we het begrijpen.
Dat is Gods domein,

0:05:05.129,0:05:10.349
en God werkt op mysterieuze wijze dus we zouden het nooit goed verstaan, maar

0:05:10.349,0:05:15.509
we konden wat we zelf gedaan hadden wel begrijpen en daarom was de menselijk geschiedenis

0:05:15.509,0:05:22.459
minder mysterieus of kon minder mysterieus gemaakt worden omdat het mensen waren die het gemaakt hebben.

0:05:22.459,0:05:25.839
Marx neemt dit idee hier op.

0:05:25.839,0:05:35.129
Het punt van de geschiedenis van technologie werd eigenlijk al
eerder opgenomen in de voorgaande pagina's, bijvoorbeeld,

0:05:35.129,0:05:44.350
als je teruggaat naar p. [118]

0:05:44.350,0:05:53.729
praat hij daar over Franklin en het definiëren van de mens als 'toolmaking animal'.

0:05:53.729,0:06:04.369
En zegt hij “Dezelfde betekenis, die de overblijfselen van de beenderen bezit
voor de kennis van de uitgestorven diersoorten,

0:06:04.369,0:06:11.729
bezitten de overblijfselen van de arbeidsmiddelen voor de beoordeling
van verdwenen economische maatschappijvormen.

0:06:11.729,0:06:21.870
De economische tijdperken onderscheiden zich onderling niet
door wat gemaakt werd, maar hoe, met welke arbeidsmiddelen gewerkt werd.”

0:06:22.449,0:06:28.479
Voetnoot [5a], die zegt: “Ofschoon tot dusver in de geschiedschrijving
weinig aandacht is besteed aan de ontwikkeling

0:06:28.479,0:06:36.199
van de materiële productie — dus weinig aandacht is besteed aan de
basis van het gehele maatschappelijke leven en derhalve aan de gehele werkelijke geschiedenis…”

0:06:36.199,0:06:42.960
Opnieuw, op p.[256], zegt hij:

0:06:42.960,0:06:49.500
“De elementaire vorm van alle machinerie is ons uit het Romeinse Keizerrijk bekend in de vorm van de watermolen.

0:06:49.500,0:06:55.009
De periode van het ambacht liet ons het kompas, het buskruit,
de boekdrukkunst en het automatisch uurwerk na.

0:06:55.009,0:07:04.400
In het algemeen echter speelt de machinerie de bijrol, welke haar door Adam Smith
naast de arbeidsverdeling werd toegewezen.”

0:07:04.400,0:07:10.539
Dus er is hier het idee dat er een menselijk evolutionair proces is geweest

0:07:10.539,0:07:17.180
waarin we een onderscheid kunnen zien tussen en in verschillende gemeenschappen

0:07:17.180,0:07:21.740
door de aard van technologieën die we zien.

0:07:22.259,0:07:31.509
Dit idee is heel belangrijk in Marx,
en heel belangrijk in marxistische historiografie.

0:07:31.509,0:07:38.930
Maar we moeten eens goed nadenken over wat dit precies betekent,
en daar komen we zo meteen toe.

0:07:38.930,0:07:46.459
Natuurlijk ziet Marx zichzelf ook als pratende over de evolutie van de menselijke gemeenschap.

0:07:46.459,0:07:51.269
En ziet dat als een voortzetting van de soort argumenten

0:07:51.269,0:07:57.580
die Darwin over de evolutie van de natuurlijke orde in het algemeen had uitgewerkt.

0:07:57.580,0:08:03.520
In zekere zin ziet Marx zichzelf dus als het voortzetten van Darwins werk – in de menselijke geschiedenis.

0:08:03.520,0:08:07.509
Maar met een kwalitatieve verschuiving vanwege de redenen die Vico opgaf.

0:08:07.509,0:08:15.809
Maar hij had veel bewondering voor de manier waarop schreef over

0:08:15.809,0:08:21.139
de evolutie, op de manier dat hij deed.

0:08:21.139,0:08:27.960
Ook al zie je Marx elders kritisch zijn van wat het is dat Darwin eigenlijk ziet.

0:08:27.960,0:08:35.940
In een commentaar die hij naar Engels schreef,
en ik citeer hier uit geheugen,

0:08:35.940,0:08:40.310
zegt Marx zoiets als: 'Het is vermakelijk om te zien hoe

0:08:40.310,0:08:48.350
Darwin, wanneer hij kijkt naar de natuur al die arbeidsverdelingen
en functiespecialisaties ziet, en de competitieve wereld en

0:08:48.350,0:08:52.440
de survival of the fittest etc.'

0:08:52.440,0:08:58.380
Want dat was eigenlijk karakteristiek voor het Britse
industriële kapitalisme in die tijd.

0:08:58.380,0:09:03.500
En er is daar een interessante reden voor,

0:09:03.500,0:09:11.800
Darwin was namelijk getrouwd met de dochter van Sir Josiah Wedgwood, die een van de grootste aardewerk industriëlen was.

0:09:11.800,0:09:17.830
Darwin was dus heel bekend met die aspecten van het Britse kapitalisme

0:09:17.830,0:09:25.270
die draaide om specialisatie, arbeidsverdeling, competitie enzovoort.

0:09:25.270,0:09:29.630
In de geschiedenis van de evolutie,

0:09:29.630,0:09:35.320
waren de Russische evolutionisten niet in staat om Darwin te verstaan,
en ze benadrukten zaken zoals

0:09:35.320,0:09:42.600
coöperatie en samenwerking.
Een van de beroemdste naturalisten

0:09:42.600,0:09:47.200
uit die omgeving was niemand minder dan Kropotkin

0:09:47.200,0:09:58.280
die het 'tegengif' verschafte voor sociaal Darwinisme door te praten over de manier waarop gemeenschappen gebaseerd zijn op wederzijdse hulp en begrip.

0:10:04.030,0:10:12.370
Maar Darwins vooringenomenheid om de Britse maatschappij in de natuurlijke wereld te zien is weggegeven in Darwins eigenlijk inleiding,

0:10:12.370,0:10:15.970
want in zijn inleiding van 'De oorsprong der soorten'

0:10:15.970,0:10:23.560
zegt hij dat hij op zoek was naar een manier om te denken over wat hij zag,

0:10:23.560,0:10:29.050
en hij was erg onder de indruk toen hij 'De principes van populatie' door Malthus las,

0:10:29.050,0:10:38.520
dus een sociale analyse van Malthus, was eigenlijk Darwins inspiratie

0:10:38.520,0:10:43.190
en aangezien Marx in het algemeen Malthus niet kon uitstaan,

0:10:43.190,0:10:52.830
is het zeer begrijpelijk dat Marx heel snel zou zien dat in de 'Oorsprong der soorten' er

0:10:52.830,0:10:55.190
een sociale onderbouw was, een groep sociale metaforen,

0:10:55.190,0:11:06.460
die betrokken zouden worden in de manier waarop Darwin het evolutionaire proces voorstelt.

0:11:07.140,0:11:16.320
Wat we hier dus uithalen is dat Marx gaat zich bezighoudt met een evolutionair proces, met de dynamiek.

0:11:16.320,0:11:20.990
Hij gaat nooit over de maatschappij praten als een statisch iets,

0:11:20.990,0:11:27.640
hij gaat het altijd beschouwen als iets in beweging,
constant evoluerend van ene vorm naar de ander.

0:11:27.640,0:11:35.720
Dit onderbouwt natuurlijk het taalgebruik waar ik meerdere keren op gewezen heb,
namelijk dit taalgebruik over processen.

0:11:35.720,0:11:40.220
Marx praat steeds over de vloeibaarheid van het proces, de vloeibaarheid van verandering,

0:11:40.220,0:11:44.090
hoe zaken veranderen, hoe dit evolueert uit dat.

0:11:44.090,0:11:52.770
In dit hoofdstuk gaan we zien hoe het industriële kapitalisme voortkomt uit de manufactuur

0:11:52.770,0:11:57.710
en hoe simpele systemen van coöperatie en arbeidsverdelingen worden samengebracht

0:11:57.710,0:12:03.030
op een radicaal verschillende manier om zich onderscheidende kapitalistische productiewijze te vormen,

0:12:03.030,0:12:11.240
die verschilt van de productiewijze van de manufactuur die hij in het vorig hoofdstuk heeft geanalyseerd.

0:12:11.240,0:12:18.700
Het tweede deel van het citaat is nog intrigerender en belangrijk om mee te worstelen.

0:12:18.700,0:12:24.000
In het tweede deel stelt hij een argument op

0:12:24.000,0:12:34.000
over de relaties tussen wat ik 'momenten' zal noemen.

0:12:34.000,0:12:40.220
Hij zegt: “De technologie onthult het actieve handelen van de mens ten opzichte van de natuur,

0:12:40.220,0:12:49.420
onthult het directe productieproces van zijn leven en daardoor ook zijn maatschappelijke levensomstandigheden

0:12:49.420,0:12:55.590
en de geestelijke voorstellingen, die hij zich hierbij maakt.”

0:12:55.590,0:12:59.390
Wat dit in feite doet, is het opzetten van

0:12:59.390,0:13:05.670
een reeks categorieën waarmee we beginnen te kijken naar dit evolutionaire proces.

0:13:05.670,0:13:07.810
De categorieën zien er als volgt uit:

0:13:07.810,0:13:14.540
We hebben (1) technologie.

0:13:14.540,0:13:26.240
De technologie drukt een (2) relatie met de natuur uit.

0:13:28.680,0:13:35.680
Dan praten we over (3) het eigenlijke productieproces.

0:13:44.570,0:13:48.690
En hoewel Marx dit niet opbreekt voor een aparte beschouwing,

0:13:48.690,0:13:54.880
is er het productieproces die het leven reproduceert,

0:13:54.880,0:14:04.760
dus we hebben hier nog een categorie die we op schimmige wijze kunnen introduceren,

0:14:04.760,0:14:11.760
namelijk (4) de reproductie van het dagelijks leven.

0:14:14.220,0:14:23.580
Dan hebben we een groep van (5) sociale relaties,

0:14:25.760,0:14:36.970
en vervolgens nog een groep van (6) geestelijke voorstellingen van de wereld.

0:14:36.970,0:14:45.720
Het interessante dat je hier kunt doen is om onmiddellijk
neer te zitten en te vragen: Hoe begrijpt Marx

0:14:45.720,0:14:52.240
de relaties tussen deze elementen?

0:14:52.240,0:15:01.650
Een manier waarop je dit kan zien, is door te zeggen dat Marx een technologische determinist is.

0:15:01.650,0:15:08.330
Als je het ongeluk (!) gehad hebt om Thomas Friedmans 'flat Earth society' te lezen,

0:15:08.330,0:15:14.880
op een bepaalde punt zegt hij 'Mensen beschuldigen mij ervan een technologische determinist te zijn, maar dat is Marx.

0:15:14.880,0:15:18.060
Als dat het geval is, dan ben ik een marxist'.

0:15:18.060,0:15:24.810
En vele recensenten gingen in op hoe Marx een technologische determinist was,
en Friedman Marx volgt,

0:15:24.810,0:15:29.300
wat vrij belachelijk is wanneer je de politiek ervan beschouwt,

0:15:29.300,0:15:39.420
maar het is zelfs inhoudelijk fout, want Marx zegt niet 'technologie bepaalt'.

0:15:39.420,0:15:44.710
Hij zegt “Technologie onthult”, (determines)

0:15:44.710,0:15:58.510
en in de andere vertaling is het “Technologie legt bloot” (discloses), de relatie met de natuur.

0:15:58.510,0:16:06.590
Dus we gaan kijken naar de relatie tussen technologie en de natuur.

0:16:06.590,0:16:09.520
In feite kunnen we, als we willen,

0:16:09.520,0:16:13.380
dit doordrijven door te praten over het productieproces van de natuur,

0:16:13.380,0:16:19.750
hoe mensen de natuur produceren via nieuwe technologieën,

0:16:19.750,0:16:24.450
via zaken zoals gentechnologie, de modificatie van

0:16:24.450,0:16:27.960
planten, dieren, de modificatie van het milieu.

0:16:27.960,0:16:33.640
Er is een productieproces van de natuur gaande.

0:16:33.640,0:16:39.510
Wanneer Marx dus praat over technologie praat hij over de relatie tussen de twee.

0:16:39.510,0:16:45.810
En er is uiteraard ook een verband tussen technologie en het arbeidsproces.

0:16:45.810,0:16:55.020
Het productieproces is in feite het arbeidsproces.

0:16:55.020,0:17:03.160
En zoals we al zagen gebeuren arbeidsprocessen onder bepaalde technologische omstandigheden,
en die omstandigheden veranderen,

0:17:03.160,0:17:07.110
en de arbeidsprocessen veranderen.

0:17:07.110,0:17:14.839
Maar naarmate ze veranderen, verandert natuurlijk ook het hele reproductieproces van het dagelijks leven.

0:17:14.839,0:17:18.950
Waar gaat dagelijks leven om? Wat soort waren krijgen we?

0:17:18.950,0:17:28.190
Hoe wordt het dagelijkse leven geleefd door de arbeider in de fabriek,
maar ook in het arbeidsproces?

0:17:28.190,0:17:37.890
En technologie is ook verwikkelt, net zoals de reproductie van dagelijks leven, met sociale relaties,

0:17:37.890,0:17:44.890
en sociale relaties dan weer met geestelijke voorstellingen.
Geestelijke voorstellingen zijn belichaamd in de technologieën,

0:17:46.299,0:17:53.040
tezelfdertijd dat de technologieën onze geestelijke voorstellingen sterk beïnvloeden.

0:17:53.040,0:18:00.000
We begonnen de wereld heel erg anders te begrijpen toen er zaken zoals microscopen, telescopen kwamen.

0:18:00.000,0:18:08.180
We begonnen te begrijpen dat technologie ons in staat stelt om te zien, het is een extensie van ons zichtvermogen.

0:18:08.180,0:18:12.820
We kunnen nu de ruimte inkijken dankzij de Hubble telescoop enz.

0:18:12.820,0:18:16.190
Dus technologieën veranderen onze geestelijke voorstellingen,

0:18:16.190,0:18:22.650
tezelfdertijd als geestelijke voorstellingen belichaamd zijn in de technologieën.

