Class 7 Dutch

Watch or listen to the lecture and correct the English text.
Once you have corrected a line of text, please put it in bold.
Make sure not to change, delete, or move the timecodes. Change only the text.

Class 7

0:00:01.129,0:00:08.129
De paginanummers zijn geldig voor de '67 Nederlandse vertaling van Lipschits.

0:00:18.339,0:00:23.460
Ik denk dat je kunt zien hoe concepten die op een bepaald punt
in de tekst geïntroduceerd worden

0:00:23.460,0:00:31.669
de simpele basis vormen voor een voortgang van een argument
op een later moment in de tekst.

0:00:31.669,0:00:38.420
Herinner je, Marx begint met een theorie van de waar.

0:00:38.420,0:00:48.220
De eerste vraag luidt dus: Wat bepaalt waarde,
of hoe definieert hij, de waarde van de waar?

0:00:48.220,0:00:52.780
Wel, hoe heeft hij het gedefinieerd? Wat is de waarde van een waar?

0:00:52.780,0:00:55.790
Maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd, oké?

0:00:55.790,0:01:04.320
Waarde is dus maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd.

0:01:12.360,0:01:18.220
Als je teruggaat naar de passages waar hij maatschappelijk
noodzakelijke arbeidstijd besprak,

0:01:18.220,0:01:26.650
zul je zien dat het onmiddellijk wordt opgevolgd,
dit is terug op p.[4-5],

0:01:26.650,0:01:33.090
het wordt onmiddellijk gevolgd door een discussie over

0:01:33.090,0:01:41.369
de impact van veranderende productiviteit op de waarde van waren.

0:01:41.369,0:01:54.070
Dus vraag is dus: Wat doet stijgende productiviteit
met de warenwaarde?

0:01:54.070,0:02:03.930
-Verlaagt ze. Dus, het verlaagt de eenheidswaarde van waren.

0:02:11.329,0:02:24.139
Dan combineren we dit met een discussie over
de waarde van arbeidskracht.

0:02:28.199,0:02:35.199
Wat bepaalt de waarde van arbeidskracht?
» STUDENT: De tijd noodzakelijk om de arbeider te reproduceren.

0:02:37.999,0:02:44.999
» HARVEY: Kun je iets preciezer zijn?
Het is niet gewoon de tijd noodzakelijk voor reproductie.

0:02:44.999,0:02:51.489
» STUDENT: De waarde van arbeidskracht zijn de bestaansmiddelen vereist…

0:02:51.489,0:02:53.480
» HARVEY: Het is de waarde

0:02:53.480,0:02:58.379
van de bestaansmiddelen vereist om de instandhouding
van de arbeider op een bepaald niveau te reproduceren.

0:02:58.379,0:03:10.459
Het is dus de waarde ven de bestaansmiddelen die de arbeider
nodig heeft om te overleven.

0:03:21.379,0:03:30.659
Toen hij dit aan het bespreken was,
wees hij erop dat deze waarde erg verschilt,

0:03:30.659,0:03:35.129
naargelang de omstandigheden van de klassenstrijd,
de beschavingsgraad in een land.

0:03:35.129,0:03:41.819
Die bestaansmiddelen zijn dus niet constant doorheen ruimte en tijd.

0:03:41.819,0:03:46.269
Maar toen zei hij: Voor een bepaald land en in een bepaalde periode

0:03:46.269,0:03:50.229
weten we waaruit die bestaansmiddelen zijn opgemaakt
en we hebben daarom een gegeven

0:03:50.229,0:03:57.219
die we kunnen vaststellen,
namelijk de waarde van arbeidskracht.

0:03:57.219,0:04:13.639
Hij gaat dan nog een step verder door dit te zeggen:

0:04:13.639,0:04:20.639
We zijn hier niet slechts met een historisch en moreel element bezig.

0:04:21.349,0:04:33.360
Wanneer je bladert naar pagina [111], vind je een korte paragraaf,

0:04:33.360,0:04:37.400
waar hij de definitie geeft, die wij al zeiden:
"De waarde van de arbeidskracht

0:04:37.400,0:04:43.609
wordt gereduceerd tot een bepaalde hoeveelheid bestaansmiddelen.

0:04:43.609,0:04:54.7299
Deze waarde varieert dus ook met de waarde van deze bestaansmiddelen, d.w.z.
met de duur van de arbeidstijd, die voor hun productie noodzakelijk is."

0:04:54.729,0:05:05.039
Wat gebeurt er dus met de waarde van deze bestaansmiddelen
bij verhogende productiviteit?

0:05:05.039,0:05:06.159
-Daalt.

0:05:06.159,0:05:22.249
De waarde van arbeidskracht daalt dus,

0:05:22.249,0:05:28.919
niet in termen van wat mensen fysiek ontvangen,
je krijgt nog steeds dezelfde middelen,

0:05:28.919,0:05:36.159
maar ze kosten veel minder.
De waarde is gedaald.

0:05:36.159,0:05:43.649
Dit gebeurt dus als verbinding tussen deze twee,

0:05:43.649,0:05:47.680
maar er is iets eigenaardigs aan deze connectie:

0:05:47.680,0:05:57.280
Heeft eender welke verhoging van productiviteit tot gevolg?
» STUDENT: Enkel de vermeerdering van producten die in…

0:05:59.949,0:06:04.169
» HARVEY: Enkel met aanzien tot

0:06:04.169,0:06:12.789
wat we loongoederen zullen noemen, oftewel diegene
die als bestaansmiddelen gelden.

0:06:12.789,0:06:20.030
Een verhoging van de productiviteit van bontjassen
voor de bourgeoisie zorgt dus niet voor dit effect.

0:06:20.030,0:06:27.030
De productiviteitsverhoging die een Lexus goedkoper maakt, doet het niet.

0:06:27.169,0:06:34.939
Enkel dus voor datgene die als bestaansmiddel geldt;
beïnvloedt door productiviteitsverhoging,

0:06:34.939,0:06:40.729
creëert het dus een lagere waarde van arbeidskracht.

0:06:40.729,0:06:47.729
Hoe definieert Marx de uitbuitingsgraad?

0:06:48.319,0:06:55.319
Wat is de uitbuitingsgraad?
» STUDENT: De verhouding van surplus arbeiderstijd tot variabel kapitaal.

0:06:56.680,0:07:02.620
» HARVEY: Oké.

0:07:02.620,0:07:06.509
Simpelweg: M op V.

0:07:06.509,0:07:12.289
Wat gebeurt er met 'M op V' als 'V' daalt?

0:07:12.289,0:07:19.289
De uitbuitingsgraad verhoogt.

0:07:31.629,0:07:37.740
Marx begint dit gedeelte door te zeggen:

0:07:37.740,0:07:44.159
'Wel, stel je voor dat de arbeidsdag vaststaat,

0:07:44.159,0:07:48.309
je kan de duur niet veranderen', en herinner je je

0:07:48.309,0:07:55.109
dat het vorige hoofdstuk het vraagstuk over limieten opnam.
Wat zijn de limieten

0:07:55.109,0:08:00.129
voor de massa meerwaarde die de kapitalist kan verkrijgen?

0:08:00.129,0:08:06.579
En die limieten zijn bepaald door twee zaken:
(1) de meerwaardevoet

0:08:06.579,0:08:10.669
en (2) de hoeveelheid aangeworven arbeiders.

0:08:10.669,0:08:20.560
Als dus de hoeveelheid arbeiders vaststaat,
en de duur van de arbeidsdag vaststaat,

0:08:20.560,0:08:28.889
dan kun je de uitbuitingsgraad en de meerwaardevoet enkel verhogen

0:08:28.889,0:08:35.910
door de hoeveelheid die je spendeert aan 'V' te verlagen.

0:08:35.910,0:08:43.850
Marx begint dit gedeelte door de zeggen 'Wel, we weten dat kapitalisten

0:08:43.850,0:08:48.790
staan te popelen om lonen zoveel mogelijk te verlagen.'

0:08:48.790,0:08:53.720
We hebben het net gehoord, niet?

0:08:53.720,0:08:59.320
'Maar ik ga dat geval niet beschouwen.'

0:08:59.320,0:09:04.089
Hij stelt dus een argument op, die gebaseerd is

0:09:04.089,0:09:10.780
op de stellingen van de politieke economie
over een perfect functionerende wereld.

0:09:10.780,0:09:16.230
Hij zegt op p.[228]:

0:09:16.230,0:09:26.350
'Ik weet dat kapitalisten lonen zoveel mogelijk onder de waarde
zullen proberen te verlagen.'

0:09:27.160,0:09:35.590
Hij zegt: "De meerarbeid zou hier alleen maar worden verlengd
door overschrijding van haar normale grenzen;

0:09:35.590,0:09:42.500
haar domein zou slechts worden vergroot door een rechteloze afbrokkeling
van het terrein van de noodzakelijke arbeidstijd.

0:09:42.500,0:09:49.500
Ondanks de belangrijke rol die deze methode in de feitelijke beweging
van het arbeidsloon speelt, is zij hier uitgesloten,

0:09:52.030,0:10:00.960
omdat we ervan uitgingen dat de waren, dus ook de arbeidskracht,
tegen hun volle waarde worden gekocht en verkocht."

0:10:00.960,0:10:03.100
Hier hebben we opnieuw een geval,

0:10:03.100,0:10:08.300
en we zijn het al vaak tegengekomen en we gaan dit nog vaak tegenkomen in 'Het Kapitaal',

0:10:08.300,0:10:16.630
dat Marx om zijn argument te kunnen maken, binnen de veronderstellingen blijft
van een perfect functionerend politiek-economisch systeem,

0:10:16.630,0:10:24.850
zoals die werd voorgesteld door de politiek-economen
van de 18de en vroeg 19de eeuw.

0:10:24.850,0:10:28.810
Zoals we al eerder bespraken doet hij dit omdat hij wil kunnen zeggen:

0:10:28.810,0:10:35.270
'Zelfs als hun systeem werkte volgens hun utopische plannen,

0:10:35.270,0:10:43.720
zouden we een totaal verschillend resultaat krijgen dat wat Adan Smith voorspelde.'

0:10:43.720,0:10:49.220
Hij is dus heel strikt over het aanhouden van die veronderstellingen.

0:10:49.220,0:10:56.710
Maar hij zegt: 'Kijk, we kunnen geen verhoogde uitbuitingsgraad verkrijgen,

0:10:56.710,0:11:08.830
simpelweg door het combineren van het argument over de warenwaarde
met het argument over de waarde van arbeidskracht.'

0:11:12.630,0:11:19.480
Dit roept meteen een aantal interessante vragen op,

0:11:19.480,0:11:30.640
die Marx voorlopig nog niet behandeld.

0:11:30.640,0:11:39.600
Bijvoorbeeld, stel dat er een dramatische productiviteitsverhoging is,

0:11:39.600,0:11:47.920
en de waarde van loongoederen daalt heel sterk.

0:11:47.920,0:11:59.310
Wat zou er gebeuren, als je een deel van die besparingen aan de arbeidersklasse gaf?

0:11:59.310,0:12:11.340
Je zou de uitbuitingsgraad kunnen verhogen terwijl je de fysieke levensomstandigheden
van de arbeiders ook verhoogt.

0:12:11.560,0:12:18.350
Dit is een belangrijk element in het argument,

0:12:18.350,0:12:24.140
want mensen zeggen vaak 'Marx praat steeds over een toenemende uitbuitingsgraad,

0:12:24.140,0:12:35.150
maar kijk eens hoe welgesteld de arbeidersklasse is nu, in termen van
de goederen die ze hebben, vergeleken met 150 jaar geleden.