0:18:22.650,0:18:28.679
Ik denk dat Marx hier deze categorieën opstelt

0:18:28.679,0:18:37.930
om aandacht te vestigen op die 'momenten'

0:18:37.930,0:18:41.650
waar dynamische verandering kan gebeuren.

0:18:41.650,0:18:47.620
Als je hierover nadenkt zul je een aantal verschillende theorieën van sociale verandering zien.

0:18:47.620,0:18:56.270
Als je van bv. technologie zegt dat het de belangrijkste kracht is, en zorgt dat alle andere zullen veranderen,

0:18:56.270,0:19:01.820
dan ben je in de positie om technologisch determinist te zijn.

0:19:01.820,0:19:09.120
Als je zegt dat de natuur de belangrijkste kracht is, ben je een milieu determinist,

0:19:09.120,0:19:14.040
zoals Jared Diamond of Jeffrey Sachs.

0:19:14.040,0:19:20.740
Als je zegt dat het productieproces, het arbeidsproces de belangrijkste kracht van verandering is,

0:19:20.740,0:19:28.540
kant je met veel van de autonomista arbeiders-marxisten in Italië,

0:19:28.540,0:19:34.590
iemand zoals John Holloway die zegt in 'Changing the world without taking power':

0:19:34.590,0:19:39.500
'De enige bron van echte verandering plaatsvindt is de transformatie van het arbeidsproces'.

0:19:39.500,0:19:45.580
En het is daarom ook een heel erg arbeiders-achtige begrip van de dynamiek en dialectiek van verandering,

0:19:45.580,0:19:49.410
dat dit het 'moment' van verandering is.

0:19:49.410,0:19:52.620
Hoe zit het met de reproductie van dagelijks leven? Wel,

0:19:52.620,0:19:58.900
je hebt veel mensen die zeggen 'kijk, je moet je levensstijl aanpassen
om te wereld te veranderen'.

0:19:58.900,0:20:03.710
Wil je de wereld veranderen dan moet je beginnen met je consumptie gewoontes;

0:20:03.710,0:20:06.549
het persoonlijke is politiek.

0:20:06.549,0:20:12.290
De bewegingen rond seksualiteit, bewegingen rond

0:20:12.290,0:20:16.080
het eigenlijke reproductie proces in het huishouden, al dat soort zaken,

0:20:16.080,0:20:20.840
spelen een belangrijke rol in sociale verandering.
Dus heb je mensen die zeggen:

0:20:20.840,0:20:23.580
'Wel, dat is waar het echt zit'.

0:20:23.580,0:20:27.390
Dan natuurlijk nog de sociale relaties,

0:20:27.390,0:20:31.230
Je kunt zeggen dat Marx geen technologisch determinist was,
maar wel

0:20:31.230,0:20:37.760
een klassenstrijd determinist, en dat klassenstrijd de belangrijkste bewegingskracht in de geschiedenis is.

0:20:37.760,0:20:45.310
En hij zegt, op verschillende plekken, dat het een bewegingskracht van historische verandering is.

0:20:45.310,0:20:48.300
Hoe zit het met de geestelijke voorstellingen van de wereld?

0:20:48.300,0:20:54.650
Wel, een hegeliaanse idealist zou zeggen dat dat echt hét kritische is,

0:20:54.650,0:20:59.630
en je hoeft geen hegeliaans idealist te zijn om
te zeggen 'eigenlijk zijn het ideeën die de wereld veranderen'.

0:20:59.630,0:21:05.890
En er zijn mensen die dingen schrijven en zeggen zoals: Het was een verandering van ideeën dat alles veranderde.

0:21:05.890,0:21:11.250
Naomi Klein, in haar boek 'Disaster Capitalism' komt dicht

0:21:11.250,0:21:16.540
tot alles toe te schreven aan de ideeën van Milton Friedman.

0:21:16.540,0:21:23.390
En er staan interessante dingen in het boek, maar op een bepaald punt

0:21:23.390,0:21:27.310
lijkt het alsof het cruciale punt was Friedman die neer gaat zitten en

0:21:27.310,0:21:32.029
een boel ideeën herschrijft en iedereen ze plots in hun hoofd insluit en
zich allemaal beginnen te gedragen

0:21:32.029,0:21:35.460
als mini-Friedmanieten.

0:21:37.150,0:21:40.470
Het is interessant wanneer je dit bekijkt en zegt 'wel,

0:21:40.470,0:21:46.790
hoeveel historische zaken heb je gelezen die een van deze momenten naar de voorgrond duwt?

0:21:46.790,0:21:51.830
Nu, is Marx dat hier eigenlijk aan het doen?

0:21:51.830,0:21:56.960
Van wat je tot nu toe van Het Kapitaal gelezen hebt, zou je 'nee' moeten zeggen,

0:21:56.960,0:21:59.280
hij gebruikt geen causale taal,

0:21:59.280,0:22:00.760
hij zegt niet 'een verandering hierin zorgt voor de verandering van al die andere momenten'.

0:22:04.240,0:22:12.080
Het zelfs niet eens een interactief model waarbij

0:22:12.080,0:22:15.860
dit dat beïnvloedt en dat beïnvloedt dan weer iets anders en het komt dan terug om

0:22:15.860,0:22:19.870
de technologie te beïnvloeden enz. Ik denk dat het zelfs dat niet is.

0:22:19.870,0:22:27.760
Meer problematisch is de vraag: Is dit het klassieke hegeliaanse idee van de totaliteit?

0:22:27.760,0:22:33.220
Want Hegels idee van een totaliteit was elementen die

0:22:33.220,0:22:39.220
samen zijn vergrendeld als interne relaties, elk van elk ander,

0:22:39.220,0:22:45.860
als een soort organische kijk van de totaliteit.

0:22:45.860,0:22:50.930
Opnieuw denk ik niet dat Marx hier hegeliaans is,

0:22:50.930,0:22:55.669
hij stelt het waarschijnlijk op vanuit de hegeliaanse visie

0:22:55.669,0:23:05.330
dat je specifieke momenten moet specificeren die actief zijn in het transformeren van de wereld.

0:23:05.330,0:23:10.610
in de hegeliaanse visie zou dit organische systeem

0:23:10.610,0:23:15.100
een immanentie hebben, het zou evolueren in een bepaalde manier volgens

0:23:15.100,0:23:23.030
een nauwgezette dynamiek van mogelijkheden.

0:23:23.030,0:23:30.510
Marx laat dit veel meer open, volgens mij, het is een veel ecologischer soort systeem.

0:23:30.510,0:23:35.300
Ze zijn in relatie tot elkaar, ja,

0:23:35.300,0:23:39.210
en ze werken voortdurend op elkaar in,

0:23:39.210,0:23:45.310
maar je kan die interactie niet bepalen binnen bv. de natuur

0:23:45.310,0:23:49.290
enkel door te kijken naar wat er overal elders gebeurt.

0:23:49.290,0:23:54.490
Er is iets autonoom voor elk van deze momenten.

0:23:54.490,0:24:03.500
Dus er is de mogelijkheid voor het plaatsvinden allerlei radicale transformaties.

0:24:05.000,0:24:08.640
Dit is iets waar we moeten naar kijken in dit hoofdstuk over machinerie,

0:24:08.640,0:24:14.460
als je bekijkt hoe Marx dit argument over machinerie opstelt,

0:24:14.460,0:24:21.420
zul je zien dat hij veel van die elementen oproept.

0:24:21.420,0:24:26.430
Hij zal het hebben over geestelijke voorstellingen,
over wetenschap en technologie,

0:24:26.430,0:24:30.220
de manier waarop geestelijke voorstellingen worden verwerkt in de machines,
de manier waarop

0:24:30.220,0:24:38.830
geestelijke voorstellingen worden gebruikt in het ontwerp van de machine.

0:24:38.830,0:24:45.309
Maar hij zegt niet: Daarom zijn het dus de uitvinders die de wereld hebben veranderd.

0:24:45.309,0:24:50.070
Opnieuw, voor enkele van de redenen die ik vermeldde,
de technologie is evenzeer betrokken bij geestelijke voorstellingen

0:24:50.070,0:24:53.490
als de geestelijke voorstellingen bij de technologie,

0:24:53.490,0:24:59.100
er is daar een sterk verband.

0:24:59.100,0:25:09.880
Deze technologieën staan niet los van sociale relaties.

0:25:09.880,0:25:14.010
Opnieuw zul je in dit hoofdstuk zien dat wanneer Marx praat over technologie, hij zegt:

0:25:14.010,0:25:20.230
'Het definiërende over een technologie is vaak de positie van de arbeider in het arbeidsproces

0:25:20.230,0:25:27.120
en de sociale relaties die verschijnen in de relatie tot kapitaal'.

0:25:27.120,0:25:32.270
En wanneer hij tot de zaken komt zoals wat er op het platteland gaande is,

0:25:32.270,0:25:37.570
en wat er gebeurde toen James Watt de stoommotor ontwierp,

0:25:37.570,0:25:44.400
zien we de relatie tot de natuur plots radicaal transformeren.

0:25:44.400,0:25:50.600
Dus er zijn al deze elementen die samenspelen,

0:25:50.600,0:26:00.670
en ik denk dat het een belangrijk rol speelt in het stellen van vragen

0:26:00.670,0:26:06.930
over hoe we begrijpen wat er gaande is in de wereld.

0:26:06.930,0:26:12.390
Ik herinner me, ik was eens uitgenodigd in Zuid-Korea,

0:26:12.390,0:26:15.000
nu twee jaar geleden,

0:26:15.000,0:26:17.400
om te zetelen in een jury

0:26:17.400,0:26:24.400
over het ontwerp van een compleet nieuwe stad, die ze in centraal Korea zouden bouwen.

0:26:25.380,0:26:29.450
En er waren allerlei ontwerpen te bekijken, ik was daar met architecten en stadsontwerpers,

0:26:29.450,0:26:32.150
van dat soort mensen.

0:26:32.150,0:26:39.200
Ze waren enorm geanimeerd over de kracht van de vorm van de cirkel en het vierkant,

0:26:39.200,0:26:43.610
en ze waren zaken werkelijk in die termen aan het bespreken, ik zei 'Kijk,

0:26:43.610,0:26:49.060
wanneer we praten over deze nieuwe stad, moeten we een aantal vragen stellen

0:26:49.060,0:26:57.320
en de vragen zijn: Welk soort relatie tot de natuur gaat opgebouwd worden in deze nieuwe stad?

0:26:57.320,0:27:00.880
Hoe gaat het worden uitgewerkt?

0:27:00.880,0:27:05.230
Welk soort dagelijkse leven gaat hier worden geleefd,

0:27:05.230,0:27:10.279
en zouden jullie als architecten en ontwerpers erin willen leven?

0:27:10.279,0:27:13.789
Wat voor soort sociale relaties gaan er hier zijn? Want de stad

0:27:13.789,0:27:17.440
zou een administratief centrum worden.

0:27:17.440,0:27:25.390
Ze gingen alle kantoorsruimten van alle overheidsministeries overbrengen naar deze plaats.

0:27:25.390,0:27:30.750
En ik zei 'dat is een recept voor een absolute saaie ramp! als je er eens nadenkt,

0:27:30.750,0:27:34.750
het gaat een soort socio-technocratische miserie worden.

0:27:34.750,0:27:38.780
Zijn dat de soort relaties waarmee jullie willen leven?

0:27:38.780,0:27:43.549
En wat voor een symbolisme bouwen we hier op? Een symbool van nationale identiteit?

0:27:43.549,0:27:47.380
Gaat het een kosmopolitsch idee zijn?

0:27:47.380,0:27:54.650
Wat zijn de geestelijke voorstellingen die je in de wereld probeert te projecteren hiermee?'
Dus ik ging rond

0:27:54.650,0:27:58.970
en legde deze categorisaties voor, ze hadden er nog nooit aan gedacht,

0:27:58.970,0:28:04.340
ze dachten er over en voor zo'n 10 minuten vonden ze het geweldig
en dan gingen ze terug naar cirkels en vierkanten…

0:28:04.340,0:28:07.160
Nadien kwamen er een aantal naar me toe en vroegen:

0:28:07.160,0:28:10.580
Dat is een geweldige manier van denken,
ik heb er nog nooit zo over gedacht,

0:28:10.580,0:28:15.990
waar haal je dat vandaan? En ik zei 'wel, voetnoot 4 in

0:28:15.990,0:28:21.710
Het Kapitaal, hoofdstuk over machinerie en industrie. Ze zeiden dan natuurlijk

0:28:21.710,0:28:26.060
'oh god, daar ga je weer, we hebben altijd geweten dat je zo was'.

0:28:26.060,0:28:30.710
Maar, als je een antropologisch onderzoek

0:28:30.710,0:28:36.820
zou uitvoeren, zouden dit geen verstandige kwesties zijn om vooraf op te stellen?

0:28:36.820,0:28:39.400
Laten we over alle deze zaken denken,

0:28:39.400,0:28:43.900
laten we nadenken over hoe ze met elkaar reageren, over het dynamisme die erdoor

0:28:43.900,0:28:45.650
in zijn werk gaat.

0:28:45.650,0:28:54.480
Dit speelt denk ik ook een rolt wanneer we denken over een revolutionair proces.

0:28:54.480,0:29:01.700
Dat is, hoe zou de transitie van kapitalisme naar socialisme eruitzien?

0:29:01.700,0:29:05.460
Waarmee zou het zich moeten bezig houden?

0:29:05.460,0:29:10.500
Mijn argument zou zijn dat het zich moet verbinden met al deze elementen.

0:29:10.500,0:29:18.820
Een van de grote problemen, volgens mij, met het recentelijk beklaagde reëel bestaande communisme,

0:29:18.820,0:29:21.190
was dat ze dit niet deden.

0:29:21.190,0:29:29.050
Het stelde die vragen niet over het dagelijkse leven, het vroeg niet naar de relatie met de natuur,

0:29:29.050,0:29:37.660
het verbeeldde geen wereld van dynamische interacties en transformaties.

0:29:37.660,0:29:41.700
En zou dan verklaren waarom,

0:29:41.700,0:29:46.950
hoewel Marx zegt dat klassenstrijd de motor van de geschiedenis is, zegt hij ook

0:29:46.950,0:29:52.270
dat ideeën een materiële kracht zijn in de geschiedenis.

0:29:52.270,0:29:59.200
Want je kunt allerlei wensen hebben over het transformeren van sociale relaties,
maar tenzij je de ideeën kunt veranderen,

0:29:59.200,0:30:04.780
de hegemonie van ideeën enz., tenzij je dat kunt veranderen

0:30:04.780,0:30:07.980
gaat er niets gebeuren op vlak van sociale relaties.

0:30:07.980,0:30:14.380
En daarom moeten we hierover nadenken als zijnde een dynamische interactie.

0:30:14.380,0:30:20.800
Er zijn enkele theoretici die deze manier van denken in recente tijden

0:30:20.800,0:30:25.000
hebben opgenomen. In de marxistische traditie

0:30:25.000,0:30:28.150
heb je bijvoorbeeld Lefebvre.

0:30:28.150,0:30:34.340
Nu, Lefebvre heeft het over 'ensembles' van relaties,

0:30:34.340,0:30:40.870
en dit is niet enkel een organisch systeem in de zin van een organisme te zijn,

0:30:40.870,0:30:47.120
het is organisch in de zin van een ecologie van een ensemble van relaties,

0:30:47.120,0:30:48.350
die we beschouwen.

0:30:48.350,0:30:52.130
En Lefebvre onderstreept dit idee

0:30:52.130,0:30:57.520
dat de ensemble relaties cruciaal zijn om naar te kijken.

0:30:57.520,0:31:02.700
Een andere iemand die uit de marxistische traditie komt, hoewel de meeste Amerikanen,

0:31:02.700,0:31:06.880
zoals ze denken dat Foucault erbuiten staat, denken ze ook dat Deleuze erbuiten staat,

0:31:06.880,0:31:09.420
Deleuze is er heel erg in.

0:31:09.420,0:31:13.810
En Deleuze praat over een 'assemblage',

0:31:13.810,0:31:21.450
en zijn idee van een assemblage lijkt hier erg op.

0:31:21.450,0:31:30.980
Dus je hebt wel manieren van denken in Marx, die wanneer je ze dialectisch beschouwt,

0:31:30.980,0:31:38.080
en dit is opnieuw het punt: als je deze passage abstract leest,

0:31:38.080,0:31:44.890
dan ga je het op een manier interpreteren,
mijn interpretatie komt heel sterk vanuit

0:31:44.890,0:31:51.960
zien hoe Marx werkt in 'Het Kapitaal' en dan vragen stellen zoals: Hoe praat hij over

0:31:51.960,0:31:57.050
het arbeidsproces? Op welke wijze praat hij over technologie, over de relatie met de natuur?

0:31:57.050,0:32:01.100
Worden ze allemaal betrokken op verschillende punten in het argument? En ik denk,
zoals we gezien hebben,

0:32:01.100,0:32:06.210
ja, ze worden altijd betrokken, soms heel zacht, een occasionele

0:32:06.210,0:32:12.440
'hier is iets van belang over het verband met de natuur' of 'hier is er iets over sociale relaties'

0:32:12.440,0:32:16.450
of 'hier is er iets over het dagelijks leven'. Maar we zien al deze elementen

0:32:16.450,0:32:19.160
opduiken in dit hoofdstuk.

0:32:19.160,0:32:22.270
Een ander gevolg hiervan,

0:32:22.270,0:32:25.700
van hier op deze manier theoretisch over na te denken,

0:32:25.700,0:32:31.130
is dat je een manier van bekritiseren krijgt.

0:32:31.130,0:32:38.899
De manier waarop dat ik bv. getracht heb om een kritiek te geven op
de oprichting van die nieuwe stad, geeft je een manier van kritiek,

0:32:38.899,0:32:41.920
en geeft je ook een wijze van kritiek voor Marx zelf.

0:32:41.920,0:32:47.170
In hoeverre maakt hij veronderstellingen over, bv.

0:32:47.170,0:32:54.250
de manier waarop geestelijk voorstellingen worden geïnternaliseerd in

0:32:54.250,0:33:02.260
technologieën, en verzuimt, als het ware, andere aspecten van het probleem?

0:33:02.260,0:33:10.039
Naar mijn inziens geeft hij heel weinig aandacht aan de reproductie van dagelijks leven, behalve in

0:33:10.039,0:33:15.830
een aantal specifieke plaatsen.

0:33:15.830,0:33:20.990
En je kunt hem daarvoor bekritiseren, en zoals we denk ik zullen zien naarmate we verder gaan

0:33:20.990,0:33:26.149
Ik denk dat hij een aantal heel interessante resterende problemen achterlaat

0:33:26.149,0:33:33.510
in zijn uiteenzetting van de machinerie en moderne industrie, waar we mettertijd toe zullen komen.

0:33:33.510,0:33:39.060
Het is dus een manier van te zeggen, oké, Carlos, je hebt dit op deze manier opgesteld,

0:33:39.060,0:33:44.120
hoe goed hou je je er werkelijk aan?

0:33:44.120,0:33:46.260
En het antwoord is:

0:33:46.260,0:33:50.910
verdomd goed, maar er zijn elementen waarbij je zou kunnen zeggen dat er echt wel plaats is

0:33:50.910,0:33:55.659
voor een belangrijke transformatie of verbetering van wat hij te zeggen had.

0:33:55.659,0:34:00.870
Zodat je niet vast komt te zitten in 'hij heeft alles over het universum gezegd wat er te zeggen valt'.

0:34:00.870,0:34:06.700
Maar ik vind deze manier van denken erg overtuigend,

0:34:06.700,0:34:11.599
op voorwaarde dat je het niet behandelt als een causale structuur,
je het niet leest als een deterministische structuur,

0:34:11.599,0:34:13.249
je het niet behandelt als een soort van

0:34:13.249,0:34:16.149
hegeliaanse totaliteitsstructuur, maar dat je het behandelt

0:34:16.149,0:34:22.550
als een open ensemble of een open assemblage van 'momenten'

0:34:22.550,0:34:28.190
in een proces. Omdat hij geïnteresseerd is in de evolutie van de maatschappij,

0:34:28.190,0:34:33.049
dat is het eerste deel van dit citaat, 'ik ben geïnteresseerd in de manier
waarop de maatschappij evolueert'.

0:34:33.049,0:34:34.859
Het tweede deel van dit citaat is,

0:34:34.859,0:34:43.069
'het gaat evolueren doordat al deze momenten in een bepaald co-evolutie proces aanwezig zijn'.

0:34:43.069,0:34:46.649
Hij zet dus een co-evolutionair model op,

0:34:46.649,0:34:55.589
van hoe men de dynamiek van het kapitalisme en
men de transitie van feudalisme naar kapitalisme moet begrijpen.

0:34:55.589,0:35:01.059
De implicatie hiervan, lijkt mij, is dat we moeten denken

0:35:01.059,0:35:06.290
over dit soort zaak en denken over de transitie van het kapitalisme naar socialisme,

0:35:06.290,0:35:13.619
of anarchisme of welk bepaald -isme dat je in gedachten hebt.

0:35:13.619,0:35:20.729
Het laatste deel van dit citaat brengt ons op

0:35:20.729,0:35:27.559
nog ingewikkelder terrein, vooral als je ze in relatie bekijkt met dit gedeelte van het citaat.

0:35:27.559,0:35:34.559
Marx zegt:

0:35:36.429,0:35:39.210
"Zelfs iedere godsdienstgeschiedenis, die van deze

0:35:39.210,0:35:44.609
materiële basis abstraheert, is niet kritisch."

0:35:44.609,0:35:52.719
Dus -dit-, trouwens, is de materiële basis, deze hele set van relaties.

0:35:52.719,0:35:56.630
"Het is in feite veel eenvoudiger door analyse

0:35:56.630,0:36:00.819
de aardse kern van de religieuze schaduwbeelden te vinden dan, omgekeerd,

0:36:00.819,0:36:05.360
uit de werkelijke levensomstandigheden, die eens bestaan hebben,

0:36:05.360,0:36:08.039
hun hemelse vormen af te leiden.

0:36:08.039,0:36:16.569
De laatste methode is de enige materialistische
en daardoor wetenschappelijke methode.

0:36:16.569,0:36:20.060
De gebreken van het abstract-natuurwetenschappelijk

0:36:20.060,0:36:25.300
materialisme, dat het historische proces uitsluit, ontdekt men reeds door de

0:36:25.300,0:36:29.529
abstracte en ideologische denkbeelden van zijn woordvoerders zodra

0:36:29.529,0:36:38.199
zij zich buiten het gebied van hun eigen specialiteit wagen."

0:36:38.199,0:36:41.979
Je kunt een geweldige tijd hebben met het verzamelen
van bewijs e.d. in de hedendaagse maatschappij,

0:36:41.979,0:36:46.249
een wetenschapper komt erbij en begint je te vertellen hoe
de sociale wereld zou moeten worden georganiseerd,

0:36:46.249,0:36:52.199
zonder zelfs te begrijpen dat die metaforen trok uit de sociale wereld
om de sociale wereld mee te construeren!

0:36:52.199,0:36:53.579
Da's geweldig…

0:36:53.579,0:37:00.529
Nog belangrijker hier is 'dit is de enige werkelijk wetenschappelijke methode'.

0:37:00.529,0:37:09.059
En het neemt ons terug naar iets wat hij eerder schreef,

0:37:09.059,0:37:15.159
er zijn meningsverschillen over of
hij er zich nog steeds aan houdt wanneer hij 'Het Kapitaal' schrijft,

0:37:15.159,0:37:23.779
maar als je er bewijs over wilt, ga je terug naar [p. 37],

0:37:23.779,0:37:27.249
aan het begin van tekst,

0:37:27.249,0:37:31.209
en je gaat naar [voetnoot 33],

0:37:31.209,0:37:34.549
het einde van die voetnoot,

0:37:34.549,0:37:45.469
waar hij citeert uit zijn voorwoord tot de 'Bijdrage tot de kritiek op de politieke economie' uit 1859.

0:37:45.469,0:37:50.729
Het is een heel erg bekende passage die voortdurende geciteerd wordt, en Marx citeert het hier:

0:37:50.729,0:37:55.559
"…mijn bewering dat de bepaalde productiewijze

0:37:55.559,0:38:03.029
en de telkens met deze corresponderende productieverhoudingen,
kortom 'de economische structuur

0:38:03.029,0:38:11.490
van de maatschappij, de reële basis is, waarop een juridische
en politieke bovenbouw is gegrondvest en waarmee bepaalde

0:38:11.490,0:38:18.880
maatschappelijke vormen van bewustzijn corresponderen',
dat, 'de productiewijze van het materiële leven het

0:38:18.880,0:38:23.529
proces van het sociale, politieke en geestelijke leven zonder meer beheerst'."

0:38:23.529,0:38:26.109
Wat hij eruit laat, echter,

0:38:26.109,0:38:34.529
zijn de volgende paar zinnen waarin hij zegt, het is in de bovenbouw

0:38:34.529,0:38:44.309
waar we bewust worden van vragen en waar we politieke strijd voeren.

0:38:44.309,0:38:53.319
Wat hier gaande is is wat doorgaans het basis-bovenbouw argument wordt genoemd.

0:38:53.319,0:39:04.149
Er zou een economische basis zijn, waarop er een bovenbouw van gedachten verrijst

0:39:04.709,0:39:12.099
van politiek, wet e.d.

0:39:12.099,0:39:14.179
Nogmaals,

0:39:14.179,0:39:20.970
je moet jezelf de vragen stellen: Praat Marx hier op een deterministische wijze?

0:39:20.970,0:39:28.390
Zegt hij dat de economische basis, namelijk de technologie

0:39:28.390,0:39:32.479
en het productieproces en de sociale relaties enz.,

0:39:32.479,0:39:41.489
zegt hij dat de economische basis de bovenbouw determineert?

0:39:41.489,0:39:50.549
Het antwoord volgens mij is: Nee, hij zegt helemaal niet 'determineert',
hij spreekt heel erg zelden van iets dat 'determineert',

0:39:50.549,0:39:59.599
hij gebruikt het wel in een logische zin maar niet m.b.t. het sociale proces.

0:39:59.599,0:40:04.049
Denk terug aan hoe dit werkte in het hoofdstuk over de arbeidsdag,

0:40:04.049,0:40:07.479
hoe werkte dat?

0:40:07.479,0:40:13.380
De basis van het hele argument over de arbeidsdag is:

0:40:13.380,0:40:16.479
Waarde is maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd,

0:40:16.479,0:40:19.869
tijd staat dus centraal,

0:40:19.869,0:40:23.449
“Tijddeeltjes zijn de elementen van de winst”.

0:40:23.449,0:40:27.269
Kapitalisten zijn geïnteresseerd in tijd, in de tijd van de arbeider.

0:40:27.269,0:40:32.029
Ze stelen de seconden, de minuten,

0:40:32.029,0:40:35.759
ze willen de arbeidsdag verlengen, daar zijn ze mee bezig.

0:40:35.759,0:40:44.309
Waarom? Omdat maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd de maat van waarde is.

0:40:44.309,0:40:49.479
Dat is dus de economische basis.

0:40:49.479,0:40:53.640
En dat verklaart, wanneer je het hoofdstuk over de arbeidsdag bekijkt, waarom

0:40:53.640,0:41:01.489
in de geschiedenis van het kapitalisme de strijd over de arbeidsdag
en temporaliteit zo centraal gestaan heeft.

0:41:01.489,0:41:05.269
Als je die connectie niet maakt ga je het heel lastig krijgen om de verklaren waarom

0:41:05.269,0:41:09.790
kapitalisten al die zaken rond temporaliteit doen, waarom ze vechten over minuten en seconden,

0:41:09.790,0:41:12.319
theepauzes en dat soort zaken.

0:41:12.319,0:41:16.279
Het is heel moeilijk te verklaren tenzij je een reële kracht hebt,

0:41:16.279,0:41:21.479
die dit verklaart. En Marx geeft je een heel simpele manier om dat te begrijpen.