0:12:35.150,0:12:42.810
Zijn these over een verhogende uitbuitingsgraad is dus volslagen onzin.'

0:12:42.810,0:12:46.800
Het antwoord hierop is: Eigenlijk is het helemaal geen volslagen onzin.

0:12:46.800,0:12:55.740
Het is perfect mogelijk om, binnen een kapitalistisch systeem met verhogende productiviteit,

0:12:55.740,0:13:02.490
zo'n verhoging van de beschikbare waren te produceren,

0:13:02.490,0:13:08.980
dat een bepaalde deel wel naar de arbeidersklasse moet gaan
omdat je er anders geen markt voor zou hebben.

0:13:08.980,0:13:14.350
En dat deel die naar de arbeidersklasse gaat, is natuurlijk

0:13:14.350,0:13:18.080
een van de geweldige manieren waarop je de arbeidersklasse tot steun

0:13:18.080,0:13:24.460
van het kapitalisme kunt trekken, door te zeggen: 'Je wordt steeds welvarender,

0:13:24.460,0:13:30.030
je hebt meer producten nu dan 30, 40 jaar geleden.'

0:13:30.030,0:13:37.270
Of dit delen van de aanwinsten uit de productiviteit nu ook werkelijk gebeurt,

0:13:37.270,0:13:47.020
hangt uiteraard af van klassenstrijd. Zoals de duur van de arbeidsdag.
Marx introduceert dit idee hier niet maar

0:13:47.020,0:13:57.080
elders in 'Het Kapitaal' en elders in zijn werken,
bespreekt hij wel deze mogelijkheid.

0:13:57.080,0:14:03.620
Ik denk dat het interessant is om hier historisch eens naar te kijken.

0:14:03.620,0:14:13.370
Wanneer je de geschiedenis van Amerikaanse arbeid bekijkt,
tot ongeveer 1970.

0:14:13.370,0:14:26.340
Amerikaanse arbeid was altijd gebaat bij een stijging van zijn levensstandaard,
als het enigszins deelde in stijgende productiviteit.

0:14:26.340,0:14:34.870
Een typische vakbondsonderhandelingsstrategie in de jaren '60 was precies

0:14:34.870,0:14:40.510
om tegen de vakbonden te zeggen: 'Als jullie akkoord gaan met deze
manieren tot productiviteitsverhoging,

0:14:40.510,0:14:46.860
dan zullen we akkoord gaan om meer geld te geven,
zodat jullie meer kunnen verkrijgen op de markt.'

0:14:46.860,0:14:51.800
Het is een soort productiviteitsdelen-akkoord.

0:14:51.800,0:14:59.200
Sinds de jaren '70 toont alle data in dit land,
niet noodzakelijk globaal maar in dit land,

0:14:59.200,0:15:06.140
dat de arbeidersklasse helemaal niet gebaat heeft bij verhogingen in productiviteit,
nagenoeg niet.

0:15:06.140,0:15:16.890
M.a.w., de echte lonen zijn gestagneerd gebleven voor de laatste 20, 30 jaar,
met een lichte verhoging in de jaren '90,

0:15:16.890,0:15:22.910
maar vrijwel gestagneerd; wat betekent dat
de arbeidersklasse niet gedeeld heeft

0:15:22.910,0:15:29.770
in de voordelen van productiviteitsverhoging.
Raadt dan eens wie het allemaal genomen heeft?

0:15:29.770,0:15:35.000
Wel, de hedgefonds lui enzovoort.

0:15:35.000,0:15:40.299
We krijgen dus een enorme verhoging
in ongelijkheid in de laatste 30 jaar,

0:15:40.299,0:15:51.270
wat deels een indicator is voor het feit dat de arbeidersklasse in dit land
hier helemaal niet heeft bij gebaat.

0:15:51.270,0:15:55.629
Dit heeft opnieuw te doen met de toestand van de klassenstrijd,
hoe de klassenstrijd

0:15:55.629,0:15:59.530
opgezet is enz.
Marx houdt zich hier niet mee bezig in dit hoofdstuk,

0:15:59.530,0:16:04.640
maar het is impliciet in de analyse en ik denk
dat het erg belangrijk is om dit

0:16:04.640,0:16:14.700
hier in het argument te steken, als onderdeel van wat hier de mogelijkheden zijn.

0:16:14.700,0:16:17.700
De bewering is simpelweg de volgende:

0:16:17.700,0:16:21.450
Het is perfect mogelijk

0:16:21.450,0:16:27.820
om een verhoging in de fysieke levensomstandigheden te hebben,

0:16:27.820,0:16:34.480
terwijl er ook een verhoging van de uitbuitingsgraad plaatsvindt.

0:16:34.480,0:16:41.600
Houdt deze bewering in gedachte.

0:16:41.600,0:16:46.120
Ten tweede is er hier een andere kwestie die Marx wel opneemt in dit hoofdstuk,

0:16:46.120,0:16:54.430
maar waarbij ik een lichtjes verschillend antwoord zou willen suggereren.

0:16:54.430,0:16:59.360
Wat gebeurt er wanneer iemand de productiviteit verhoogt?

0:16:59.360,0:17:04.910
Een individueel kapitalist verhoogt de productiviteit

0:17:04.910,0:17:12.449
in schoenenproductie en de waarde van de schoenen daalt,
en de arbeiders hebben schoenen nodig.

0:17:12.449,0:17:13.910
Kijk wat er gebeurt.

0:17:13.910,0:17:22.690
Een individuele kapitalist doet iets,
dat voordelig is voor de hele kapitalistische klasse.

0:17:22.690,0:17:27.829
Het is een voordeel voor iedereen in de kapitalistische klasse.

0:17:27.829,0:17:39.390
Omdat de waarde van arbeidskracht daalt, aangezien schoenen goedkoper zijn,
kunnen de kapitalisten minder waarde betalen.

0:17:39.390,0:17:46.660
Marx stelt dus de vraag: Waarom zou een individueel kapitalist iets doen

0:17:46.660,0:17:53.330
dat ten voordele voor de hele kapitalistische klasse is?

0:17:53.330,0:18:00.250
Misschien zijn ze begiftigd met enorm klassenbewustzijn wanneer ze dit doen.

0:18:00.250,0:18:04.160
Maar op een bepaalde punt zullen ze echt geïrriteerd geraken
en zeggen 'wel,

0:18:04.160,0:18:09.280
ik steek al die moeite in innovatie en productiviteitsverhoging,

0:18:09.280,0:18:13.310
iedereen haalt er voordeel uit, terwijl jullie zelf niets doen,

0:18:13.310,0:18:17.010
jullie zijn het 'free rider' spel aan het spelen.

0:18:17.010,0:18:20.690
Al de rest doet niets.

0:18:20.690,0:18:28.920
Ik bedoel, zelfs de mensen die bontjassen maken baten hierbij!

0:18:28.920,0:18:32.080
Dus waarom zou ik als individueel kapitalist dit doen?

0:18:32.080,0:18:41.930
Wat is mijn drijfveer? Ja, ik kan mijn arbeiders wat minder betalen,
omdat schoenen goedkoper zijn,

0:18:41.930,0:18:46.669
maar het is enorm veel moeite voor een kleine hoeveelheid opbrengst.'

0:18:46.669,0:18:58.100
Marx gaat dus praten over hoe het komt dat
individuele kapitalisten hiertoe worden overtuigd.

0:18:58.100,0:19:06.790
En zijn antwoord zal gebaseerd zijn op iets wat we eerder al tegenkwamen,

0:19:06.790,0:19:15.530
namelijk het idee van de dwangwetten van de concurrentie.

0:19:16.080,0:19:27.919
Marx, doorheen 'Het Kapitaal', kijkt erg ingehouden naar competitie.

0:19:27.919,0:19:37.380
Ik denk deels omdat hij het wilt zien als iets dat het systeem balanceert,
zoals vraag en aanbod,

0:19:37.380,0:19:43.660
eerder dan iets dat fundamenteel aan het karakter van het systeem toebehoort.

0:19:43.660,0:19:59.920
Hij introduceert dan onmiddellijk het idee dat we moeten kijken
naar de regels van de competitie.

0:19:59.920,0:20:08.090
Op p.[230] zegt hij:

0:20:08.090,0:20:12.930
"De manier waarop de immanente wetten van de kapitalistische productie

0:20:12.930,0:20:17.700
in de uiterlijke beweging van de kapitalen te voorschijn komen,
zich als dwangwetten van de concurrentie laten gelden

0:20:17.700,0:20:20.800
en daardoor als drijvende motieven

0:20:20.800,0:20:27.799
bij de individuele kapitalist tot bewustzijn komen,
zullen we nu nog niet behandelen;

0:20:27.799,0:20:29.130
maar dit is al direct duidelijk:

0:20:29.130,0:20:35.280
wetenschappelijke analyse van de concurrentie is alleen mogelijk indien
het innerlijke wezen van het kapitaal wordt begrepen,…"

0:20:35.280,0:20:40.120
D.w.z. dat je moet begrijpen wat concurrentie gaat doen,

0:20:40.120,0:20:45.210
als je niet begrijpt wat concurrentie gaat doen,
kan je niet begrijpen

0:20:45.210,0:20:51.310
waarom een kapitalistische maatschappij concurrentie tolereert of liefheeft.

0:20:51.310,0:20:52.730
Zoals hij zegt:

0:20:52.730,0:20:56.920
Deze "wetenschappelijke analyse van de concurrentie is alleen mogelijk
indien het innerlijke wezen van het kapitaal wordt begrepen,

0:20:56.920,0:21:03.040
zoals de schijnbare beweging van de hemellichamen
alleen begrijpelijk is voor hem, die hun werkelijke,

0:21:03.040,0:21:06.330
maar met de zintuigen niet waarneembare beweging kent."

0:21:06.330,0:21:13.150
Er is hier opnieuw een idee dat aansluit bij fetisjisme, niet?
Namelijk, er is een verhulling,

0:21:13.150,0:21:18.230
als we gewoon naar concurrentie op zich kijken,
gaan we het punt missen,

0:21:18.230,0:21:25.230
het verhult iets anders. Wat verhult het?

0:21:27.770,0:21:34.770
Hetgeen het verhult, zoals hij op p.[231-232] zegt, is dit:

0:21:36.850,0:21:51.040
Maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd is een maatschappelijk gemiddelde.
Dus de waarde van waren is een maatschappelijk gemiddelde.

0:21:51.970,0:21:55.610
En op eender welk moment,

0:21:55.610,0:22:04.560
zullen er sommige kapitalisten boven dat gemiddelde en
sommige onder dat gemiddelde werken.

0:22:04.560,0:22:08.350
Zij die onder het gemiddelde werken,

0:22:08.350,0:22:16.810
zullen aan gemiddelde prijs verkopen maar benedengemiddeld produceren,
ze zullen dus iets meer meerwaarde verkrijgen.

0:22:16.810,0:22:22.280
Zij die boven het gemiddelde verkopen zullen minder meerwaarde krijgen
dan het maatschappelijk gemiddelde.

0:22:22.280,0:22:26.710
Er is dus een onderscheid.

0:22:26.710,0:22:30.380
Iedereen verkoopt aan het maatschappelijk gemiddelde, maar je hebt
zij die boven dat gemiddelde produceren,

0:22:30.380,0:22:34.210
en zij die onder dat gemiddelde produceren.

0:22:34.210,0:22:41.250
En als je teruggaat naar de passages over
maatschapp. noodzakelijke arbeidstijd en productiviteit,

0:22:41.250,0:22:53.170
stelt Marx de vraag: Wat gebeurt er als handwevers
tegenover wevers met mechanisch weefgetouw staan?

0:22:53.170,0:23:00.160
De productiviteit van de mechanische wevers is veel groter,

0:23:00.160,0:23:04.830
dus wat gebeurt er met de waarde? Wel, de waarde begint te dalen

0:23:04.830,0:23:08.530
en uiteindelijk gaan de handwevers uit de handel
gedreven worden

0:23:08.530,0:23:13.390
omdat ze niet meer kunnen concurreren.

0:23:13.390,0:23:20.670
Maar merk op wat er gebeurt tenmidde van dit proces,
laten we veronderstellen dat het maatschappelijk gemiddelde,

0:23:20.670,0:23:22.880
we doen het in deze grafiekvorm,

0:23:22.880,0:23:33.870
op eender welk moment is -dit- het maatschapp. gemiddelde.
10 eenheden om een widget ofzo te produceren.

0:23:33.870,0:23:41.050
Stel nu dat ik een superieure manier bedacht om widgets te maken.

0:23:41.050,0:23:48.040
Dan ga ik nog steeds aan -dit gemiddelde- verkopen,
maar ik ga aan -hier- produceren,

0:23:48.040,0:23:58.920
Dus ik krijg een extra deel van de meerwaarde.

0:23:58.920,0:24:02.140
Maar wat gebeurt er dan?

0:24:02.140,0:24:07.730
Op een bepaalde punt begin ik mogelijk veel meer widgets te produceren
omdat ik zo productief geworden ben,

0:24:07.730,0:24:16.980
dus ik ga al de rest proberen wegconcurreren
en mijn markt uitbreiden door de waarde te doen dalen,

0:24:16.980,0:24:21.220
-dit- is de oorspronkelijke tijd,
tot tijd 2.

0:24:21.220,0:24:24.830
Waarbij ik nog steeds extra krijg,

0:24:24.830,0:24:30.039
maar ik ben nu iedereen aan het wegconcurreren,
dus iedereen die erboven produceert,

0:24:30.039,0:24:34.309
krijgt concurrentiële problemen.

0:24:34.309,0:24:38.130
Wat doe je als je concurrentiële problemen hebt?

0:24:38.130,0:24:43.420
Je vraagt: Wat is mijn concurrent aan het doen
dat hem in staat stelt om zo goedkoop

0:24:43.420,0:24:46.600
te produceren en op de markt te brengen?

0:24:46.600,0:24:51.950
Oh, ze hebben een nieuwe machine!
Oké, ik kan ook een nieuwe machine krijgen.

0:24:51.950,0:24:58.030
Dus mijn concurrent zegt dan 'Ah! ik ga u volgen in
uw technologische innovatie,

0:24:58.030,0:25:00.179
ik ga tot -hier- neerkomen.'

0:25:00.179,0:25:06.890
En vrij snel gaat iedereen -hier- zitten;
de waarde is -hier- en

0:25:06.890,0:25:12.670
mijn extra meerwaarde is verdwenen.

0:25:12.670,0:25:19.270
Marx zegt hier dus, dat er een vorm van meerwaarde is,

0:25:19.270,0:25:25.050
op deze manier gedreven door de dwangwetten van de concurrentie,

0:25:25.050,0:25:31.620
die vluchtig is. Het blijft slechts zolang ik voorzit op de hoop,

0:25:31.620,0:25:43.380
in termen van mijn productie, mijn organisatorische techniek.
Maar het zal verdwijnen eens iedereen me heeft bijgehaald.

0:25:43.380,0:25:48.600
En dit is waar individuele kapitalisten naar op zoek zijn wanneer ze innoveren.

0:25:48.600,0:25:52.960
Ze zijn helemaal niet op zoek naar -deze vorm- van meerwaarde,
ze zouden het 'surplus rider' probleem hebben en

0:25:52.960,0:25:55.080
er waarschijnlijk mee stoppen.

0:25:55.080,0:26:08.860
Maar ze zijn achter -dit-. Omdat als individueel kapitalist,
kan ik deze vluchtige soort van meerwaarde verkrijgen,

0:26:08.860,0:26:16.400
voor een tijdje, door superieure technologie te hebben.

0:26:16.400,0:26:22.960
Maar merk hier op: dan denk ik:

0:26:22.960,0:26:27.260
Wel, er was iets enorm voordelig voor mij aan superieure technologie

0:26:27.260,0:26:31.399
dus ga ik een andere superieure technologie zoeken.

0:26:31.399,0:26:39.170
En al gauw gaan de meeste van mijn concurrenten inzien
dat superieure technologie een goed idee is.

0:26:39.170,0:26:42.350
Dus ik ga superieure technologieën verkrijgen.

0:26:42.350,0:26:51.400
De dwangwetten van de concurrentie neigen er dus toe
om sprongsgewijze vooruitgang te genereren

0:26:51.400,0:27:00.570
waarbij er een concurrentieel gevecht is om
de meest superieure technologie te krijgen,

0:27:00.570,0:27:09.350
in de zoektocht naar die vluchtige vorm
van meerwaarde die me enorme winsten geeft.

0:27:09.350,0:27:18.110
Vluchtige overmatige meerwaarde voor die periode.

0:27:18.110,0:27:22.409
Hier heb je een gelukkig toeval:

0:27:22.409,0:27:34.200
De individuele motivatie van de kapitalist,
gedreven door de dwangwetten van de concurrentie,

0:27:34.200,0:27:49.590
produceert het effect van een verlaging in de waarde van arbeidskracht.

0:27:49.590,0:27:59.750
Het is interessant dat Marx hier individueel gedrag neemt
en het plaats naast het klassenperspectief plaatst.

0:27:59.750,0:28:10.480
En dit is ook erg belangrijk: kapitalisten gedragen zich zelden
individueel in een klassenbelang.

0:28:11.309,0:28:18.460
Maar wat hen individueel motiveert is om iets te doen dat in het klassenbelang is,

0:28:18.460,0:28:25.570
daarom wil Marx dat je begrijpt dat de reden waarom

0:28:25.570,0:28:29.700
kapitalisten blijven praten over concurrentie en
iedereen maar door blijft draven over

0:28:29.700,0:28:40.160
het belang van concurrentie en competitief zijn enz.,
is omdat het dit soort resultaat produceert.

0:28:40.160,0:28:48.909
Dit gelukkige toeval tussen wat er gebeurt voor de individuele kapitalist
en wat er gebeurt voor het klassenbelang,

0:28:48.909,0:28:57.510
is hier erg sterk gepresenteerd.

0:28:57.980,0:29:00.870
Dit produceert ook iets anders.

0:29:00.870,0:29:22.600
Ik heb voorgesteld dat kapitalisten gedreven door de dwangwetten van de concurrentie
zullen worden geduwd tot innovatie.

0:29:22.600,0:29:31.680
Hier is iets interessants: in veel studies zul je zien dat vernieuwing

0:29:31.680,0:29:44.880
behandeld wordt als iets 'van buitenaf', iets extern tot de dynamiek,
een exogeen element, het gebeurt gewoon.

0:29:44.880,0:29:50.770
Edison had dit idee of iemand anders had dat idee, weet je, het gebeurde gewoon.

0:29:50.770,0:29:58.560
Wat Marx hier doet is die innovatie te internaliseren binnen de logica van kapitaal zelf.

0:29:58.560,0:30:02.980
Wanneer je ziet wat hij hier doet zou je onmiddellijk begrijpen

0:30:02.980,0:30:12.880
dat een kapitalistische maatschappij niet kan bestaan
zonder een technologische dynamiek,

0:30:12.880,0:30:16.940
het moet dat hebben.

0:30:16.940,0:30:22.950
En historisch gezien kijken velen nu naar andere productiemethodes

0:30:22.950,0:30:28.720
en zeggen 'Wel, het probleem was dat ze niet technologisch dynamisch waren'.

0:30:28.720,0:30:35.810
Een van de kritieken op de ex-Sovjet Unie is: Ze waren niet technologisch dynamisch,
ze kwamen niet voor de dag

0:30:35.810,0:30:41.299
met nieuwe tandpasta soorten, twee per maand of zoiets.
Ze deden dat soort zaken niet.

0:30:41.299,0:30:45.510
Eigenlijk waren ze wel technologisch dynamisch op bepaalde vlakken,

0:30:45.510,0:30:49.020
laser technologieën en dat soort zaken,
maar ze waren niet technologisch dynamisch

0:30:49.020,0:30:51.970
op de manier dat kapitalisme dat is.

0:30:51.970,0:31:02.200
Wat hieruit voortvloeit is dat technologisch dynamisme zowel onvermijdelijk
én een goede zaak is.

0:31:02.200,0:31:13.030
Als iemand uit de ruimte kwam om een moratorium op technologische verandering
onder kapitalisten te zetten,

0:31:13.030,0:31:17.260
zou het hele systeem uiteenvallen.

0:31:17.260,0:31:21.190
Marx zegt hier dus dat er een inwendige noodzakelijkheid is.

0:31:21.190,0:31:27.020
Dat is waar de waardetheorie naar teruggaat, het maatschappelijk noodzakelijk,
wat is maatschapp. noodzakelijk voor de overleving van het kapitalisme?

0:31:27.020,0:31:33.730
Technologisch dynamisme,
met uiteraard ook groei,

0:31:33.730,0:31:41.370
ofwel groeit het kapitalisme, ofwel sterft het,
het is technologisch dynamisch, of het sterft.

0:31:41.370,0:31:51.570
Marx legt ons hier uit waarom en hoe
die internalisatie van technologisch dynamisme

0:31:51.570,0:31:55.790
zo belangrijk wordt.

0:31:55.790,0:32:03.850
Dus ga je niet terug naar 'de grote uitvinders' en dat soort zaken,
en verklaar je technologisch dynamisme door

0:31:59.930,0:32:05.680
te simpelweg te praten over grote uitvinders.

0:32:05.680,0:32:13.560
Je verklaart het eerder door een systeem dat, naar het einde van de 18de eeuw toe,
begint te opereren

0:32:13.560,0:32:21.220
waarin er deze internalisering van technologische dynamisme is,
die echt van de grond komt.

0:32:21.220,0:32:30.010
En dat is een centraal aspect van een kapitalistische productiemode.

0:32:30.010,0:32:39.070
Dit leidt dan naar een andere vraag:
Is er een manier waarom kapitalisten deze vermeerderde uitbuiting

0:32:39.070,0:32:45.810
zouden kunnen behalen door collectieve actie?

0:32:45.810,0:32:49.510
Marx haalt die mogelijkheid hier niet aan,

0:32:49.510,0:33:00.559
maar hij vernoemde het wel in het hoofdstuk over de arbeidsdag.
Weet je nog wat het was?

0:33:03.300,0:33:10.300
Wat wilden de industriële belangen?
..

0:33:10.300,0:33:15.750
Verlenging van de arbeidsdag… –Nee.

0:33:15.750,0:33:22.010
Ze wilden goedkope wat?

0:33:22.010,0:33:24.510
Goedkoop brood!

0:33:24.510,0:33:34.220
Ze wilden de Corn Laws afgeschaft,
ze wilden goedkope tarwe importen

0:33:34.220,0:33:40.230
zodat ze goedkoper brood konden hebben,
zodat ze lagere lonen konden betalen,

0:33:40.230,0:33:44.150
zodat ze competitiever zouden zijn in de globale economie.