0:41:21.479,0:41:28.409
Wanneer je dan kijkt naar hoe het argument van de arbeidsdag evolueerde,

0:41:28.409,0:41:32.049
herinner je de dialoog tussen de kapitalist en de arbeider aan het begin, de kapitalist zegt:

0:41:32.049,0:41:36.390
Ik ben gerechtigd om zoveel mogelijk van je arbeidstijd te nemen als ik kan.

0:41:36.390,0:41:42.539
En de arbeiders zegt: Excuseer mij, je neemt ook een deel van mijn leven, dat kun je niet doen.

0:41:42.539,0:41:47.640
Beide werkend via de ruilwetten.

0:41:47.640,0:41:52.500
En wat gebeurt er onder die omstandigheden? Tussen gelijke rechten, beslist de macht.

0:41:52.500,0:41:59.339
Hoe zijn de gelijke rechten tot stand gekomen? Waarom is het de macht die beslist?

0:41:59.339,0:42:05.669
Zou je nu zeggen vanuit dat hoofdstuk dat het op een of andere manier
allemaal mechanisch gedetermineerd is?

0:42:05.669,0:42:09.910
Dat zou je helemaal niet zeggen, je zou zeggen 'er waren verschuivende klasse-allianties,

0:42:09.910,0:42:15.289
er was een dynamiek in Engeland in die tijd hier rond, en de dynamiek was verbonden met

0:42:15.289,0:42:21.069
wat er gaande was in Frankrijk en met wat gebeurde in Noord-Amerika enz.

0:42:21.069,0:42:24.369
Het is een heel vloeibaar politiek proces.

0:42:24.369,0:42:33.709
En Marx zegt niet dat dat proces, het resultaat van dat proces, van vooraf bepaald is.

0:42:33.709,0:42:38.749
Zoals hij op het eind van dat hoofdstuk zegt, het hangt af van de arbeiders die de koppen bij elkaar steken en

0:42:38.749,0:42:46.999
beslissen dat ze een grote solidariteitscampagne zullen voeren

0:42:46.999,0:42:56.579
om te verzekeren dat ze een redelijke lengte van de arbeidsdag krijgen.

0:42:56.579,0:43:03.130
Merk op dat dit het aanwezige probleem niet afschaft,

0:43:03.130,0:43:13.459
namelijk dat kapitalisten maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd nodig hebben om zichzelf in stand te houden.

0:43:13.459,0:43:18.380
Wat verklaart waarom de strijd rond de arbeidsdag en arbeidstijd enz.

0:43:18.380,0:43:21.359
nooit definitief opgelost worden onder het kapitalisme.

0:43:21.359,0:43:27.069
Ze zijn eeuwigdurend, ze zijn even belangrijk nu als in de tijd van Marx;

0:43:27.069,0:43:34.339
ze worden anders opgevat, er is een andere wettelijke bovenbouw, een andere politiek er rond etc.

0:43:34.339,0:43:37.619
Maar het is hetzelfde verdomde probleem.

0:43:37.619,0:43:43.779
En Marx zegt dat dit probleem iets is dat bestaat in de eigenlijke fundamenten

0:43:43.779,0:43:47.749
van waar een kapitalistische productiemode noodzakelijk om draait.
En je gaat er niet van verlost geraken

0:43:47.749,0:43:50.369
totdat je je ontdoet van het kapitalisme.

0:43:50.369,0:43:53.039
Einde verhaal!

0:43:53.039,0:44:03.259
Ja, je kunt het nuanceren, je kunt een 35-uur arbeidsweek hebben, je kunt allerlei

0:44:03.259,0:44:06.420
aanpassingen van dat soort doen. Maar je kan

0:44:06.420,0:44:11.130
niet verlost geraken van dat probleem en het debat zal niet verdwijnen.
De kapitalistische klasse zal af en toe eens

0:44:11.130,0:44:18.049
terugkomen, zoals het al gedaan heeft, en zeggen 'we willen meer uren, meer tijd'.

0:44:18.049,0:44:22.659
Groot protest over het CUNY (City University of New York) contract morgen.

0:44:22.659,0:44:29.109
Het laatste contract verlengde het werkjaar van CUNY personeel met zo'n 4-5 dagen,

0:44:29.109,0:44:34.249
dat wilden ze hebben, ze wilden extra tijd.

0:44:34.249,0:44:40.380
Dus het verdwijnt nooit, het is er steeds, iedereen komt ermee in aanraking.

0:44:40.380,0:44:45.789
Dus wat Marx hier zegt over de 'enige reële wetenschappelijk methode'

0:44:45.789,0:44:52.319
is dat je een concept nodig hebt, dat is waar de waardetheorie echt op gang komt,

0:44:52.319,0:45:00.670
je hebt een concept nodig die je helpt verklaren waarom die fenomenen steeds aanwezig zijn.

0:45:00.670,0:45:07.709
En dat fenomeen, is zoals hij zou zeggen, in de economische basis.

0:45:07.709,0:45:12.499
En daar draait de economische basis om.

0:45:12.499,0:45:18.680
Wat je hier dus moet doen volgens mij, is te zeggen dat

0:45:18.680,0:45:23.059
dit geen deterministische relatie is, het is een dialectische relatie.

0:45:23.059,0:45:25.509
een dialectische relatie tussen

0:45:25.509,0:45:31.180
de voortdurende zoektocht naar maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd voor de kapitalist,

0:45:31.180,0:45:37.919
en de constante verzetsvormen van diegene van wie de surplus arbeidstijd wordt weggenomen.

0:45:37.919,0:45:40.689
namelijk de arbeidersklasse.

0:45:40.689,0:45:46.869
Wat je dan inderdaad tot de dynamiek van klassenstrijd leidt.

0:45:48.869,0:46:00.059
Marx is hier dus niet bezig met een causaal, simpel mechanisch soort model.

0:46:02.019,0:46:08.339
Een van de grootste moeilijkheden lijkt mij, is de positivistische lezing van Marx,

0:46:08.339,0:46:10.450
de mechanistische lezing van Marx.

0:46:10.450,0:46:18.019
Iemand die zegt dat het enige geldige wetenschappelijke model
het causale, mechanistische concept is

0:46:18.019,0:46:21.650
zou dit lezen en dit tot een mechanistisch model omvormen.

0:46:21.650,0:46:27.279
Dan zouden ze het testen en zien dat het allemaal fout is en dan zeggen 'wel, Marx is dus dom'.

0:46:27.279,0:46:29.329
En velen van hen doen dat,

0:46:29.329,0:46:33.129
en er zijn veel mensen binnen het marxisme die dat doen, bv.

0:46:33.129,0:46:40.159
het idee dat de productieve krachten de motor van de geschiedenis zijn,

0:46:40.159,0:46:45.509
is een lang bestaande bij vele communistische theoretici,

0:46:45.509,0:46:51.749
en zelfs buiten communistische theorieën, een van de beste voorbeelden van

0:46:51.749,0:46:55.679
een heel erg intellectuele verdediging van dit idee is G.A. Cohens

0:46:55.679,0:46:58.709
'Karl Marx's Theory of History: A Defence',

0:46:58.709,0:47:04.849
die beweert dat Marx aan de productieve krachten (dus technologieën)

0:47:04.849,0:47:15.659
een voorrang toekent in de historische transformatie.

0:47:15.659,0:47:20.989
Dus er is strijd binnenin het marxisme over deze vraag,

0:47:20.989,0:47:26.669
de grote strijd is tussen zij die zeggen dat het klassenstrijd is,
en zij die zeggen dat het technologie is.

0:47:26.669,0:47:32.359
Nu hebben we de autonomistas die zeggen dat het het arbeidsproces is.

0:47:32.359,0:47:44.969
Dus zelfs binnenin het marxisme vind je heel belangrijke strijden,
waaronder ook de basis-bovenbouw beeldspraak.

0:47:44.969,0:47:49.779
Maar dit is een van de plaatsen waar je dat kunt beginnen met het uit te zoeken,

0:47:49.779,0:47:52.529
maar nogmaals, je bereikt het theoretisch niet door

0:47:52.529,0:47:59.829
hier en daar eens een citaat van Marx te nemen die klassenstrijd steunt, of een andere positie steunt.

0:47:59.829,0:48:06.479
Je zoekt het uit, lijkt me, door aandachtig te kijken hoe

0:48:06.479,0:48:15.569
hij al deze elementen tezamen situeert in zijn beschouwing in Het Kapitaal.

0:48:15.569,0:48:23.569
Dat is waarom die cryptische theoretische uitspraak in het begin van
'Machinerie en grootindustrie' zo belangrijk is.

0:48:23.569,0:48:27.720
Het zegt daar iets over, maar het trekt ook de aandacht naar het feit dat hij dit

0:48:27.720,0:48:34.959
in gedachten heeft wanneer hij dit hoofdstuk schrijft. Dus een van de dingen die jij moet doen wanneer je dit hoofdstuk leest, is dit ook in gedachten houden!

0:48:34.959,0:48:36.969
Behandel het niet als iets terzijde,

0:48:36.969,0:48:43.739
nee, je moet dit hoofdstuk lezen als een voorbeeld van hoe die zaken werken.

0:48:43.739,0:48:46.739
En als je dat doet ga je denk ik een heel goed idee krijgen

0:48:46.739,0:48:51.479
van hoe Marx precies voortgaat, in tegenstelling tot

0:48:51.479,0:48:55.939
de talloze besprekingen die er zijn van hoe Marx vermeend voortgaat.

0:48:55.939,0:48:57.749
Velen daarvan worden geleidt door,

0:48:57.749,0:49:06.239
zoals ik zei, positivistische, causale logica enz. die Marx niet gebruikt in Het Kapitaal.
Je kunt het niet vinden.

0:49:06.239,0:49:09.809
Oké, ik ga hier stoppen en met jullie bespreken. Zijn er enkele zaken

0:49:09.809,0:49:19.469
dat je problematisch vindt of wilt opgeklaard zien?

0:49:19.629,0:49:24.130
» STUDENT: Het lijkt mij dat Marx deze elementen duidelijk schetst,

0:49:24.130,0:49:31.029
ik vraag me af waarom hij sommige van deze elementen heeft weggelaten,
die hij duidelijk ziet en scheidt in zijn eigen bespreking.

0:49:31.029,0:49:36.229
» HARVEY: In zijn beschouwing waarvan? Van 'Het Kapitaal'? Van machinerie?

0:49:36.229,0:49:39.319
» STUDENT: Van 'Het kapitaal' en machinerie, ik bedoel doorheen het boek.

0:49:39.319,0:49:45.319
Er zijn enkele verwijzingen naar sommige van deze zaken, maar
het is duidelijk dat er veel meer aandacht moet aan besteed worden.

0:49:45.319,0:49:46.319
» HARVEY: Ja, akkoord.

0:49:46.319,0:49:50.909
» STUDENT: Het tweede deel van mijn vraag is:

0:49:50.909,0:49:56.089
Brengt Lefebvre die kwesties rond de reproductie van het dagelijkse leven op de voorgrond

0:49:56.089,0:50:03.249
of wil hij eerder simpelweg opvullen wat hij ondergeanalyseerd zag bij Marx in Het Kapitaal?

0:50:03.249,0:50:09.200
» HARVEY: Ja, volgens mij is het duidelijk dat Lefebvre
in zijn 'Kritiek van het dagelijks leven' probeert om

0:50:09.200,0:50:17.559
de gebrekkige aandacht aan de reproductie van het dagelijks leven,
alledaagse levenskwesties te corrigeren.

0:50:17.559,0:50:20.889
Dus Lefebvre dacht ongetwijfeld dat dit een leegte was.

0:50:20.889,0:50:26.659
En het was daardoor, dat hij een kritiek begon te formuleren van het stalinisme binnenin

0:50:26.659,0:50:31.279
de Communistische Partij, door dat soort strategie

0:50:31.279,0:50:36.709
dat hij dat pad gevolgd heeft en een kritiek van

0:50:36.709,0:50:43.479
Sovjet praktijken ontwikkelde waardoor hij uiteindelijk uit de Communistische Partij werd gezet.

0:50:43.479,0:50:51.219
Er is geen twijfel dat Lefebvre sommige van deze elementen gebrekkig getheoretiseerd zag.

0:50:51.219,0:50:55.019
Maar hier is een interessante vraag: Zijn ze echt zo gebrekkig getheoretiseerd

0:50:55.019,0:51:00.069
en te weinig aandacht aan besteed in Marx, of zijn het de marxisten

0:51:00.069,0:51:02.449
die er geen aandacht aan hebben geschonken?

0:51:02.449,0:51:05.039
Mijn argument is, dat zoals je correct gezegd hebt,

0:51:05.039,0:51:09.939
velen zijn onderontwikkeld in Het Kapitaal maar er zijn altijd elementen ervan aanwezig.

0:51:09.939,0:51:14.409
Het grote probleem is denk ik dat toen de marxisten afkwamen en zeiden dat

0:51:14.409,0:51:20.169
de productieve krachten de enige zijn die er toe doen,
verander de productiekrachten en alles verandert mee.

0:51:20.169,0:51:21.639
Gebeurde niet.

0:51:21.639,0:51:23.819
De Sovjet-Unie kwam in een grote puinhoop.

0:51:23.819,0:51:29.749
De relatie met de natuur doet er niet toe, je krijgt een grote milieu puinhoop.

0:51:29.749,0:51:35.149
Dus ik denk dat het probleem was wat de marxisten deden,

0:51:35.149,0:51:38.479
en zoals ik zei, G.A. Cohen,

0:51:38.479,0:51:41.339
een enorm getalenteerde analytische filosoof,

0:51:41.339,0:51:50.129
het is het 'analytische' dat het probleem is, hij haat dialectiek.
Hij noemt dialectiek in feite 'bullshit Marxisme'.

0:51:50.129,0:52:00.059
De analytische marxisten hadden een logo waar ze zichzelf de 'non-bullshit Marxists' noemden.

0:52:00.059,0:52:04.759
Dus, ja er zijn veel problemen met de manier waarop dit wordt opgesteld in de Marxistische traditie.

0:52:04.759,0:52:10.410
We zullen in dit hoofdstuk kijken hoe deze elementen worden geïntegreerd.

0:52:10.410,0:52:14.209
Nogmaals, soms is het met een zachte stem,
'er is hier iets gaande waar we aandacht op moeten vestigen,

0:52:14.209,0:52:23.029
ik ga dat niet doen omdat ik tot het einde van dit boek wil geraken'.

0:52:23.619,0:52:26.329
Dus het is deels dat, maar je zult er elementen van zien.

0:52:26.329,0:52:29.739
John Stuart Mill

0:52:29.739,0:52:38.749
vroeg zich naïef af “of alle tot nu toe gedane uitvindingen op het gebied van de machinerie de dagtaak van enig menselijk wezen heeft verlicht.”

0:52:38.749,0:52:42.759
Marx antwoordt: Natuurlijk niet, omdat machines niet daartoe worden gemaakt,

0:52:42.759,0:52:46.769
ze worden gemaakt om meerwaarde te produceren.

0:52:46.769,0:52:54.789
Je vindt onmiddellijk een spanning, waar Marx zich heel erg van bewust is

0:52:54.789,0:52:59.170
tussen het idee dat machines meerwaarde produceren,

0:52:59.170,0:53:05.419
terwijl we weten dat machines dode arbeid zijn en dus geen waarde kunnen produceren.

0:53:05.419,0:53:09.209
Je krijgt hier dus een situatie waarin Marx zal praten over machines

0:53:09.209,0:53:11.269
als een bron van meerwaarde,

0:53:11.269,0:53:14.239
als een bron van relatieve meerwaarde,

0:53:14.239,0:53:19.399
terwijl we weten dat machines geen bron van waarde zijn.

0:53:19.399,0:53:26.279
En hieruit zal dan het idee volgen die kapitalisten krijgen,

0:53:26.279,0:53:28.120
dat machines een bron van waarde zijn.

0:53:28.120,0:53:32.679
Ze zijn een bron van meerwaarde dus moeten ze wel een bron van waarde zijn.

0:53:32.679,0:53:39.049
Daarom beginnen de kapitalisten de machines te fetisjeren.

0:53:39.049,0:53:42.720
en geloven dat de machine het antwoord op alles is, en we zullen

0:53:42.720,0:53:46.459
sommige gevallen zien waar dat aanwezig is.

0:53:46.459,0:53:56.459
Eerst wordt er een onderscheid gemaakt tussen gereedschap en machines.

0:53:56.459,0:54:02.469
Je vindt onmiddellijk dat Marx het hier niet zozeer heeft

0:54:02.469,0:54:08.249
over de fysische opvatting van het gereedschap en de machine,

0:54:08.249,0:54:12.699
maar over diens sociale positionering in relatie met het arbeidsproces.
Dus je krijgt onmiddellijk

0:54:12.699,0:54:22.039
het idee dat de technologie en de sociale positionering en het arbeidsproces,
de drie elementen zijn in deze discussie.

0:54:22.039,0:54:27.849
En we beginnen te zien hoe deze 3 elementen iets produceren wat hij op [p. 275]:

0:54:27.849,0:54:33.379
"…de industriële revolutie van de achttiende eeuw…" noemt.

0:54:33.379,0:54:39.329
Marx heeft het bespreken van het concept van de industriële revolutie min of meer gepionierd,

0:54:39.329,0:54:45.720
en hij is heel erg geïnteresseerd in het praten over wat precies de aard van die revolutie is,

0:54:45.720,0:54:54.239
en de eerste sectie gaat over de dynamiek van dat proces.

0:54:56.859,0:55:07.219
De machine begint duidelijk met het gereedschap.

0:55:07.219,0:55:10.410
Maar zoals hij zegt op [p. 276]:

0:55:10.410,0:55:18.559
Is er een moment "…dat het eigenlijke werktuig uit handen van de mens is overgebracht op een mechanisme,

0:55:18.559,0:55:24.959
hebben we te maken met een machine in plaats van met louter een werktuig."

0:55:24.959,0:55:29.159
Op [p. 278], komt hij tot de conclusie:

0:55:29.159,0:55:34.859
"De machine, die het uitgangspunt vormt van de industriële revolutie,

0:55:34.859,0:55:37.589
vervangt de arbeider, die een enkel werktuig hanteert,

0:55:37.589,0:55:43.879
door een mechanisme, dat gelijktijdig met een groot aantal van dezelfde of gelijksoortige werktuigen werkt

0:55:43.879,0:55:47.029
en door een enkele drijfkracht, ongeacht haar vorm, wordt voortbewogen."

0:55:47.029,0:55:53.479
Dan heeft hij het over paardenkracht, waterkracht.

0:55:53.479,0:55:56.069
Onderaan [p. 279],

0:55:56.069,0:56:02.809
hij introduceert een radicale shift in de drijfkracht:

0:56:02.809,0:56:07.499
"Pas met Watts tweede, zgn. dubbele stoommachine kwam de eerste motor,

0:56:07.499,0:56:12.419
die zelf zijn beweegkracht voortbrengt door gebruik van kolen en water en waarvan de

0:56:12.419,0:56:17.980
krachten onder volledige controle van de mens staan,
die mobiel is en voor vervoer kan worden gebruikt, die

0:56:17.980,0:56:26.299
geschikt is voor de stad en niet - zoals het waterrad -
slechts voor het platteland, die de concentratie van de

0:56:26.299,0:56:29.190
productie in de steden mogelijk maakte in plaats van deze
- zoals bij het waterrad - over het gehele land te verspreiden

0:56:29.190,0:56:35.669
en die in zijn technische toepassing universeel is en wat betreft standplaats betrekkelijk onafhankelijk van lokale omstandigheden."

0:56:35.669,0:56:37.909
Dit betekent dat industrieel vermogen,

0:56:37.909,0:56:45.929
wordt vrijgemaakt van een bepaalde set voorwaarden,
die gegeven zijn door de natuurlijke omstandigheden.

0:56:45.929,0:56:50.859
Waar zijn de waterwielen?
Waar is de waterkracht?

0:56:50.859,0:56:57.029
Kool kun je verplaatsen, je kunt het concentreren, in de steden brengen.

0:56:57.029,0:57:01.089
Het is een radicaal verschillend proces.

0:57:01.089,0:57:11.879
En dit proces was kritisch voor de industriële revolutie in Groot-Brittannië

0:57:11.879,0:57:19.379
voor de volgende reden: de industriële ontwikkeling in Groot-Brittannië in de 18de eeuw

0:57:19.379,0:57:26.699
was sterk aan het bloeien maar stuitte op heel serieuze grondstofbeperkingen.

0:57:26.699,0:57:32.269
Het probleem was dat de brandstofreserves en brandstofbronnen

0:57:32.269,0:57:37.989
van het land kwamen. Het was biomassa, het was houtskool, het was hout,

0:57:37.989,0:57:42.259
je kapt de bossen als een gek,

0:57:42.259,0:57:47.559
en tezelfdertijd heb je land nodig voor voedselproductie.

0:57:47.559,0:57:53.959
Wat gebeurt er als er een competitie is tussen energiebronnen en voedselproductie?

0:57:53.959,0:58:01.920
Ze liepen kop aan kop in Groot-Brittannië tot het punt waar de relatie met de natuur waarschijnlijk

0:58:01.920,0:58:04.189
enige verdere industriële ontwikkeling zou hebben gestopt.

0:58:04.189,0:58:09.429
Britse industrie was in crisis in het midden van de 18de eeuw voor precies die reden.

0:58:09.429,0:58:12.069
Het antwoord was om ondergronds te gaan,

0:58:12.069,0:58:13.999
kool ondergronds te halen,

0:58:13.999,0:58:24.829
zodat er geen competitie is tussen land gebruikt voor brandstofbronnen
en land gebruikt van voedselproductie.

0:58:24.829,0:58:29.829
Er is een connectie tussen dit alles want vorige week sloeg de prijs van mijn bagel op,

0:58:29.829,0:58:33.659
van 80 cent naar 95 cent!

0:58:33.659,0:58:42.949
Er is een enorm gebrek aan tarwa in de wereld, landbouwprijzen gaan door het dak.

0:58:42.949,0:58:46.389
Waarom? Ethanol productie!

0:58:46.389,0:58:52.159
We zijn terug op weg naar een situatie waar er zal

0:58:52.159,0:59:00.059
worden gecompeteerd voor het land, tussen energiebronnen en voedselbronnen.

0:59:00.059,0:59:06.539
En voedselprijzen zijn al heel sterk aan het stijgen, vanwege de conversievoet met ethanol,

0:59:06.539,0:59:12.529
doorheen Latijns-Amerika en nu in de VS ook.

0:59:12.529,0:59:20.569
En als je al dat land wegneemt van voedselproductie, wat gebeurt er dan?
Wel, mijn bagel wordt 15 cent duurder!

0:59:20.569,0:59:28.699
Niet enkel dat, maar de broodprijzen doorheen de wereld zijn sterk aan het stijgen vanwege dat soort redenen.

0:59:32.199,0:59:40.179
Dus deze beweging, die soms kan gezien worden als sociale noodzakelijkheid, een politiek, economische noodzakelijkheid,

0:59:40.179,0:59:48.719
gegeven de spanningen die bestonden in de Britse industrie en voedselproductie in die periode.

0:59:48.719,0:59:53.639
Deze technologische verschuiving transformeerde radicaal de relatie met de natuur

0:59:53.639,1:00:02.910
en het liet het hele proces toe waardoor in de 19de eeuw om in feite

1:00:02.910,1:00:08.869
de hele brandstofreserves van het Carboon uit te mijnen

1:00:08.869,1:00:14.779
en de voorbije eeuw om alle brandstofreserves van het Krijt uit te mijnen.

1:00:14.779,1:00:20.549
En rest ons de vraag: Wat is de volgende energiereserve?

1:00:20.549,1:00:27.519
Nu zien we, met de terugkeer naar het land,
welk soort problemen we misschien onmiddellijk tegenkomen.

1:00:27.519,1:00:34.009
Wat Marx hier dan doet is te zeggen

1:00:34.009,1:00:40.139
dat er re-organisatie is van de arbeidsverdeling, die werd besproken in het vorige hoofdstuk,

1:00:40.139,1:00:41.519
en re-organisatie van coöperatie.

1:00:41.519,1:00:51.019
Dus op [p. 281], ongeveer [20] regels ver, zegt hij:
"Hier zien we weer de coöperatie door arbeidsverdeling,

1:00:51.019,1:00:53.869
welke kenmerkend is voor de manufactuur,

1:00:53.869,1:00:59.129
maar nu als een combinatie van deelarbeidsmachines."

1:00:59.129,1:01:04.099
En hij heeft het over de gelijkenissen, dat zegt hij [p. 282 bovenaan]:
"Maar treedt een wezenlijk verschil op.

1:01:04.099,1:01:09.719
In de manufactuur moeten de arbeiders, afzonderlijk of in groepen, ieder deelproces met

1:01:09.719,1:01:12.749
hun handwerktuigen uitvoeren. Wanneer enerzijds

1:01:12.749,1:01:19.899
de arbeider aan het proces wordt aangepast, moet
anderzijds eerst het proces zijn aangepast aan de arbeider.

1:01:19.899,1:01:22.130
Dit subjectieve principe van

1:01:22.130,1:01:26.130
de arbeidsverdeling gaat voor de machinale productie niet meer op.

1:01:26.130,1:01:33.459
Het totale proces wordt nu objectief op zichzelf
beschouwd, het wordt ontleed in zijn samenstellende

1:01:33.459,1:01:40.670
delen en het probleem om ieder afzonderlijk deelproces
uit te voeren en om de verschillende deelprocessen

1:01:40.670,1:01:45.909
met elkaar te verbinden, wordt opgelost door de
technische toepassing van de werktuigkunde, chemie, etc."

1:01:45.909,1:01:57.719
Chemie, wetenschap en technologie, geestelijke voorstellingen, worden belangrijk.

1:01:57.719,1:02:01.749
Midden van [p. 282]: "De gecombineerde arbeidsmachine

1:02:01.749,1:02:05.729
- nu een samengesteld systeem van ongelijksoortige
afzonderlijke machines of groepen van dergelijke machines -

1:02:05.729,1:02:12.489
is des te volmaakter naarmate het totale proces meer continu verloopt, …"

1:02:12.489,1:02:18.219
Opnieuw dit idee van continuïteit in het arbeidsproces,

1:02:18.219,1:02:20.709
de vlotte, continue stroming

1:02:20.709,1:02:26.529
is absoluut vitaal voor het hele idee circulatie van kapitaal.

1:02:26.529,1:02:30.660
Het idee van kapitaalcirculatie wordt hier voorgesteld door

1:02:30.660,1:02:40.329
deze re-organisatie van het productieproces, via de machine technologie.

1:02:40.329,1:02:42.629
Het resultaat hiervan

1:02:42.629,1:02:48.299
zegt hij op [p. 283, in het midden]:
"Het machinale bedrijf bezit zijn meest ontwikkelde

1:02:48.299,1:02:53.309
vorm in het samengestelde systeem van arbeidsmachines,
die hun beweging alleen maar krijgen overgedragen door

1:02:53.309,1:02:58.349
een transmissiemechanisme van een centrale automaat.

1:02:58.349,1:03:02.319
In plaats van de afzonderlijke machine hebben we hier te maken met een mechanisch monster …"

1:03:02.319,1:03:03.759
-Marx houdt van monsters-

1:03:03.759,1:03:09.069
"… wiens lijf gehele fabrieksgebouwen vult en wiens
demonische kracht, eerst verborgen achter de bijna

1:03:09.069,1:03:17.389
statig afgemeten bewegingen van zijn enorme ledematen, zich openbaart in de koortsachtige wervelwind van zijn talrijke, feitelijke arbeidsorganen."

1:03:17.389,1:03:20.859
Dan stelt hij een heel specifiek probleem:

1:03:20.859,1:03:24.549
Wie maakt de machines?

1:03:24.549,1:03:35.400
Het blijkt dat de artisanen in de manufactuur periode zijn,
die door artisanale arbeid de machines maken.