0:33:44.150,0:33:49.940
Dat is waar het de Manchester School of Economics om te doen was,
daar ging het voor Compton & Bright om,

0:33:49.940,0:33:56.170
daar gingen de anti-Corn Law onrusten over.

0:33:56.170,0:34:00.830
Het was goedkoop brood.

0:34:00.830,0:34:13.669
Er is dus eigenlijk wel een manier waarop een kapitalistische klassenbelang
kan uitgedrukt worden, via tariefbeleid.

0:34:13.669,0:34:28.849
Waar denk je dat de meeste vooruitgang in fysieke levensstandaarden,
voor zoverre dat ze er überhaupt zijn,

0:34:21.849,0:34:28.849
in de laatste 20, 30 jaar vandaan zijn gekomen?

0:34:30.419,0:34:32.569
Was komt het vandaan?

0:34:32.569,0:34:39.679
Goedkope Chinese import, Walmart…

0:34:39.679,0:34:44.349
Als je meedoet met een Walmart economie en
je meedoet met goedkope Chinese import,

0:34:44.349,0:34:53.460
kijk wat er gebeurt met de fysieke levensstandaard van de arbeidersklasse.

0:34:53.460,0:35:00.640
M.a.w. tariefbeleid wordt

0:35:00.640,0:35:06.529
door elkaar geschud. En deels van wat je tegenwoordig ziet
dit soort gekke zaken,

0:35:06.529,0:35:20.619
de AFL-CIO die zegt: We moeten stoppen met de export van jobs naar China
want dat betekent een verlies van jobs hier.

0:35:20.619,0:35:27.209
Maar door dat te doen zouden ze waarschijnlijk de levensstandaard van
de arbeidersklasse ondermijnen.

0:35:27.209,0:35:35.769
En het blijkt dat de meeste jobverliezen in dit land niet te wijten
zijn aan outsourcing.

0:35:35.769,0:35:38.939
Waar zijn ze het gevolg van?

0:35:38.939,0:35:40.429
Technologische verandering.

0:35:40.429,0:35:46.789
Zo'n 60% van de jobvermindering onder de arbeidersklasse
in dit land de laatste 30 jaar

0:35:46.789,0:35:51.099
is te wijten aan technologische verandering.

0:35:51.099,0:35:59.630
Toen ik aankwam in Baltimore [vroege jaren '70] waren er zo'n 27.000 mensen
aangeworven in 'Bethlehem Steel'.

0:35:59.630,0:36:10.039
Rond 1990 zijn er nog 5.000 mensen die dezelfde hoeveelheid staal produceren.

0:36:10.039,0:36:18.979
Uiteindelijk verdwijnt het allemaal, naar China, Korea, Japan enz.

0:36:19.890,0:36:26.389
Maar het punt hier is dat je onmiddellijk kunt zien
wat de collectieve belangen kunnen zijn

0:36:26.389,0:36:31.040
rond zaken zoals vrije handel, tariefbeleid enzovoort.

0:36:31.040,0:36:42.739
En waarom het eigenlijk vrij complex wordt voor een arbeidersklassebeweging
om te pleiten voor protectionisme

0:36:42.739,0:36:51.890
en tezelfdertijd goedkope producten wil om de levensstandaard te ondersteunen.

0:36:51.890,0:36:56.920
M.a.w. Je moet die externe dynamiek dus door elkaar halen.

0:36:56.920,0:37:05.519
Er zijn andere plaatsen waar dit collectieve belang verschijnt,
Denk eens aan het belastingsysteem:

0:37:05.519,0:37:12.519
Wat is vrijgesteld van de 'sales tax' in New York?

0:37:12.519,0:37:20.400
-Voedsel. Dat is een vrij goed voorbeeld, niet?

0:37:20.400,0:37:35.449
Hoe zit het met agrarische subsidies die je goedkoop melk, goedkope
landbouw producten geeft?

0:37:35.449,0:37:43.050
Europa heeft veel van haar levensstandaard onderhouden door agrarische subsidies.
Dus er is een volledige

0:37:43.050,00:37:51.829
arena van klasse politiek hier, rond wat de waarde van de bestaansmiddelen zal zijn.

0:37:51.829,0:38:02.019
Als je plots al het voedsel met hetzelfde niveau zou belasten
als je al de rest belast,

0:38:02.019,0:38:09.019
dan zouden looneisen torenhoog worden, onmiddellijk.

0:38:10.160,0:38:15.279
Dus er zijn collectieve manieren.

0:38:15.279,0:38:20.189
En sommige zijn historisch heel interessant geweest.

0:38:20.189,00:38:33.920
Bijvoorbeeld: de industriële belangen hebben op bepaalde momenten
gesubsidieerde huisvesting voor de arbeiders en huurbescherming gesteund.

0:38:33.920,0:38:46.039
In sommige landen, zoals Frankrijk in de jaren '20
stonden de industriëlen sterk achter huurbescherming.

0:38:46.039,0:38:52.089
En gesubsidieerde huisvesting speelde een belangrijke rol in

0:38:52.089,0:38:56.859
het land competitief te houden op vlak van de uitbetaalde lonen.

0:38:56.859,0:39:04.199
Een van de lange termijn effecten van de privatisering van sociale huisvesting
door Margaret Thatcher in Brittannië,

0:39:04.199,0:39:12.390
was de huisvestingskosten zo te verhogen dat Brittannië
non-competitief werd

0:39:12.390,0:39:24.179
in vele gebieden zoals industriële activiteit. De auto-industrie bv.
verdween praktisch, en al dat soort zaken.

0:39:24.179,0:39:32.829
Dus er wordt politiek gespeeld rond wat de waarde
van de bestaansmiddelen opmaakt.

0:39:32.829,0:39:37.650
Marx doet geweldig werk in de hoofdstuk over de wijze waarop
dit individuele motief

0:39:37.650,0:39:45.189
dit effect heeft. Maar hij neemt de andere kant
van het verhaal niet op, namelijk

0:39:45.189,0:39:50.259
de collectieve manier waarop kapitalistische belangen
en arbeidersklasse belangen en

0:39:50.259,0:40:01.469
en belangen van de klassen die geen onmiddellijk aandeel in de kwestie hebben,
betrokken raken in een strijd over tarief-, belastings-,

0:40:01.469,0:40:11.939
subsidiëringsbeleid, en dergelijke argumenten.
Het klassenkarakter wordt dus erg belangrijk.

0:40:11.939,0:40:22.759
En zoals ik zei, ik denk dat het spijtig is dat Marx dit nergens opneemt,
niet hier of elders.

0:40:22.759,0:40:29.249
Dit is dus de theorie van de relatieve meerwaarde.

0:40:29.249,0:40:40.849
Het is een simpele formulering, zoals ik zei, maar het is er een
waar je echt moet over nadenken en snappen,

0:40:40.849,0:40:50.919
door terug over die beweringen te gaan,
bv. wat bepaalt de waarde van arbeidskracht?

0:40:50.919,0:40:57.919
En dan de vraag stellen: Wat bepaalt de waarde
van de bestaansmiddelen?

0:40:58.239,0:41:07.390
Je moet die verbindingen snappen,
om een of andere reden

0:41:07.390,0:41:11.959
lijken mensen het vaak moeilijk te hebben om
het verschil te zien tussen

0:41:11.959,0:41:16.999
deze sociale klassenvorm waar ik het over heb,
en de individuele vorm,

0:41:16.999,0:41:22.029
en de relatie tussen beide. Maar ik denk dat
je het onmiddellijk kunt zien wanneer je zegt:

0:41:22.029,0:41:30.059
Verhoogde productiviteit komt voort uit de zoektocht
naar vluchtige relatieve meerwaarde,

0:41:30.059,0:41:38.139
en het ontwikkelt een sociale vorm, indien het de waarde
van arbeidskracht beïnvloedt.

0:41:39.139,0:41:42.699
Het lijkt mij belangrijk wanneer je deze 2 hoofdstukken leest

0:41:42.699,0:41:54.979
en het lange hoofdstuk over machinerie, om te erkennen dat
Marx evenveel geïnteresseerd is in de organisatorische vorm,

0:41:54.979,0:42:03.930
de software, als het ware, als in de machines, de hardware, enz.

0:42:03.930,0:42:07.339
Dus je moet Marx' theorie van technologie

0:42:07.339,0:42:12.529
bekijken niet als simpelweg gaande om machinerie maar
ook over de organisatorische vorm.

0:42:12.529,0:42:20.369
En de twee organisatorische vormen, die de basis zijn
tot op het heden, zijn:

0:42:20.369,0:42:24.599
coöperatie en arbeidsverdeling, en hoe die werken.

0:42:24.599,0:42:32.279
De kenmerkende vorm onder kapitalisme is natuurlijk
de ontwikkeling van machinerie, en de machine cultuur

0:42:32.279,0:42:36.979
in het algemeen. Maar dat betekent niet dat coöperatie
en arbeidsverdeling verdwijnen,

0:42:36.979,0:42:39.119
ze zijn integraal voor

0:42:39.119,0:42:44.839
de verwerving van relatieve meerwaarde omdat
zowel coöperatie als arbeidsverdeling,

0:42:44.839,0:42:52.499
wanneer je de reorganiseringen bekijkt, gaan om
manieren te vinden voor productiviteitsverhoging.

0:42:52.499,0:43:00.499
Wat je ook opnieuw zult zien in deze hoofdstukken,
is het vraagstuk die ook al gesteld werd

0:43:00.499,0:43:06.879
in het hoofdstuk over het arbeidsproces.

0:43:06.879,0:43:23.729
Waar Marx het arbeidsproces eigenlijk niet als iets negatiefs ziet,
hij ziet het als mogelijk creatief, nuttig, bevredigend enz.

0:43:23.729,0:43:27.190
Het is slechts onder kapitalisme dat

0:43:27.190,0:43:31.019
dit in een negatief iets wordt veranderd,
en ik denk dat je een vergelijkbare sfeer hebt

0:43:31.019,0:43:37.029
in deze hoofdstukken, die suggereren dat
coöperatie niet een slecht iets is.

0:43:37.029,0:43:44.249
Het is in feite een geweldige capaciteit die we hebben.
Arbeidsverdeling is geen slecht iets.

0:43:44.249,0:43:52.959
De vraag die Marx interesseert is: Hoe worden
die arbeidsverdeling en coöperatie gemobiliseerd

0:43:52.959,0:43:56.329
onder het kapitalisme en met welke effecten?
We zullen zien dat

0:43:56.329,0:44:02.660
die grotendeels negatief zullen zijn, met enkele positieve aspecten.

0:44:02.660,0:44:07.369
Het hoofdstuk over machinerie zal veel

0:44:07.369,0:44:13.549
controversiëler zijn, omdat de kwestie hier is:
In hoeverre zijn de machines zelf zó

0:44:13.549,0:44:23.019
intrinsiek kapitalistisch dat je ze niet veel langer kunt
blijven gebruiken als je socialistisch wil zijn,

0:44:23.019,0:44:28.179
of in hoeverre het ook mogelijk is om de machines
in iets positief

0:44:28.179,0:44:35.949
te veranderen, voor de mensheid in het algemeen en voor
de arbeider in het bijzonder.?

0:44:35.949,0:44:46.209
Het hoofdstuk over coöperatie neemt
de eerste manier van denken op.

0:44:46.209,0:44:50.689
Marx duidt onmiddellijk aan dat een van de voordelen
die uit coöperatie

0:44:50.689,0:45:00.069
komt, de capaciteit is om de productieschaal uit te breiden.
En er is een uitgebreide theorie

0:45:00.069,0:45:11.319
in de geschiedenis van de politieke economie over schaalvergroting
en de manier waarop die de productiviteit kan verhogen.

0:45:11.319,0:45:20.379
Het doctrine van schaalvergroting is dus heel belangrijk voor Marx.

0:45:20.379,0:45:29.089
Hij praat hierover in de eerste paar pagina's,

0:45:29.089,0:45:44.879
waar hij bereid is om de mogelijke positieve aspecten ervan toe te geven.
Op pagina.[237],

0:45:44.879,0:45:48.759
definieert hij coöperatie: "De vorm van arbeid

0:45:48.759,0:45:53.140
van vele personen, die in hetzelfde productieproces

0:45:53.140,0:45:59.809
of in verschillende, maar samenhangende productieprocessen,
volgens een plan naast en met elkaar werken, noemen we coöperatie.

0:45:59.809,0:46:07.609
Merk hier het woord 'plan' op, het gaat een belangrijk idee worden.

0:46:07.609,0:46:11.099
Het resultaat, zegt hij op p.[238]:
"Het gaat hier niet om

0:46:11.099,0:46:14.529
vergroting van het individuele productieve vermogen door coöperatie,

0:46:14.529,0:46:20.989
maar om het vormen van een productief vermogen, dat als zodanig
de kracht van een massa moet zijn."

0:46:20.989,0:46:28.650
En deze totaalkracht, zegt hij, "doet … bij de meeste productieve werkzaamheden
een wedijver en een bijzondere opwekking van de levenslust (animal spirits)

0:46:28.650,0:46:31.849
ontstaan, waardoor het individuele prestatievermogen
van de enkeling wordt vergroot,

0:46:31.849,0:46:36.549
zodat een dozijn personen samen in een gelijktijdige arbeidsdag van 144 uur

0:46:36.549,0:46:45.959
een veel groter product levert dan 12 arbeiders, die ieder afzonderlijk 12 uur
werken of dan één arbeider, die 12 dagen achter elkaar werkt."

0:46:45.959,0:47:01.179
Dan praat hij over de manier waarop coöperatie kan gemobiliseerd
worden binnenin industrie en wat dit toestaat te gebeuren.

0:47:01.179,0:47:05.989
Op pagina [240]

0:47:05.989,0:47:12.869
praat hij over de manier waarop "de coöperatie de verbreding van de ruimtelijke sfeer
van de arbeid mogelijk [maakt]…

0:47:12.869,0:47:19.159
Anderzijds maakt de coöperatie in verhouding tot de productieschaal
een ruimtelijke inperking van het productiegebied mogelijk.

0:47:19.159,0:47:23.279
Deze inperking van de ruimtelijke sfeer van de arbeid
bij een gelijktijdige verbreding

0:47:23.279,0:47:28.199
van zijn werkingssfeer, waardoor een hoeveelheid bijkomende kosten (faux frais)
bespaard kunnen worden,

0:47:28.199,0:47:35.509
ontstaat door de opeenhoping van arbeiders, het samenvoegen van
verschillende arbeidsprocessen en de concentratie van de productiemiddelen."

0:47:35.509,0:47:40.069
Interessante spanning hier tussen geografische uitbreiding,
de ruimtelijke verbreding,

0:47:40.069,0:47:45.849
en de geografische concentratie.
Zoals hij er later

0:47:45.849,0:47:54.039
zal op wijzen, deze geografische concentratie, het samenbrengen van arbeiders,
heeft bepaalde politieke gevolgen.

0:47:55.039,0:48:02.709
Maar hij staat erop, p.[241]:

0:48:02.709,0:48:12.309
"Onder alle omstandigheden is de specifieke productiviteit
van de gecombineerde arbeidsdag maatschappelijke productiviteit

0:48:12.309,0:48:19.289
van de arbeid of productiviteit van maatschappelijke arbeid.
Zij komt voort uit de coöperatie zelf.

0:48:19.289,0:48:27.289
In het volgens een plan samenwerken met anderen
ontdoet de arbeider zich van zijn individuele beperkingen

0:48:27.289,0:48:31.249
en brengt hij het vermogen van zijn soort tot ontwikkeling."

0:48:31.249,0:48:35.189
Af en toe gaat Marx terug tot de notie van 'soortbewust wezen' [Gattungswesen]

0:48:35.189,0:48:40.880
die heel belangrijk is in zijn economische en filosofische manuscripten,
en hier heb je zo'n moment.

0:48:40.880,0:48:47.079
Op dit punt in de discussie is het heel moeilijk om coöperatie
in een negatief daglicht te zien.

0:48:47.079,0:48:52.429
Je ontdoet je van je individuele beperkingen en brengt
het vermogen van de soort tot ontwikkeling,

0:48:52.429,0:48:57.849
er hangt een bijna positieve toon aan vast.

0:48:57.849,0:49:07.259
Maar zoals in het hoofdstuk over het arbeidersproces, zegt hij dan:
Wel laten we nu eens kijken wat de kapitalist hiermee doet.

0:49:07.259,0:49:14.859
En het eerste punt dat hij maakt, op p.[241],
is dat de kapitalist om tot coöperatie over te gaan,

0:49:14.859,0:49:19.279
een massa kapitaal beschikbaar moet hebben bij aanvang.
Een van de grote vragen is dus:

0:49:19.279,0:49:25.869
Hoeveel hebben ze nodig om dit proces te beginnen
en waar komt het vandaan?

0:49:25.869,0:49:31.669
Er zijn, zoals we ze nu 'toetredingsdrempels' tot het
productieproces noemen.

0:49:31.669,0:49:37.109
Hoeveel heb je nodig om te beginnen?

0:49:37.109,0:49:47.859
Dit introduceert ook -op schimmige wijze- een onderscheid die gaat wederkeren.
Op pagina [242] zegt hij:

0:49:47.859,0:49:54.859
"Evenzo bleek oorspronkelijk het commando van het kapitaal
over de arbeid slechts het formele gevolg te zijn

0:49:54.979,0:50:00.609
van de omstandigheid dat de arbeider in plaats van voor zichzelf te werken
voor de kapitalist en dus onder de kapitalist werkt."

0:50:00.609,0:50:01.969
Hij zegt verder:

0:50:01.969,0:50:06.379
"Met de coöperatie van vele loonarbeiders ontwikkelt het commando
van het kapitaal zich tot een eis

0:50:06.379,0:50:13.579
voor de uitvoering van het arbeidsproces zelf, tot
een werkelijke productievoorwaarde."

0:50:16.079,0:50:22.749
Hij introduceert hier het onderscheid tussen
een formele onderwerping aan kapitaal,

0:50:22.749,0:50:25.649
een formele subsumptie onder kapitaal,

0:50:25.649,0:50:30.789
tegenover een werkelijke onderwerping aan, subsumptie onder het kapitaal.

0:50:30.789,0:50:34.939
Wat hij hiermee bedoelt is,
dat als je een plattelandsnijverheid hebt,

0:50:34.939,0:50:39.279
ik de kapitalist ben en
je overal individuen hebt zitten,

0:50:39.279,0:50:43.419
elk van die arbeiders die in hun huizen werken,

0:50:43.419,0:50:46.619
werken voor zichzelf. Ik zou er helemaal geen toezicht op houden.

0:50:46.619,0:50:49.219
Ik zou niet eens weten wat ze aan het doen zijn.

0:50:49.219,0:50:58.739
Maar ik ga ernaartoe en haal hun goederen.
Dat is dus de formele subsumptie:

0:50:58.739,0:51:03.969
Ze zijn van mij afhankelijk voor levensonderhoud
maar ik heb geen controle over hun productieproces.

0:51:03.969,0:51:09.599
Wanneer ik ze allemaal tezamen breng in een fabriek,
staan ze onder mijn supervisie.

0:51:09.599,0:51:18.139
Onder mijn directie supervisie, dat is de werkelijke subsumptie.
Dus formeel is daarginds, afhankelijk,

0:51:18.139,0:51:26.380
de werkelijke is binnenin de fabriek,
en volledige onder de supervisie van de kapitalist.

0:51:26.380,0:51:32.729
Een van de eerste dingen die gebeurt is dat de arbeider die verplaatst

0:51:32.729,0:51:44.709
naar collectieve coöperatie in een fabrieksomgeving,
onder het leidend gezag van de kapitalist komt te staan.

0:51:44.709,0:51:52.920
Marx vergelijkt dit met dat van een orkest dirigent, en zegt:

0:51:52.920,0:51:57.739
"Deze functie van leiding, toezicht en coördinatie wordt de functie

0:51:57.739,0:52:04.099
van het kapitaal zodra de aan hem ondergeschikte arbeid coöperatief wordt."

0:52:04.099,0:52:13.979
De werkelijke subsumptie resulteert hierin. "Als specifieke functie van het kapitaal
krijgt deze leidinggevende functie specifieke kenmerken."

0:52:13.979,0:52:19.469
Maar het omgekeerde, in de volgende paragraaf is:
"Met het aantal gelijktijdig aan het werk gezette arbeiders

0:52:19.469,0:52:23.519
neemt hun verzet toe en daardoor noodzakelijkerwijs

0:52:23.519,0:52:28.219
ook de druk van het kapitaal om dit verzet te breken."
M.a.w.

0:52:28.219,0:52:36.150
klassenstrijd wordt geïnternaliseerd op de werkvloer.

0:52:36.150,0:52:43.469
Nu beginnen we te zien dat coöperatie van loonarbeiders,

0:52:43.469,0:52:51.369
in dit geval als gevolg van de macht van het kapitaal,

0:52:51.369,0:52:56.339
dat die coöperatie i.p.v.

0:52:56.339,0:53:03.339
te verschijnen als een macht van arbeid, verschijnt als een macht van het kapitaal.

0:53:03.659,0:53:07.559
Hij zegt op p.[242-243]: "De samenhang van hun arbeid manifesteert zich

0:53:07.559,0:53:14.479
voor hen ideëel als plan en
praktisch als gezag van de kapitalist,

0:53:14.479,0:53:21.199
als de macht van een vreemde wil die hun
daden ondergeschikt maakt aan zijn doel."

0:53:21.199,0:53:25.309
Hier komen we dus tot de negatieve wijze.

0:53:25.309,0:53:31.659
Het resultaat hiervan, zegt hij iets verderop:

0:53:31.659,0:53:36.329
"Wanneer dan ook de kapitalistische leiding wat de inhoud betreft tweeslachtig is,
door de tweeslachtigheid van het productieproces zelf

0:53:36.329,0:53:40.289
— enerzijds een maatschappelijk arbeidsproces ter vervaardiging van een product

0:53:40.289,0:53:47.289
en anderzijds een proces van meerwaardevorming —, is zij naar de vorm despotisch."

0:53:47.379,0:53:50.029
Hij introduceert dan het idee

0:53:50.029,0:53:55.459
dat er werk zal zijn voor een bepaalde soort loonarbeider, om
de individuele arbeiders

0:53:55.459,0:53:59.819
en groepen arbeiders, constant en direct te controleren.

0:53:59.819,0:54:05.159
"Zoals een leger, heeft een onder het commando van hetzelfde kapitaal
samenwerkende massa arbeiders

0:54:05.159,0:54:09.159
behoefte aan industriële hoofdofficieren (directeuren, managers)
en onderofficieren (opzichters, foremen)…"

0:54:09.159,0:54:17.900
Dus je verkrijgt een bepaalde structuur van de supervisie
van coöperatie die despotisch is.

0:54:17.900,0:54:21.199
Verderop gaat hij door, met te zeggen:
"De kapitalist is geen kapitalist omdat hij

0:54:21.199,0:54:28.169
industrieel leider is, maar hij wordt industrieel bevelhebber
omdat hij kapitalist is.