1:03:35.400,1:03:45.359
Dit geeft een limitatie, zoals hij zegt op [p. 283],

1:03:45.359,1:03:53.239
deze limitatie van geschoolde arbeid in het maken van machines
belemmerde de ontwikkeling van het proces.

1:03:57.239,1:04:03.889
Wat hier vereist was was een totale revolutie in machine technologieën.

1:04:03.889,1:04:09.829
Hij praat hierover op [p. 283]:

1:04:09.829,1:04:13.689
"… de vraag naar de pas uitgevonden machines groter werd,

1:04:13.689,1:04:18.509
ontwikkelde zich meer en meer enerzijds de splitsing van de
machinefabricage in talrijke zelfstandige takken en

1:04:18.509,1:04:22.329
anderzijds de arbeidsverdeling."

1:04:22.329,1:04:25.749
"Manufacturen, waar de machines werden gemaakt…"

1:04:25.749,1:04:29.819
Iets verder: "In een bepaald stadium van de
ontwikkeling moest het machinale bedrijf deze basis,

1:04:29.819,1:04:35.799
welke eerst kant en klaar werd aangetroffen en daarna
volgens de oude manier verder werd ontwikkeld,

1:04:35.799,1:04:43.759
omverwerpen en een nieuwe basis scheppen, die bij zijn eigen productiewijze paste."

1:04:45.759,1:04:57.759
Deze nieuwe basis betreft een transformatie van sociale relaties,
je moet de limieten van artisanale arbeid overstijgen,

1:04:57.759,1:05:03.859
hij praat daarover bovenaan [p. 284],

1:05:03.859,1:05:09.819
De productie van machinerie was "afhankelijk van de
groei van de categorie arbeiders, die door de half

1:05:09.819,1:05:13.649
artistieke aard van hun werkzaamheden slechts

1:05:13.649,1:05:16.509
geleidelijk en niet sprongsgewijs kon worden vergroot."

1:05:16.509,1:05:22.169
De technische basis van handwerk en manufactuur was ongeschikt.

1:05:22.169,1:05:30.019
Op [p. 284] zien we het idee:
"De omwenteling van de productiewijze in de ene tak van

1:05:30.019,1:05:33.289
industrie brengt de omwenteling in een andere tak met zich mee."

1:05:33.289,1:05:36.989
Je krijgt overloopeffecten van de ene sfeer naar de ander.

1:05:36.989,1:05:42.490
"…machinale spinnerij [maakte] machinale weverij noodzakelijk
en samen veroorzaakten deze twee de mechanisch-chemische

1:05:42.490,1:05:46.829
revolutie in de blekerij, drukkerij en ververij."

1:05:46.829,1:05:51.429
Dan praat hij verder over "De omwenteling van de
productiewijze in industrie en landbouw maakte vooral

1:05:51.429,1:05:55.489
echter ook een revolutie noodzakelijk in de
algemene voorwaarden van het maatschappelijke

1:05:55.489,1:06:00.950
productieproces, in de communicatie- en transportmiddelen."

1:06:00.950,1:06:04.969
Onderaan die paragraaf: "Derhalve werd, afgezien nog van een totale omwenteling in de

1:06:04.969,1:06:10.329
bouw van zeilschepen, het communicatie- en
transportwezen door een systeem van stoomschepen

1:06:10.329,1:06:14.519
voor de binnenvaart en voor de zeevaart, spoorwegen en telegraaf aangepast bij

1:06:14.519,1:06:18.069
de productiewijze van de grootindustrie.

1:06:18.069,1:06:25.029
Maar de geweldige massa's ijzer, die men nu moest smeden,
lassen, snijden, boren en vormen, vereisen

1:06:25.029,1:06:27.009
machines van zulk een enorme omvang, die de

1:06:27.009,1:06:33.819
machinebouw van de manufactuur niet in staat was te produceren."

1:06:33.819,1:06:41.189
Hier komt de cruciale paragraaf:
"De grootindustrie moest zich dus eerst meester maken

1:06:41.189,1:06:47.839
van het haar typerende productiemiddel, de machine zelf,
en met machines machines produceren.

1:06:47.839,1:06:52.240
Pas op deze manier legde zij haar eigen

1:06:52.240,1:06:55.139
adequate basis en kon ze haar eigen baas worden."

1:06:55.139,1:06:59.909
Met andere woorden, het opkomen van de machine industrie,

1:06:59.909,1:07:03.569
de productie van machines door machines,

1:07:03.569,1:07:09.899
die als het ware het centrum werd van de technologie

1:07:09.899,1:07:13.529
van een kapitalistische productiewijze die geschikt was voor

1:07:13.529,1:07:19.899
de vereisten van een kapitalistische productiewijze.

1:07:19.899,1:07:28.119
Deze revolutionaire beweging dus, een beweging van gereedschap naar machines,

1:07:28.119,1:07:32.269
geproduceerd door artisanale arbeid die sporadisch verspreid is,

1:07:32.269,1:07:37.889
deze machines worden samengebracht en worden een systeem van onderling verbonden machines.

1:07:37.889,1:07:42.649
Wanneer je dan dat systeem probeert uit te breiden, krijg je een uitbreiding

1:07:42.649,1:07:47.039
van vraag naar meer en meer machines, waaraan enkel kan worden voldaan door een industrie

1:07:47.039,1:07:52.519
op te zetten die machines door machines laat produceren.

1:07:52.519,1:07:57.370
En het is deze dynamiek die volgens Marx

1:07:57.370,1:08:04.370
karakteriseert waar de industriële revolutie in essentie om ging.

1:08:09.459,1:08:13.889
Dit heeft allerlei implicaties,

1:08:13.889,1:08:20.559
hij noemt er enkele aan het eind van deze sectie, op [p. 286]:

1:08:20.559,1:08:26.310
Er is een "vervanging van menselijke kracht door natuurkrachten en van op

1:08:26.310,1:08:33.310
ervaring gebaseerde routine door bewuste toepassing der natuurwetenschap met zich meebrengt.

1:08:33.579,1:08:38.029
In de manufactuur is de geleding van het maatschappelijk arbeidsproces zuiver subjectief,

1:08:38.029,1:08:40.829
een combinatie van deelarbeiders;

1:08:40.829,1:08:44.080
in het machinesysteem bezit de grootindustrie een volledig

1:08:44.080,1:08:49.059
objectief productie-organisme, dat de arbeider

1:08:49.059,1:08:56.059
als een bestaande, materiële productievoorwaarde aantreft."

1:08:59.150,1:09:01.709
Zie waar hij hier over praat,

1:09:01.709,1:09:04.259
zie hoe hij deze elementen rondgaat,

1:09:04.259,1:09:06.179
Natuurlijke wetenschap,

1:09:06.179,1:09:08.060
technologie wordt ingezet,

1:09:08.060,1:09:09.680
technologieën worden getransformeerd,

1:09:09.680,1:09:11.369
sociale relaties veranderen,

1:09:11.369,1:09:16.849
het productieproces is aan het veranderen, net zoals de relatie met de natuur.

1:09:16.849,1:09:23.100
Al deze elementen zijn werkzaam in deze sectie,

1:09:23.100,1:09:29.249
niets over het dagelijks leven maar al die andere elementen zijn er wel.

1:09:29.249,1:09:30.190
En het was

1:09:30.190,1:09:34.180
een co-evolutie van al deze elementen die de industriële revolutie hebben geproduceerd.

1:09:34.180,1:09:40.239
Laten we het zo stellen: Je kon de industriële revolutie niet gehad hebben zonder

1:09:40.239,1:09:43.329
een radicale transformatie van sociale relaties,

1:09:43.329,1:09:52.239
d.w.z. de arbeiders verschuiven van een actief subject naar het objectief belichaamd worden

1:09:52.239,1:09:55.860
in een radicaal veranderd arbeidsproces

1:09:55.860,1:10:02.639
die gebruikt maakt van de nieuwe technologieën en geestelijke voorstellingen.

1:10:02.639,1:10:06.959
En natuurlijk in een compleet verschillende relatie staat met de natuur,

1:10:06.959,1:10:16.199
door de verschuiving naar een energiebron die ondergronds is.

1:10:17.260,1:10:19.929
In de volgende sectie stelt hij de vraag over

1:10:19.929,1:10:26.750
de waarde transformatie, overgedragen door de machinerie op het product.
We hebben hier al een beetje over gezien.

1:10:28.750,1:10:35.310
We weten dat de machine geen bron van waarde is,

1:10:35.310,1:10:41.539
maar we weten ook dat de waarde belichaamd in de machine moet
overgedragen worden op het product.

1:10:41.539,1:10:47.399
Hoe wordt het overgedragen? Wel, het is duidelijk een fictief proces.

1:10:47.399,1:10:52.849
Marx stelt een simpel lineaire afschrijvingsmodel op,

1:10:52.849,1:10:56.689
namelijk: als de machine 10 jaar meegaat, dan verdwijnt er elk jaar 1/10 van de waarde

1:10:56.689,1:11:05.649
van de machine in het product. Dus op het eind van de 10 jaar heb je de waarde van de machine terug.

1:11:05.649,1:11:08.999
Het is allemaal in het product gekropen.

1:11:08.999,1:11:16.469
Deze lineaire afschrijving is simpel opgesteld.

1:11:16.469,1:11:25.449
Dit vormt dan een belangrijk idee, naar het eind van deze sectie toe, namelijk:

1:11:25.449,1:11:33.300
Wanneer stoppen kapitalisten met machines te gebruiken?

1:11:33.300,1:11:37.959
Je kunt al aanvoelen dat

1:11:37.959,1:11:43.550
kapitalisten waarschijnlijk fetisjistisch gehecht zullen zijn aan de machines omdat ze meerwaarde produceren.

1:11:43.550,1:11:47.839
Wanneer stoppen ze met machines te produceren?

1:11:47.839,1:11:54.510
Marx stelt het op, op [p. 290]:

1:11:54.510,1:11:59.460
"Wanneer de vervaardiging van een machine evenveel arbeid kost als bij

1:11:59.460,1:12:09.130
het gebruik van die machine wordt bespaard, (…) is het
duidelijk dat er alleen sprake is van verplaatsing van arbeid."

1:12:09.130,1:12:17.690
Dan praat hij over het verschil tussen de arbeid die de machine kost en de arbeid die het bespaart.

1:12:18.749,1:12:25.020
en het idee dat "De productiviteit van de machine wordt derhalve gemeten aan de mate waarin zij menselijke arbeidskracht vervangt."

1:12:25.020,1:12:32.539
Hij praat hierover, op [p. 292] specificeert hij uiteindelijk een limiet:

1:12:34.539,1:12:39.539
"Wanneer we de machine uitsluitend beschouwen als middel om de

1:12:39.539,1:12:44.889
producten goedkoper te maken, dan wordt de grens voor
het gebruik van de machinerie bepaald doordat

1:12:44.889,1:12:48.590
haar eigen productie minder arbeid kost dan de
arbeid, die door haar gebruik wordt vervangen.

1:12:48.590,1:12:52.950
Voor het kapitaal echter is deze begrenzing beperkter.
Aangezien het kapitaal niet de gebruikte arbeid,

1:12:52.950,1:12:55.889
maar de waarde van de gebruikte arbeidskracht betaalt,

1:12:55.889,1:12:59.570
wordt de invoering van de machine bepaald door het verschil tussen de waarde van de

1:12:59.570,1:13:04.439
machine en de waarde van de door de machine vervangen arbeidskracht."

1:13:04.439,1:13:13.510
Dan praat hij over hoe, als arbeid een verschillende waarde heeft
in Groot-Brittannië dan in de Verenigde Staten,

1:13:13.510,1:13:16.760
als de waarde van de arbeid veel hoger ligt in Groot-Brittannië

1:13:16.760,1:13:24.820
dan is het duidelijk dat gebruikmaken van een machine je meer waarde
gaat besparen in de VS dan in Groot-Brittannië.

1:13:24.820,1:13:28.639
Als arbeid enorm goedkoop is in Groot-Brittannië,

1:13:28.639,1:13:34.280
ga je geen machine gebruiken. Hij geeft het argument dat er eigenlijk een verschil is

1:13:34.280,1:13:38.449
tussen de indienstneming van machinerie in GB en de VS simpelweg omdat

1:13:38.449,1:13:45.789
de waarde van de arbeidskracht sterk verschilt in beiden landen.

1:13:45.789,1:13:50.769
Deze limitatie is een belangrijk deel van zijn argument, dit gaat nog twee of drie keer

1:13:50.769,1:13:56.199
later terugkomen. Dus het is een cruciaal punt in zijn argument.

1:13:56.199,1:14:04.780
Het definieert, als het ware, een rationeel punt, waarbij de rationele kapitalist

1:14:04.780,1:14:07.429
gewapend met de juiste soort informatie,

1:14:07.429,1:14:11.210
zou beslissen 'Ik ga geen nieuwe machine kopen

1:14:11.210,1:14:22.159
want het zou zoveel arbeiders vervangen dat het mij niet zal compenseren

1:14:22.159,1:14:25.949
voor de hoeveelheid ik moet besteden aan de machine.

1:14:25.949,1:14:33.929
Dit herinnert ons natuurlijk aan iets belangrijks over machinerie.

1:14:33.929,1:14:38.620
De twee vormen van relatieve meerwaarde die Marx tot zover heeft besproken,

1:14:38.620,1:14:41.909
(1) coöperatie en (2) arbeidsverdeling,

1:14:41.909,1:14:45.980
waren in feite gratis zaken voor de kapitalist, de kapitalist ging niet de markt op om

1:14:45.980,1:14:49.409
ze te kopen als waren.

1:14:49.409,1:14:52.949
Ze waren al beschikbaar voor de kapitalist,

1:14:52.949,1:14:56.449
ja misschien is er kapitaalinvestering nodig voor de bouw van een fabriek ofzo,

1:14:56.449,1:14:58.570
maar door re-organisatie konden

1:14:58.570,1:15:03.690
kapitalisten voordeel halen uit de coöperatie en arbeidsverdeling,

1:15:03.690,1:15:09.199
maar de machine is een waar die je moet kopen op de markt, het heeft een waarde.