0:54:28.169,0:54:32.669
Het opperbevel in de industrie wordt een attribuut van het kapitaal…"

0:54:32.669,0:54:37.119
Dan zegt hij heel duidelijk op pagina [244],

0:54:37.119,0:54:41.039
wat er gebeurt met de arbeiders "die wel met hetzelfde kapitaal,

0:54:41.039,0:54:48.039
maar niet met elkaar in een bepaalde relatie treden.

0:54:50.459,0:54:54.649
Hun coöperatie begint pas in het arbeidsproces, maar dan behoren zij zichzelf reeds niet meer toe.

0:54:54.649,0:55:00.689
Door hun deelneming aan dit proces zijn zij bij het kapitaal ingelijfd.
Als samenwerkende personen,

0:55:00.689,0:55:06.439
als leden van een werkend organisme, vormen zij slechts
een bijzondere bestaanswijze van het kapitaal. "

0:55:06.439,0:55:11.609
Dit is wat hij bedoelt met de werkelijke subsumptie van arbeider onder kapitaal.

0:55:11.609,0:55:18.579
"De maatschappelijke productiviteit van de arbeid ontwikkelt zich kosteloos

0:55:18.579,0:55:24.949
zodra de arbeider onder bepaalde voorwaarden wordt geplaatst en het is het kapitaal,
dat hen onder die voorwaarden plaatst.

0:55:24.949,0:55:28.400
Omdat de maatschappelijke productiviteit van de arbeid het kapitaal niets kost

0:55:28.400,0:55:32.499
en omdat — anderzijds — deze productiviteit niet door de arbeider wordt ontwikkeld

0:55:32.499,0:55:37.430
voordat zijn arbeid zelf aan het kapitaal toebehoort,

0:55:34.030,0:55:42.430
schijnt zij de productiviteit te zijn die het kapitaal van nature bezit,
zijn immanente productiviteit."

0:55:44.629,0:55:46.219
We krijgen deze inversie,

0:55:46.219,0:55:53.889
van iets dat arbeid van nature bezit, de maatschapp. macht van arbeid,

0:55:53.889,0:56:02.169
naar iets dat volledig wordt toegeëigend door het kapitaal,
als een macht van het kapitaal verschijnt over de arbeiders.

0:56:02.169,0:56:11.649
Dan praat hij een beetje over de geschiedenis van de coöperatie.

0:56:13.779,0:56:20.759
En hij zegt hier dat er, uiteraard, gedwongen coöperatie is geweest,

0:56:20.759,0:56:28.849
de middeleeuwen, slavernij, kolonies, slavenarbeid,

0:56:28.849,0:56:35.849
maar onder kapitalisme ontwikkelt het zich als een vorm
waarin loonarbeid wordt gemanifesteerd.

0:56:38.920,0:56:46.639
Op p.[245] zegt hij: "De voorwaarde voor deze verandering — het gelijktijdig aan het
werk zetten van een groot aantal arbeiders

0:56:46.639,0:56:52.039
in hetzelfde arbeidsproces — vormt het uitgangspunt van de kapitalistische productie;

0:56:52.039,0:56:59.769
dit valt samen met het bestaan van het kapitaal zelf.

0:56:59.769,0:57:04.739
Wanneer de kapitalistische productiewijze zich dus enerzijds voordoet als historische noodzaak

0:57:04.739,0:57:08.300
van de omzetting van het arbeidsproces in een maatschappelijk proces,

0:57:08.300,0:57:14.349
blijkt deze maatschappelijke vorm van het arbeidsproces anderzijds een door het kapitaal gebruikte methode te zijn

0:57:14.349,0:57:22.469
om dit arbeidsproces door vergroting van de productiviteit op een voordeliger wijze uit te buiten."

0:57:22.469,0:57:30.499
Er is hier een interessant iets, Marx spreekt over een coëvolutie.

0:57:30.769,0:57:43.319
Het kapitaal komt te bestaan; met haar bestaan bezielt het en
eigent het bepaalde vormen van coöperatie toe.

0:57:43.319,0:57:59.640
Bepaalde vormen stellen het kapitaal in staat tot productiviteitsverhoging om
meerwaarde te produceren.

0:57:59.640,0:58:03.729
Het oorspronkelijk punt mogen we nooit vergeten,

0:58:03.729,0:58:08.539
het blijft aanwezig doorheen de hele geschiedenis van het kapitalisme.
Hij besluit op p.[246]:

0:58:08.539,0:58:19.119
"De eenvoudige coöperatie is altijd nog de heersende vorm in die takken van productie,
waarbinnen het kapitaal op grote schaal werkzaam is

0:58:19.119,0:58:24.109
zonder dat arbeidsverdeling of machinerie een belangrijke rol spelen.
De coöperatie blijft

0:58:24.109,0:58:28.630
de grondvorm van de kapitalistische productiewijze,

0:58:28.630,0:58:36.539
ofschoon haar eenvoudige gedaante zelf als een bijzondere vorm
naast haar meer ontwikkelde vormen blijft voorkomen."

0:58:36.539,0:58:44.889
Je kan je dus geen kapitalistische productiewijze voorstellen zonder coöperatie,

0:58:44.889,0:58:51.189
maar dan wel de coöperatie onder de despotische controle van de kapitalist,

0:58:51.189,0:58:57.909
met een volledige structuur, toezichthoudend gezag,
die trouwens een notie

0:58:57.909,0:59:03.599
van plotse fragmentatie of gelaagdheid binnen de arbeidersklasse zelf introduceert.

0:59:03.599,0:59:10.529
Dat er bestuurlijke lagen, ploegbazen, uitvoerenden… zijn.
Dus, i.p.v.

0:59:10.529,0:59:15.599
te praten over 'de loonarbeider' hebben we nu een arbeidersklasse

0:59:15.599,0:59:20.499
die een gelaagheid kent, volgens deze

0:59:20.499,0:59:32.569
soort functies binnen een coöperatief apparaat, die enorm despotisch is.

0:59:33.099,0:59:37.949
'Arbeidsverdeling en manufactuur', volgend hoofdstuk.

0:59:37.949,0:59:43.160
We kijken opnieuw naar de reorganisatie

0:59:43.160,0:59:51.179
van bestaande ambachten, bestaande vaardigheden, gereedschappen,
technologieën e.d.

0:59:51.179,0:59:53.429
tot iets anders.

0:59:53.429,0:59:59.109
En hij duidt er meteen op dat er 2 manieren zijn waarop je kunt reorganiseren.

0:59:59.109,1:00:01.770
Een is: Het tezamen brengen, in dezelfde werkplaats

1:00:01.770,1:00:08.209
onder de controle van een enkele kapitalist, arbeiders behorende
tot verschillende onafhankelijke ambachten.

1:00:08.209,1:00:15.889
Hij praat over de koetsenmanufactuur op p.[246-247],
hij maakt een contrast met

1:00:15.889,1:00:19.549
iets zoals nagels en naalden:

1:00:19.549,1:00:23.779
Je begint met grondstoffen en je hebt een doorlopend proces.

1:00:23.779,1:00:27.049
Dus in dit geval heb je het over een doorlopend proces,

1:00:27.049,1:00:33.099
van een materiaal die steeds wordt georganiseerd om
uiteindelijk als naald te eindigen.

1:00:33.099,1:00:36.759
I.t.t. het maken van koetsen, waar je

1:00:36.759,1:00:46.149
een complex van het samenbrengen van verschillende ambachten hebt.
Dus er zijn 2 manieren om te herorganiseren.

1:00:46.149,1:00:50.549
In beide gevallen, zoals hij zegt op p.[248]:

1:00:50.549,1:00:55.869
"Hoe echter ook haar bijzonder uitgangspunt is, de uiteindelijke gedaante
van de manufactuur is dezelfde:

1:00:55.869,1:01:01.410
een productiemechanisme, waarvan de organen menselijke wezens zijn."
Je brengt mensen in een soort van

1:01:01.410,1:01:09.809
relatie binnenin het coöperatieve regime van de fabrieksruimte.

1:01:09.809,1:01:18.809
En naarmate je die arbeidsverdelingen bij elkaar brengt,
begin je het op een andere wijze

1:01:18.809,1:01:22.559
te herorganizeren. Hij zegt op p.[248]:

1:01:22.559,1:01:27.279
"In de eerste plaats valt de analyse van het productieproces
in zijn afzonderlijke fasen hier geheel en al

1:01:27.279,1:01:35.069
samen met de differentiatie van een ambachtelijke bezigheid
in haar verschillende deelbewerkingen."

1:01:35.069,1:01:38.669
Je begint het productieproces te zien als een geheel,

1:01:38.669,1:01:43.919
dat je in kleinere delen kan opsplitsten en gespecialiseerde

1:01:43.919,1:01:50.439
arbeiders laten inzetten op elk punt, oftewel in termen van
het verloop of i.t.v.

1:01:50.439,1:02:00.140
het tezamen brengen van de heterogeniteit
van vele verschillende ambachten.

1:02:00.140,1:02:05.639
Maar hij zegt, op p.[248]: " Het ambacht blijft de basis.

1:02:05.639,1:02:13.699
Deze enge technische basis sluit een werkelijk wetenschappelijke analyse
van het productieproces uit,…"

1:02:13.699,1:02:17.489
Een barrière, toch?

1:02:17.489,1:02:21.619
Marx herkent dat kapitaal niet van barrières houdt,
dit gaan een te overkomen barrière worden,

1:02:21.619,1:02:25.939
hij zegt hier dat het een barrière is.

1:02:25.939,1:02:34.029
"Ieder deelproces, dat door het product moet worden doorlopen,
[moet] uitvoerbaar zijn als deelarbeid van de ambachtsman.

1:02:34.029,1:02:37.019
Juist omdat de vaardigheid als ambachtsman

1:02:37.019,1:02:44.579
de grondslag blijft van het productieproces, krijgt iedere arbeider
een bijzondere deelfunctie toegewezen en

1:02:44.579,1:02:51.579
wordt zijn arbeidskracht voor de rest
van zijn leven omgezet in een orgaan van deze deelfunctie."

1:02:52.029,1:03:00.920
Nu hebben de arbeiders dus, i.p.v. bewegingsvrijheid van de ene activiteit
naar de ander,

1:03:00.920,1:03:12.189
een steeds vastere positie van een bepaalde vaardigheid,
een bepaalde ambacht, een bepaalde set van gereedschappen.

1:03:13.539,1:03:20.539
Hij haalt het vraagstuk van de arbeider en zijn gereedschap aan in sectie twee.

1:03:21.459,1:03:26.760
Hij zegt: "is het in de eerste plaats duidelijk dat een arbeider,
die zijn leven lang één en dezelfde bewerking verricht,

1:03:26.760,1:03:33.760
zijn gehele lichaam verandert in een
automatisch, eenzijdig gericht orgaan van die bewerking…"

1:03:38.009,1:03:44.119
Er kan hier een interessante discussie zijn of
de arbeider de controle heeft over zijn gereedschap

1:03:44.119,1:03:50.119
of het gereedschap controle heeft over de arbeider;
en wat de relatie is tussen gereedschap en arbeider.

1:03:50.119,1:04:02.169
En hier stelt Marx voor dat de sociale opsluiting van iemand
in een bepaald aspect

1:04:02.169,1:04:07.410
of een bepaalde specialisatie binnenin de arbeidsverdeling,

1:04:07.410,1:04:23.430
hem in een positie steekt waar hij zó verbonden is met zijn gereedschap
dat ze niet bevrijd kunnen worden.

1:04:23.430,1:04:30.859
Op p.[250] praat hij hier verder over:

1:04:30.859,1:04:35.289
"Een ambachtsman, die bij de vervaardiging van een product
de verschillende deelprocessen

1:04:35.289,1:04:39.609
achter elkaar uitvoert, moet nu eens van plaats veranderen,
dan weer een ander stuk gereedschap pakken.

1:04:39.609,1:04:44.859
Door de overgang van de ene bewerking naar de andere wordt de loop van zijn arbeid
onderbroken; in zekere zin vallen hierdoor gaten in zijn arbeidsdag."

1:04:44.859,1:04:50.069
-We hebben al gezien dat het kapitaal niet graag gaten in de arbeidsdag heeft-

1:04:50.069,1:04:55.400
"Die gaten worden gedicht zodra hij continu de hele dag één en dezelfde bewerking verricht,…"

1:04:55.400,1:04:58.649
Onderaan de paragraaf: "Anderzijds

1:04:58.649,1:05:03.639
tast de continuïteit van gelijkvormige arbeid de veerkracht van de levenslust aan,

1:05:03.639,1:05:09.089
welke juist uit de afwisseling van de werkzaamheden verfrissing en prikkeling put."

1:05:09.089,1:05:12.559
Dit is een gedeeltelijk toegeving aan Fourier,

1:05:12.559,1:05:18.630
Fouriers kijk op het arbeidsproces,
tegenover de opsluiting van een persoon met een gereedschap

1:05:18.630,1:05:22.299
en een arbeidsverdeling voor het leven.

1:05:22.299,1:05:28.159
Dus we beginnen een discussie te zien over de negatieve en positieve

1:05:28.159,1:05:35.159
aspecten van hoe de arbeidsverdeling werkt onder kapitalistische controle.

1:05:35.339,1:05:40.139
De volgende sectie behandelt 2 grondvormen van de manufactuur:
heterogene en organische manufactuur.

1:05:40.589,1:05:49.329
Het pikt terug op wat hij in de eerst sectie gedaan heeft,
waar hij uitbreidt

1:05:49.329,1:05:56.329
over de manier waarop heterogene processen worden samengebracht

1:05:57.809,1:06:08.189
en dan ook hoe de continue processen worden gereorganiseerd.

1:06:08.189,1:06:10.440
Dit leidt dan,

1:06:10.440,1:06:17.440
tot de introductie van een nieuw concept, p.[253].

1:06:17.630,1:06:23.169
Waar hij het heeft over de 'totaalarbeider'. [Gesamtarbeiter]

1:06:23.169,1:06:31.929
"Met een deel van zijn vele, van werktuigen voorziene handen
trekt de uit deelarbeiders bestaande totaalarbeider de draad,

1:06:31.929,1:06:36.130
terwijl hij tegelijkertijd met andere handen en werktuigen de draad rekt,
met weer andere snijdt, punt, enzovoort.

1:06:36.130,1:06:44.089
De verschillende stadia zijn veranderd van een chronologisch na-elkaar
in een ruimtelijk naast-elkaar."

1:06:44.089,1:06:55.849
Dan praat hij op de volgende pagina's over de ruimte-tijd organisatie van dit proces,

1:06:55.849,1:07:03.810
en de efficiënties die verkregen kunnen worden door een efficiënte
tijdruimtelijke reconstructie

1:07:03.810,1:07:08.449
van hoe het arbeidsproces in elkaar zit.

1:07:08.449,1:07:15.879
Door geen tijd te verliezen verhoog je de productiviteit.

1:07:15.879,1:07:25.409
Door het rationaliseren van de manier waarop ruimte wordt georganiseerd
bespaar je op verplaatskosten.

1:07:25.409,1:07:32.299
Deze hele ruimte-tijd structuur wordt een organisatorisch vraagstuk,
en hij introduceert het

1:07:32.299,1:07:39.109
hier als zijnde fundamenteel voor de manier waarop het kapitalisme werkt.

1:07:39.109,1:07:46.479
Er was een grote innovatie van de Japanners, geïntroduceerd
in de arbeidsprocessen in de jaren 1970-'80.

1:07:46.479,1:07:52.139
Was was het?
» STUDENT: Collectieve werkruimtes…

1:07:52.139,1:07:56.849
» HARVEY: Het was iets anders: just-in-time productie.

1:07:56.849,1:07:59.439
Just in time. (JIT) [Precies op tijd]

1:07:59.439,1:08:06.099
Namelijk, het plannen van leveringen en goederen in ruimte en tijd zodat

1:08:06.099,1:08:09.839
je bijna nergens inventarissen had in het systeem.

1:08:09.839,1:08:13.919
De typische manier waarop een autofabriek werkte was:

1:08:13.919,1:08:18.899
iemand brengt je de wielen ofzo,
dan heb je een hele boel wielen buiten liggen,

1:08:22.469,1:08:30.039
je hebt een hele boel remdelen en een hele boel bekleding e.d.

1:08:30.039,1:08:34.499
De Japanners zijn dan het just in time systeem beginnen gebruiken.

1:08:34.499,1:08:45.179
Ze organiseerden de leveringen zodat je bijna nergens nog een inventaris had.

1:08:45.179,1:08:50.130
De trucks zouden aankomen met het exact aantal wielen

1:08:50.130,1:08:57.159
dat je die dag nodig had, het exact aantal andere onderdelen zou in de truck zitten.

1:08:57.159,1:09:08.799
Dit was een geweldige innovatie in de industriële productie.
Het was dé innovatie die de Japanse auto-industrie

1:09:08.799,1:09:14.319
diens grote competitieve voordeel gaf over alle anderen in de jaren '80.

1:09:14.319,1:09:22.739
Dus plots zie je overal ter wereld autofabrieken
die het JIT systeem beginnen te gebruiken.

1:09:22.739,1:09:27.109
General Motors doet het, ze doen het allemaal.

1:09:27.109,1:09:36.759
Het Just In Time systeem is denk ik een goed hedendaags voorbeeld
van precies waar Marx het hierover heeft.

1:09:36.759,1:09:43.599
Betrek er de competitie zaken over de rol van meerwaarde bij, en

1:09:43.599,1:09:51.170
toen de Japanners deze organisatorische vorm aannamen, kregen ze

1:09:51.170,1:10:01.010
deze extra meerwaarde, de vluchtige vorm, dus iedereen probeert ze bij te halen.

1:10:01.010,1:10:06.380
Dit zorgde ook voor meer onderaannemingen,

1:10:06.380,1:10:10.090
je had niet langer alles meer nodig in de fabriek.
Je kon gebruik maken van onafhankelijke fabrieken

1:10:10.090,1:10:15.409
en dan ben je niet verantwoordelijk voor hun gezondheidszorg of hun pensioenen enz.

1:10:15.409,1:10:23.940
Je hebt een JIT systeem waarbij je die fabrieken organiseert, dus
op een gegeven dag hebben ze precies wat je daar nodig hebt.

1:10:23.940,1:10:29.920
Dit is natuurlijk nogal kwetsbaar voor onderbrekingen.

1:10:29.920,1:10:43.239
Bv. Ford Motors in Europa maakte gebruik van een JIT systeem,
en toen één groep werknemers staakte

1:10:43.239,1:10:47.270
moesten alle fabrieken in Europa sluiten, en snel sluiten want

1:10:47.270,1:10:51.769
ze geen had inventarissen van hetgeen ze produceerden.

1:10:51.769,1:10:55.680
Het versterkt de macht van de arbeiders enigszins,
doordat als ze op staking gaan

1:10:55.680,1:11:01.260
ze het hele proces kunnen stoppen omdat het zo strak gepland en georganiseerd is.

1:11:01.260,1:11:06.209
Wat ik interessant vind aan deze passages op p.[253-254]

1:11:06.209,1:11:17.289
is dat Marx inziet hoe een belangrijk organisatorisch aspect
van een kapitalistisch systeem, is hoe

1:11:17.289,1:11:24.679
ruimte en tijd worden opgezet en begrepen.

1:11:24.679,1:11:31.760
Dit vereist echter een intern plan.

1:11:31.760,1:11:38.919
Hij introduceert dit thema die later nog terugkomt,
op p.[254] zegt hij:

1:11:38.919,1:11:42.789
"Dat aan een waar niet meer arbeidstijd wordt besteed

1:11:42.789,1:11:46.340
dan voor haar vervaardiging maatschappelijk noodzakelijk is,
komt bij de warenproductie

1:11:46.340,1:11:50.999
in het algemeen tot uiting als een externe dwang der concurrentie…"

1:11:50.999,1:11:55.069
"In de manufactuur daarentegen wordt de levering van
een bepaalde hoeveelheid product

1:11:55.069,1:12:01.150
binnen een gegeven arbeidstijd een technische wet van het productieproces zelf."

1:12:01.150,1:12:07.590
Het onderscheid tussen wat de markt afdwingt en wat gedaan wordt door interne planning,

1:12:07.590,1:12:13.999
en hier heeft hij het over interne planning,

1:12:13.999,1:12:18.800
en de manier waarop die interne planning,

1:12:18.800,1:12:31.010
door te herorkestreren hoe tijd en ruimte gebruikt worden,
deze efficiënties kan produceren.

1:12:32.579,1:12:35.030
Maar er is opnieuw een barrière.

1:12:35.030,1:12:41.780
En de hindernis ligt in het feit dat je nog altijd bezig bent met ambachten.

1:12:41.780,1:12:48.739
Dan, op pagina [256],

1:12:48.739,1:12:53.849
-de technologieën van verschillende sociale ordes is interessant-

1:12:54.849,1:13:00.369
zegt hij: "De elementaire vorm van alle machinerie is ons uit
het Romeinse Keizerrijk bekend in de vorm van de watermolen.

1:13:00.369,1:13:06.979
De periode van het ambacht liet ons het kompas, het buskruit,
de boekdrukkunst en het automatisch uurwerk na.

1:13:06.979,1:13:14.839
In het algemeen echter speelt de machinerie de bijrol, welke haar door Adam Smith
naast de arbeidsverdeling werd toegewezen."

1:13:14.839,1:13:21.010
Tot het einde van de 18de eeuw doelden de kapitalisten

1:13:21.010,1:13:25.599
niet echt naar de machinerie e.d. als manier

1:13:25.599,1:13:30.679
om hun productie efficiëntie te verbeteren,
ze gebruikten andere methoden.

1:13:30.679,1:13:36.599
En natuurlijk waren er innovaties zoals het kompas en buskruit enz. maar

1:13:36.599,1:13:44.449
deze internalisering van technologische innovatie
binnenin de kapitalistische productiewijze is er nog niet,

1:13:44.449,1:13:53.030
het komt later met machinerie en de moderne industrie.

1:13:53.030,1:13:58.589
Desondanks is er ook in deze vroege fase al een impact op de arbeiders.

1:13:58.589,1:14:04.920
En die impact kan al iets eerder gezien worden.
Hij herhaalt het argument op p.[257]:

1:14:04.920,1:14:07.679
"De gewoonte der eenzijdige functie

1:14:07.679,1:14:11.800
vervormt hem tot een natuurlijk, betrouwbaar werkend orgaan,
terwijl de samenhang

1:14:11.800,1:14:19.289
binnen het totale mechanisme hem dwingt te
werken met de regelmaat van een machine-onderdeel."

1:14:19.289,1:14:23.610
Verderop: "De manufactuur ontwikkelt dus een hiërarchie van arbeidskrachten,

1:14:23.610,1:14:29.449
welke correspondeert met een gradatie in de arbeidslonen."