1:15:09.199,1:15:13.959
Je moet niet enkel aandacht besteden aan hoe de waarde wordt overgedragen op het product,

1:15:13.959,1:15:17.210
je moet ook berekenen

1:15:17.210,1:15:22.029
hoeveel van die waarde belichaamd in de machine zal gecompenseerd worden door

1:15:22.029,1:15:27.520
de arbeidsbesparing als gevolg van van de indienstneming van de machine.

1:15:27.520,1:15:30.849
Dit is, zoals hij zegt, een cruciale limitatie.

1:15:30.849,1:15:37.849
En het gaat een heel belangrijke rol spelen in het begrijpen van de dynamiek van accumulatie.

1:15:38.360,1:15:49.939
Het roept de vraag op: Op welk punt gaan kapitalisten stoppen
met dit spel van eeuwigdurende technologische innovatie te spelen?

1:15:49.939,1:15:54.579
Natuurlijk zijn kapitalisten niet altijd rationeel, ze zijn ook fetisjisten.

1:15:54.579,1:15:59.219
Dus we hebben ook veel voorbeelden in onze maatschappij
waar kapitalisten veer voorbij dat punt gaan

1:15:59.219,1:16:04.209
waar rationele kapitalisten zouden stoppen met heraanvulling.

1:16:04.209,1:16:07.749
We komen daar later nog op terug.

1:16:07.749,1:16:09.369
Derde sectie. (Directe invloeden van het machinale bedrijf op de arbeider)

1:16:09.369,1:16:11.130
Hier,

1:16:11.130,1:16:15.919
zou ik ook iets willen voorstellen omtrent dit heel lange hoofdstuk:

1:16:15.919,1:16:19.309
wees aandachtig voor de sectiekoppen.

1:16:19.309,1:16:25.290
Ze begeleiden ze echt stap voor stap doorheen dit hoofdstuk.

1:16:25.290,1:16:30.640
Hij heeft gepraat over de industriële revolutie, diens dynamiek.

1:16:30.640,1:16:33.860
Hij heeft het gehad over de afgifte van waarde.

1:16:33.860,1:16:40.530
Nu wil Marx het hebben over de invloeden op de arbeider,

1:16:40.530,1:16:45.339
dus over de sociale relaties.

1:16:45.339,1:16:49.940
En het eerste dat je opmerkt is dat

1:16:49.940,1:16:55.530
machines door de eigenste vorm waarin ze worden gemaakt,

1:16:55.530,1:17:03.619
makkelijk bruikbaar door wie dan ook, de tewerkstelling toestaan

1:17:03.619,1:17:11.099
van vrouwen in kinderen op manieren die eerder niet zo gemakkelijk waren.

1:17:11.099,1:17:16.999
En dit stelt de kapitalist in staat om te beginnen denken

1:17:16.999,1:17:22.260
'Wanneer ik mensen aanwerf, moet ik niet meer denken aan het individuele loon,

1:17:22.260,1:17:32.980
ik moet enkel denken aan de familieloon, zodat ik de hele familie kan tewerkstellen'.

1:17:32.980,1:17:38.050
Dit leidt onmiddellijk tot zulke systemen, bendesystemen,

1:17:38.050,1:17:43.370
waar een persoon hun familie zou mobiliseren, niet enkel hun eigen kinderen

1:17:43.370,1:17:45.709
maar ook neven e.d., in een bende

1:17:45.709,1:17:50.219
en zo in feite een arbeidsorganisator worden.
Dus er is een bijna collectieve organisatie

1:17:50.219,1:17:52.820
van arbeid, een bendesysteem.

1:17:52.820,1:17:58.499
Maar dit betekent ook dat de kapitalist kan beginnen met het vervangen (…).

1:17:58.499,1:18:06.809
Het idee van 'Ik moet enkel het familieloon betalen, ik kan het individuele loon verminderen'.

1:18:06.809,1:18:13.809
Er zijn fascinerende historische voorbeelden van hoe die eigenlijk in zijn werk ging.

1:18:13.849,1:18:20.849
Er was een “economisch mirakel” in Brazilië in de jaren '60, onder een militaire dictatuur.

1:18:21.820,1:18:31.979
En het “economisch mirakel” bestond voornamelijk uit een radicale vermindering van lonen

1:18:31.979,1:18:36.429
maar het bleek dat de familielonen eigenlijk stabiel bleven,

1:18:36.429,1:18:42.010
omdat alle vrouwen en kinderen bij de beroepsbevolking toetrad.

1:18:42.010,1:18:52.469
En als je kijkt naar de data in dit land sinds de jaren '70, zie je dat individuele lonen zijn gestagneerd of gedaald,

1:18:52.469,1:18:54.400
in reële termen.

1:18:54.400,1:18:59.239
Het familieloon is echter een beetje verhoogd, iets verlaagd,

1:18:59.239,1:19:03.189
Het familieloon is een verschillende entiteit.

1:19:03.189,1:19:07.570
En de twee grafieken van de individuele lonen sinds de jaren '70 en de familielonen is,

1:19:07.570,1:19:09.739
in dit land wat we gezien hebben

1:19:09.739,1:19:17.159
is een substitutie, als het ware, van het familieloon tegenover het idee van een individueel loon.

1:19:17.159,1:19:26.079
Wat natuurlijk de sociale relaties radiaal verandert.

1:19:26.079,1:19:29.889
En het begint ook wat er gaande is

1:19:29.889,1:19:33.239
in de huiselijke sfeer te veranderen. Dit is niet iets waar Marx veel

1:19:33.239,1:19:42.259
aandacht aan besteedt, maar zoals je ziet in voetnoot [121] , onderaan [p. 295]:

1:19:44.679,1:19:48.880
"Aangezien bepaalde functies van het gezin, zoals het passen op kinderen en het zogen van zuigelingen,

1:19:48.880,1:19:55.420
niet geheel en al kunnen worden onderdrukt, moeten de door het kapitaal in beslag genomen moeders van gezinnen zoveel mogelijk voor plaatsvervangers zorgen.

1:19:55.420,1:20:00.610
De werkzaamheden (naaien, verstellen, enz.) moeten worden vervangen door de aankoop van waren, die kant en klaar zijn voor het gebruik.

1:20:00.610,1:20:06.660
De geringere besteding van huiselijke arbeid brengt dus een grotere besteding van geld met zich mee.

1:20:06.660,1:20:13.999
De productiekosten van het arbeidersgezin nemen dus toe. De grotere kosten wegen op tegen de grotere inkomsten.

1:20:13.999,1:20:19.979
Daarbij komt dat spaarzaamheid en doelmatigheid bij gebruik en bereiding van levensmiddelen onmogelijk wordt."

1:20:19.979,1:20:22.429
Dan verwijst hij naar de manieren waarop

1:20:22.429,1:20:29.239
deze manieren kunnen worden bestudeerd in de rapporten van de fabrieksinspecteurs.

1:20:31.239,1:20:36.199
De transformatie van geslachtsrelaties is hier aanwezig,

1:20:36.199,1:20:41.249
ook de generationele relaties tussen ouders en kinderen,

1:20:41.249,1:20:42.840
vanwege dit bendesysteem,

1:20:42.840,1:20:47.800
er is ook een transformatie in de huiselijke sfeer. Dit is een van de momenten waar hij inderdaad

1:20:47.800,1:20:53.279
de reproductie van dagelijks leven vernoemd maar slecht terloops

1:20:53.279,1:21:00.730
Het suggereert dat hij zich van de kwestie bewust is maar hij gaat het niet centraal maken in zijn argument.

1:21:00.730,1:21:10.999
Hij had het waarschijnlijk centraler moeten maken dan hij gedaan heeft,
maar hij weet tenminste dat het een probleem is.

1:21:10.999,1:21:15.079
Dit brengt hem dan onmiddellijk tot te vragen: Wat zijn de implicaties van het binnenbrengen

1:21:15.079,1:21:19.630
van kinderen in het productieproces?

1:21:19.630,1:21:22.570
Dan komen we terug op de fabriekswetten,

1:21:22.570,1:21:25.840
de fabrieksinspecteurs en de zaken die zij rapporteren

1:21:25.840,1:21:31.770
over wat er gebeurde met de kinderen in het productieproces. En hij spendeert

1:21:31.770,1:21:35.619
wat tijd hieraan. En natuurlijk

1:21:35.619,1:21:41.349
een van de dingen waar er wordt op ingegaan is dat ze scholen willen en dat soort zaken,

1:21:41.349,1:21:47.429
Marx ontkracht het idee dat dit zoiets als een echte opleiding zou zijn.

1:21:47.429,1:21:58.039
Het belangrijkste punt hier is dat machinerie, wanneer het aantreedt,
een ander tewerkstelling van familiearbeid toelaat.

1:21:58.039,1:22:06.420
Er zijn momenten hier waar hij zoiets zegt als 'wel, vrouwen kunnen geen zwaar werk doen,

1:22:06.420,1:22:11.449
door de machines zijn ze dan in staat om 'machine minders' te gebruiken,
die zijn gemakkelijk te gebruiken'.

1:22:11.449,1:22:14.209
Zo'n soort zaken in deze sectie, maar

1:22:14.209,1:22:18.999
het algemene punt dat hij hier maakt is denk ik belangrijk, namelijk dat

1:22:18.999,1:22:24.779
wanneer deze radicale transformaties in technologie, en met name machinerie, plaatsvinden,

1:22:24.779,1:22:29.389
je dat niet kunt voorstellen zonder een radicale transformatie

1:22:29.389,1:22:35.920
van sociale relaties, op een of andere manier, en de twee zijn in elkaar geïmpliceerd.

1:22:35.920,1:22:41.899
Het tweede is een verlenging van de arbeidsdag.

1:22:41.899,1:22:48.899
Begint op [p. 301].

1:22:49.510,1:22:59.669
Hij praat over de manier waarop de arbeidsomstandigheden leiden tot

1:22:59.669,1:23:03.399
veel drijfveren om de arbeidsdag te verlengen, ze geven je de macht om

1:23:03.399,1:23:10.399
dit te doen, en de drijfveren om het te doen.

1:23:11.619,1:23:19.689
En deze condities zijn gedeeltelijk dit: De machine, vanwege zijn

1:23:19.689,1:23:28.639
objectieve kwaliteiten van continuïteit van het productieproces, staan toe

1:23:28.639,1:23:33.789
om enorme nadruk te leggen op de continuïteit in het bijzijn van de arbeider.

1:23:33.789,1:23:38.440
De arbeider moet daar constant aanwezig zijn om de machine te bedienen.

1:23:38.440,1:23:48.279
De arbeider heeft niet de controle over de machine, de machine beheerst de arbeider.

1:23:50.299,1:23:53.079
Hij zegt op [p. 301]:

1:23:53.079,1:24:00.750
"Als kapitaal (en als zodanig bezit de automaat dankzij de kapitalist bewustzijn en wilskracht)…"

1:24:00.750,1:24:08.360
interessant argument hier, hij zegt dat de geestelijke voorstellingen verschuiven.

1:24:08.360,1:24:14.069
"is het arbeidsmiddel dus bezield met de drift om de
weerstand biedende, maar elastisch menselijke beperkingen

1:24:14.069,1:24:14.970
tot een minimale weerstand terug te dringen.

1:24:17.799,1:24:22.929
Deze weerstand is bovendien verminderd door het schijnbare
gemak van het werken met machines en door de

1:24:22.929,1:24:29.939
grotere gedweeheid en buigzaamheid van vrouwen en kinderen."

1:24:29.939,1:24:38.559
De geschiedenis maakt duidelijk dat vrouwen helemaal niet zo gedwee zijn als Marx ze voorstelt.

1:24:38.559,1:24:46.139
Hij gaat verder: "Maar de actieve levensduur van de machine wordt
kennelijk bepaald door de lengte van de arbeidsdag…"

1:24:46.139,1:24:55.230
Dit leidt hem dan op [p. 302], om te praten over economisch slijtage,
waar we al iets over gezegd hebben.

1:24:56.040,1:24:59.649
Ik wil mijn geld terug uit de machine halen,

1:24:59.649,1:25:02.909
het gaat 10 jaar fysiek meegaan,

1:25:02.909,1:25:05.659
maar als de competitie erbij komt

1:25:05.659,1:25:09.219
en het vervangt met een veel superieure machine, moet ik ervan verlost geraken

1:25:09.219,1:25:14.090
in 3 jaar en een nieuwe machine nemen, dus er is elke drijfveer
voor mij om zo snel mogelijk mijn geld

1:25:14.090,1:25:18.129
terug uit die machine te krijgen als ik maar kan.

1:25:18.129,1:25:24.159
Wat betekent dat ik het 24 uur per dag wil gebruiken.

1:25:24.159,1:25:28.960
Dus er is een sterke drijfkracht vanuit de economische slijtage

1:25:28.960,1:25:32.800
om de machinerie 24 uur per dag te laten werken, wat dan natuurlijk ook betekent

1:25:32.800,1:25:39.800
dat je 24 uur peer dag arbeiders nodig hebt.

1:25:41.699,1:25:48.699
Hier introduceert hij een heel belangrijk concept: waardedaling.

1:25:49.900,1:25:52.649
Hij zegt op [p. 302/303]:

1:25:52.649,1:25:57.059
"hoe jong en hoe vol levenskracht zij overigens mag zijn,

1:25:57.059,1:26:01.800
[de waarde is] niet meer bepaald door de feitelijk in haar belichaamde arbeidstijd,

1:26:01.800,1:26:06.840
maar door de arbeidstijd, die nodig is voor haar eigen
reproductie of voor de reproductie van de betere machine.

1:26:06.840,1:26:10.459
Derhalve is zij min of meer in waarde gedaald."

1:26:10.459,1:26:17.459
Kapitalisten hebben niet graag dat hun machines in waarde dalen,

1:26:23.940,1:26:32.079
natuurlijk, kapitalisten kunnen niet zonder machinerie, zoals hij zegt op [p. 304]:

1:26:32.079,1:26:39.079
"De machine produceert relatieve meerwaarde…"

1:26:42.989,1:26:49.500
en hij begint te praten over een bepaalde contradictie,

1:26:49.500,1:26:55.079
want bij het weghalen van arbeid in het arbeidsproces

1:26:55.079,1:27:06.009
haal de bron van waardeproductie weg.

1:27:06.009,1:27:15.609
Dus waarom zou je een machine gebruiken die je waarde kost om in staat te zijn

1:27:15.609,1:27:25.260
een deel van de arbeidskrachten weg te halen wanneer zij degene zijn die meerwaarde produceren?

1:27:25.260,1:27:27.070
Tegenstrijdigheid…

1:27:27.070,1:27:32.840
Het gaat heel belangrijk worden voor de analyse in Het Kapitaal omdat het een contradictie is.

1:27:32.840,1:27:38.839
Zoals hij zegt op [p. 305]:

1:27:38.839,1:27:43.850
"In het gebruik van machinerie bij de productie van
meerwaarde ligt dus een immanente tegenstrijdigheid

1:27:43.850,1:27:46.929
opgesloten, omdat van de

1:27:46.929,1:27:51.649
twee factoren van de meerwaarde, die door een
kapitaal van gegeven grootte wordt voortgebracht, er

1:27:51.649,1:27:59.409
slechts één, de meerwaardevoet, wordt vergroot doordat
de andere factor, het aantal arbeiders, wordt verkleind.

1:27:59.409,1:28:05.330
Deze immanente tegenstrijdigheid treedt aan het daglicht
zodra door de algemene invoering van de machinerie in

1:28:05.330,1:28:09.719
een bedrijfstak de waarde van de machinaal vervaardigde

1:28:09.719,1:28:13.939
waren de maatschappelijk regulerende waarde wordt van alle

1:28:13.939,1:28:17.300
waren van dezelfde soort. En het is wederom deze tegenstrijdigheid die het kapitaal,
zonder dat het zich bewust is,

1:28:17.300,1:28:24.130
drijft tot de meest gewelddadige verlenging van de arbeidsdag…"

1:28:24.130,1:28:28.769
Dit is wat hier gaande is: Je haalt

1:28:28.769,1:28:35.599
de arbeiders uit productie en, zoals je je herinnert is
de kapitalist geïnteresseerd in de hoeveelheid meerwaarde,

1:28:35.599,1:28:39.749
dat is de is the meerwaardevoet maal het aantal aangeworven arbeiders.

1:28:39.749,1:28:41.610
Verminder de hoeveel aangeworven arbeiders,

1:28:41.610,1:28:44.989
en je moet een grote verhoging hebben in de meerwaardevoet

1:28:44.989,1:28:47.619
om je hoeveelheid meerwaarde te behouden.

1:28:47.619,1:28:51.159
Geeft de machine dat jou?

1:28:51.159,1:28:57.559
Indien niet, loop je dan niet recht in een serieuze contradictie?

1:28:57.559,1:29:02.760
Een van Marx zijn grote thesen die hij gaat verkennen in Volume 3 van Het Kapitaal,

1:29:02.760,1:29:10.669
is dat technologie een destabiliserend effect heeft op een kapitalistisch systeem.

1:29:10.669,1:29:14.349
In feite ondermijnt het de productie van meerwaarde.

1:29:14.349,1:29:20.999
Maar kapitalisten kunnen hun zoektocht naar nieuwe machines niet stoppen, want herinner je,

1:29:20.999,1:29:26.030
ze zijn op zoek naar die vluchtige vorm van meerwaarde die komt in

1:29:26.030,1:29:29.780
korte tijd waarin ze een technologisch voordeel hebben op al de rest,

1:29:29.780,1:29:32.440
en dan krijgen ze relatieve meerwaarde.

1:29:32.440,1:29:36.909
Maar wanneer je dit opeenstapelt en kijkt naar de dynamiek van het hele systeem,

1:29:36.909,1:29:46.570
individuele kapitalisten gedragend in hun eigen belang, d.w.z. op zoek naar dat beetje

1:29:46.570,1:29:53.789
vluchtige relatieve meerwaarde, creëren een onevenwicht in het hele systeem,

1:29:53.789,1:29:59.969
wat dan een crisis kan creëren voor de hele kapitalistische productiewijze.

1:29:59.969,1:30:07.869
En dit gebeurt zonder dat de kapitalisten bewust zijn van dit feit.

1:30:07.869,1:30:14.179
Dit brengt hem dan op [p. 306] om het anders te formuleren,

1:30:14.179,1:30:16.219
onderaan [p. 305]:

1:30:16.219,1:30:19.670
"…door machines verdrongen arbeiders - een overvloedige arbeidersbevolking voort,…"

1:30:19.670,1:30:23.070
dit is iets dat steeds opnieuw gaat terugkomen.

1:30:23.070,1:30:26.169
De rol van een surplus arbeidersbevolking.

1:30:26.169,1:30:32.749
Hij zegt: "…welke zich door het kapitaal de wet moet laten voorschrijven."
Je ontslaat mensen vanwege technologische innovatie,

1:30:32.749,1:30:42.510
die zijn dan werkloos, enorm kwetsbaar om opnieuw aangenomen
te worden met een veel lagere loon.

1:30:42.510,1:30:46.269
Dit is dus voordelig.

1:30:46.269,1:30:52.050
"…vandaar de economische paradox, dat het machtigste middel tot verkorting van de arbeidstijd,

1:30:52.050,1:30:56.070
het meest onfeilbare middel wordt om het gehele leven

1:30:56.070,1:30:59.769
van de arbeider en zijn gezin om te zetten in arbeidstijd,

1:30:59.769,1:31:05.739
welke beschikbaar is voor de meerwaardevorming van het kapitaal."

1:31:05.739,1:31:10.140
Waar hij mee begon, John Stuart Mills argument, is hier verklaard.

1:31:10.140,1:31:14.959
De kwestie van intensivering

1:31:14.959,1:31:19.289
herinner je de definitie van waarde,

1:31:19.289,1:31:27.210
maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd op een gegeven intensiteit

1:31:27.210,1:31:31.679
en productiviteit. Dus hij heeft het idee van intensiteit al geïntroduceerd maar hij heeft er voorlopig

1:31:31.679,1:31:33.679
nog niet veel mee gedaan.

1:31:33.679,1:31:40.679
Maar hij merkt hier op dat machinerie je toestaat om intensiteit te reguleren

1:31:40.939,1:31:50.339
omdat het de snelheid van de machines is die het tempo bepaalt en de intensiteit definieert.

1:31:50.339,1:31:54.610
Je kan de machine beginnen versnellen.

1:31:54.610,1:31:58.889
Hij merkt op, op [p. 307],

1:31:58.889,1:32:06.550
dat er iets is wat hij de doorlaatbaarheid van de arbeidsdag noemt.
Je kan de doorlaatbaarheid van de arbeidsdag verminderen.

1:32:06.550,1:32:09.690
Wanneer je bezig bent met fabricage, mensen leggen hun gereedschap neer en

1:32:09.690,1:32:17.780
hebben een gesprek, wel dat kun je niet doen aan de lopende band,
de assemblagelijnen komen voorbij en je zit vast.

1:32:17.780,1:32:24.819
En dan kun je het versnellen,
Charlie Chaplins 'modern times', op zo'n manier.

1:32:24.819,1:32:31.099
Dus we hebben hier te maken met een mogelijkheid tot intensivering,

1:32:31.099,1:32:34.629
maar de kapitalisten ontdekten ook

1:32:34.629,1:32:39.090
een anders iets dat hier naar voren komt, een spanning met de vorige sectie,

1:32:39.090,1:32:41.510
wat de kapitalisten ontdekten

1:32:41.510,1:32:49.929
was dat een verminderde lengte van de arbeidsdag hen toestond
om de intensiteit aanzienlijk te verhogen.

1:32:49.929,1:32:54.099
Dat wanneer mensen 12 uren werkten, ze zich geen 12 uren konden concentreren.

1:32:54.099,1:33:02.419
Terwijl, wanneer je het reduceert naar 8 uren, je de mensen echt stevig
kon laten werken voor 8 uren.

1:33:02.419,1:33:11.769
Dus dit hele idee van intensiteit wordt cruciaal in de manier waarop kapitalisten

1:33:11.769,1:33:19.610
de arbeidskrachten beheren; maar ook wordt versnelling mogelijk.

1:33:19.610,1:33:31.419
Dit wordt dus een thesis die hij als algemeen argument samenstelt

1:33:31.419,1:33:36.249
om te zoeken naar de impact van wat er gaande is in het arbeidsproces.

1:33:36.249,1:33:40.179
M.a.w. de technologie en het arbeidsproces zijn met elkaar verbonden

1:33:40.179,1:33:46.480
in zo'n manier dat er een verhoogde intensiteit komt en ook
een verandering in de aard van de sociale relaties.

1:33:46.480,1:33:53.570
Een van de zaken die je hier dus moet doen, is (h)erkennen
dat dit hoofdstuk over machinerie in die context is geschreven.

1:33:53.570,1:34:02.299
Marx veralgemeent wat er gaande is in Manchester in die bepaalde periode,

1:34:02.299,1:34:11.090
naar een algemene theorie waar machinerie en grootschalige industrie om draaien.

1:34:11.090,1:34:20.039
Er kunnen sterke argumenten gegeven worden dat als Engels zich in Birmingham had bevonden,

1:34:20.039,1:34:23.460
aangezien de hele structuur van de industrie in Birmingham radicaal verschillend was:

1:34:23.460,1:34:34.269
je had geen grootschalige fabrieken, je had conglomeraties van kleine ateliers,

1:34:34.269,1:34:38.630
die wapens en juwelen produceerden,

1:34:38.630,1:34:43.849
de geweren- en sieradenwijk van Birmingham was een heel bekende productiewijk

1:34:43.849,1:34:58.769
analoog met sommige industriële structuren die ontstaan zijn in Silicon Valley enzovoort.

1:34:58.769,1:35:02.229
Met andere woorden, het was een veel meer gedecentraliseerd

1:35:02.229,1:35:09.519
systeem, veel meer onderaannemingen, veel meer geïntegreerd,
een heel dynamische industriële vorm

1:35:09.519,1:35:14.069
waar Marx weinig over lijkt te weten,

1:35:14.069,1:35:22.849
dus hij gebruikt Birmingham niet om te praten over wat de industriëlen doen.

1:35:22.849,1:35:27.989
Hij neigt te denken dat alle industriëlen de weg van Manchester zullen op gaan.

1:35:27.989,1:35:34.989
Terwijl in feite, een aanzienlijk deel van de industrie, zelfs in die periode, de weg van Birmingham opging.

1:35:35.419,1:35:41.030
En als je het vandaag op analoge wijze bekijkt, zou je zeggen 'als ik naar

1:35:41.030,1:35:44.469
Zuid-Korea zou gaan, vooral 4-5 jaar geleden,

1:35:44.469,1:35:48.729
en kijken naar de tewerkstelling en de Chaebols en dat soort zaken,

1:35:48.729,1:35:52.489
zou ik iets heel anders aantreffen dan de Manchester kijk op de wereld.

1:35:52.489,1:35:54.969
Als ik naar Hong Kong zou gaan,

1:35:54.969,1:35:58.820
met de organisatie van al de sweatshops e.d., in Hong Kong

1:35:58.820,1:36:01.779
zou ik eindigen met een Birmingham kijk op de wereld.

1:36:01.779,1:36:05.449
In feite is het Manchester vs Birmingham wereldbeeld

1:36:05.449,1:36:10.219
heel belangrijk geweest in het begrijpen van de dynamiek van de industrie.

1:36:10.219,1:36:16.939
Er is denk ik een heel sterke vooringenomenheid met het Manchester wereldbeeld,

1:36:20.030,1:36:28.059
ik bespreek dit hier omdat het een van de argumenten is die ik wil benadrukken wanneer
we volgende week praten over het Manchester systeem.

1:36:28.059,1:36:31.380
Waar Marx zegt dat dit universeel zal worden,

1:36:31.380,1:36:34.940
en in enige zin is het ook universeel geworden want het Manchester systeem

1:36:34.940,1:36:39.989
waar hij het over heeft is inderdaad het soort systeem dat je zou vinden in Pittsburgh

1:36:39.989,1:36:45.879
in Detroit, in Zuid-Korea.

1:36:45.879,1:36:50.710
Maar niet het soort systeem dat je zou vinden in Bavaria of de 'Third Italy',

1:36:50.710,1:36:56.719
of in de sweatshop complexen van Los Angeles,

1:36:56.719,1:37:04.320
of in Hong Kong waar er atelier organisatie is.

1:37:04.320,1:37:06.980
Daar moeten we dus rekening mee houden.

1:37:06.980,1:37:09.259
Het is heel belangrijk om hier

1:37:09.259,1:37:15.819
een historische markering te zetten en te zeggen: Dit is vanwaaruit Marx werkt,

1:37:15.819,1:37:20.909
hij heeft goed werk geleverd vanuit dat perspectief, maar het is niet het enige perspectief dat er is.

1:37:20.909,1:37:25.369
Dat moeten we dus in ons achterhoofd houden wanneer we door de rest van dit hoofdstuk gaan

1:37:25.369,1:37:28.789
Ik wil tot het eind van hoofdstuk komen volgende keer, maar ik wil ook het hoofdstuk

1:37:28.789,1:37:32.479
over absolute en relatieve meerwaarde doen.

1:37:32.479,1:37:36.860
Hoofdstuk [14] is relatief kort.

1:37:36.860,1:37:40.459
Dit hoofdstuk over machinerie is een lang hoofdstuk,

1:37:40.459,1:37:43.480
zoals ik zeg moet je er doorgaan met te zeggen: Waar is hij hier mee bezig?

1:37:43.480,1:37:49.869
Oké, hier de revolutie, hier is de overgang, hier is het effect op de arbeiders,

1:37:49.869,1:37:54.839
hier het fabriekssysteem, hier gaan de strijden om enz.

1:37:54.839,1:37:58.780
Dus je gaat doorheen een hele bundel van ideeën en
je zult Marx rond sommige van die elementen zien werken.

1:37:58.780,1:38:01.710
Maar we zullen volgende week terugkomen op de vraag die hij hier stelt, oké?