1:14:29.449,1:14:33.719
En dit vloeit voort uit het feit, zoals hij zei:

1:14:33.719,1:14:39.899
dat "de arbeiders al naar gelang hun overwegende kwaliteiten verdeeld,
geclassificeerd en gegroepeerd [worden]."

1:14:39.899,1:14:55.019
Zelfs in deze fase komt er dus al een onderscheid tussen
geschoolde en ongeschoolde arbeiders, zoals hij zegt op p.[258]

1:14:55.019,1:14:59.749
"Naast de hiërarchische rangschikking ontstaat de eenvoudige verdeling

1:14:59.749,1:15:04.679
in geschoolde en ongeschoolde arbeiders.

1:15:05.679,1:15:12.670
Voor de laatste groep vallen de opleidingskosten helemaal weg; voor de eerste groep
nemen deze kosten, als we ze vergelijken met die voor de ambachtslieden … af.

1:15:12.670,1:15:16.280
In beide gevallen daalt de waarde van de arbeidskracht."

1:15:16.280,1:15:23.569
Hij gaat het hebben over het ontscholingsproces die hier plaatsvindt.

1:15:23.569,1:15:26.329
Maar "voor zover door de versplintering

1:15:26.329,1:15:30.439
van het arbeidsproces nieuwe, coördinerende functies ontstaan,
die in het ambachtsbedrijf

1:15:30.439,1:15:37.029
helemaal niet of niet in dezelfde omvang voorkwamen,
is er sprake van een uitzondering op deze regel.

1:15:37.029,1:15:41.039
De relatieve waardedaling van de arbeidskracht,
voortvloeiend uit

1:15:41.039,1:15:47.139
het wegvallen of uit de verlaging der opleidingskosten, impliceert direct
de vorming van een grotere meerwaarde van het kapitaal,

1:15:47.139,1:15:50.510
want al hetgeen, waardoor de voor reproductie van de arbeidskracht

1:15:50.510,1:15:55.319
noodzakelijke tijd wordt verkort,
vergroot het gebied van de meerarbeid."

1:15:55.319,1:16:01.789
We hebben hier te maken met het feit dat eender welke reorganisatie
van het arbeidsproces

1:16:01.789,1:16:07.619
er ontscholen kan zijn maar er gaat ook
herscholing van een kleine groep plaatsvinden,

1:16:07.619,1:16:11.679
die in een superieure positie worden geplaatst.

1:16:13.869,1:16:19.269
Je kan dus niet gewoon zeggen: het is allemaal ontscholing.
Er komt ook nog

1:16:19.269,1:16:23.320
herscholing bij op hetzelfde moment.
En de herscholing

1:16:23.320,1:16:31.429
kan bepaalde segmenten van de arbeiders versterken t.o.v. andere arbeiders.

1:16:31.429,1:16:35.539
Dan komt de belangrijkste sectie: Arbeidsverdeling binnen de manufactuur

1:16:35.539,1:16:42.539
en arbeidsverdeling binnen de maatschappij.

1:16:45.020,1:16:51.429
Hij is hier geïnteresseerd in het maken van een groot onderscheid

1:16:51.429,1:16:56.760
tussen de gedetailleerde arbeidsverdeling in de werkplaats

1:16:56.760,1:17:02.949
die gebeurt onder het plan van de kapitalist,

1:17:02.949,1:17:06.739
onder het direct gezag van de kapitalist.

1:17:06.739,1:17:13.030
En de arbeidsverdeling dat plaatsvindt door marktcoördinatie.

1:17:13.030,1:17:20.960
We moeten die twee in verbinding met elkaar zien,
Ze zijn niet onafhankelijk van elkaar.

1:17:20.960,1:17:33.719
We moeten dus kijken naar 2 soorten arbeidsverdelingen
die ontstaan in de manufactuurperiode.

1:17:33.719,1:17:36.900
Zoals hij zegt, op p.[259]:

1:17:36.900,1:17:42.009
"De arbeidsverdeling binnen de maatschappij en de daarmee gepaard gaande

1:17:42.009,1:17:52.039
restrictie van personen tot bepaalde beroepssferen ontwikkelt zich
evenals de arbeidsverdeling

1:17:52.039,1:17:57.310
binnen de manufactuur vanuit tegengestelde uitgangspunten.

1:17:57.310,1:18:02.659
Binnen een familie — en na verdere ontwikkeling binnen een stam — ontstaat

1:18:02.659,1:18:08.679
een natuurlijke arbeidsverdeling op basis van geslachts- en leeftijdsverschillen,
dus op zuiver fysiologische grondslag;"

1:18:08.679,1:18:14.800
Marx krijgt hier misschien kritiek op, maar dat is zijn opvatting.

1:18:14.800,1:18:18.019
"Anderzijds ontstaat, zoals ik hierboven al uiteenzette,

1:18:18.019,1:18:25.980
de ruil van goederen op de raakpunten van verschillende families,
stammen en gemeenschappen, want het zijn niet particuliere personen,

1:18:25.980,1:18:34.269
maar families, stammen, enzovoort, die in het begin van de beschaving
zelfstandig tegenover elkaar optreden.

1:18:34.269,1:18:37.379
Verschillende gemeenschappen treffen in hun natuurlijke omgeving
verschillende productiemiddelen

1:18:37.379,1:18:44.270
en verschillende bestaansmiddelen aan. Daardoor bestaan tussen hun productiewijze,
leefwijze en producten onderlinge verschillen."

1:18:44.270,1:18:52.469
Dan praat hij over ruil-relaties tussen verschillende gemeenschappen
met verschillende troeven, grondstoffen,

1:18:52.469,1:18:57.159
verschillende soorten producten.

1:18:57.159,1:19:08.199
En buiten dat, krijgen we zijn argument,
die kort opgesteld is maar in het algemeen belangrijk is:

1:19:08.199,1:19:10.969
"De basis van iedere ontwikkelde

1:19:10.969,1:19:17.610
en door de warenruil tot stand gebrachte arbeidsverdeling is
de scheiding tussen stad en platteland."

1:19:17.610,1:19:26.249
De relatie tussen stad en platteland, en die dialectiek zijn
historisch belangrijk. Hij gaat er hier niet diep

1:19:26.249,1:19:36.199
op in maar elders doet hij dat wel.

1:19:36.310,1:19:42.519
Dan praat hij over de "de grootte van de bevolking en haar dichtheid

1:19:42.519,1:19:46.510
(welke hier in de plaats treedt van de opeenhoping in dezelfde werkplaats)…

1:19:46.510,1:19:52.080
[vormt] voor de arbeidsverdeling … een materiële voorwaarde."

1:19:52.080,1:19:55.130
Deze dichtheid is echter relatief.

1:19:55.130,1:20:02.249
"Een betrekkelijk spaarzaam bevolkt land met
ontwikkelde communicatiemiddelen bezit een dichtere bevolking

1:20:02.249,1:20:07.610
dan een meer bevolkt land met onontwikkelde communicatiemiddelen;

1:20:07.610,1:20:13.070
zo zijn bijvoorbeeld de noordelijke staten van
de Amerikaanse Unie dichter bevolkt dan Indië."

1:20:13.070,1:20:20.469
Marx maakt hier gebruik van de noties van relatieve ruimte-tijd op
een vrij innovatieve manier,

1:20:20.469,1:20:25.400
hij ziet het dus niet gebeuren op een vast terrein.

1:20:25.400,1:20:29.779
Het varieert eigenlijk afhankelijk van

1:20:29.779,1:20:36.779
bevolkingsdichtheid en transport- en communicatiemiddelen en hun beschikbaarheid.

1:20:40.010,1:20:53.159
"De arbeidsverdeling in de manufactuur [vereist] een reeds in zekere mate tot
ontwikkeling gekomen arbeidsverdeling binnen de maatschappij.

1:20:53.159,1:21:04.030
Omgekeerd ontwikkelt en verveelvoudigt de arbeidsverdeling in de manufactuur
op haar beurt deze maatschappelijke arbeidsverdeling."

1:21:04.030,1:21:10.320
We krijgen hier het begin van een argument

1:21:10.320,1:21:15.749
dat er zogenaamde vermeerderende roundaboutness in productie is,

1:21:15.749,1:21:19.460
vermeerderende complexiteit in productie.

1:21:19.460,1:21:24.219
Je gaat namelijk van een simpele situatie waar iemand iets maakt,

1:21:24.219,1:21:30.139
naar een situatie waar je onderdelen van iets begint te maken die dan

1:21:30.139,1:21:36.859
geruild worden op de markt voor iets anders en dan
samen worden vervaardigd om

1:21:35.409,1:21:38.859
het te consumeren product te maken.

1:21:39.859,1:21:47.460
En deze vermeerderende rotering van de productie is ook geassocieerd,

1:21:47.460,1:21:51.860
zoals hij zegt op p.[261], met een stijgende

1:21:51.860,1:21:58.860
nadruk op territoriale arbeidsverdelingen,
territoriale specialisaties van arbeid.

1:22:00.019,1:22:05.280
P.[261]: "De territoriale arbeidsverdeling, die bepaalde productietakken bindt

1:22:05.280,1:22:13.550
aan bepaalde delen van een land, krijgt een nieuwe stoot door het manufactuurstelsel,

1:22:13.550,1:22:20.889
dat alle specialiteiten uitbuit. Voor de maatschappelijke arbeidsverdeling wordt
in de manufactuurperiode

1:22:20.889,1:22:26.420
rijk materiaal geleverd door de vergroting van de wereldmarkt en door het koloniale stelsel,

1:22:26.420,1:22:33.420
welke beide behoren tot haar algemene bestaansvoorwaarden."

1:22:34.260,1:22:39.880
Hij gaat erop aandringen dat "ondanks talrijke punten van overeenkomst en samenhang

1:22:39.880,1:22:48.150
tussen de arbeidsverdeling binnen de maatschappij en de arbeidsverdeling binnen de werkplaats,
verschillen zij niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief."

1:22:48.150,1:22:54.849
Dan gaat hij over tot een discussie over Adam Smith,

1:22:54.849,1:22:58.789
dit brengt hem tot -wat volgens mij- de cruciale passages zijn.

1:22:58.789,1:23:03.769
Op pagina [262]:

1:23:03.769,1:23:13.599
"De maatschappelijke arbeidsverdeling komt tot stand door koop en verkoop van de producten
van verschillende bedrijfstakken,

1:23:13.599,1:23:17.529
de samenhang van de deelbewerkingen in de manufactuur door de verkoop

1:23:17.529,1:23:25.550
van verschillende arbeidskrachten aan dezelfde kapitalist, die hen gebruikt als een gecombineerde arbeidskracht.

1:23:25.550,1:23:33.099
De arbeidsverdeling in de manufactuur veronderstelt concentratie
van de productiemiddelen in handen van de kapitalist,

1:23:33.099,1:23:41.589
de maatschappelijke arbeidsverdeling verspreiding van de productiemiddelen
over vele, van elkaar onafhankelijke warenproducenten.

1:23:41.589,1:23:46.579
Terwijl in de manufactuur volgens de ijzeren wet van het verhoudingsgetal of proportionaliteit

1:23:46.579,1:23:50.079
bepaalde arbeidersgroepen worden ondergebracht bij bepaalde functies,

1:23:50.079,1:23:57.949
spelen bij de verdeling van de warenproducenten en hun productiemiddelen
over de verschillende maatschappelijke takken van arbeid

1:23:57.949,1:24:03.469
toeval en willekeur hun kleurig spel."

1:24:03.469,1:24:08.250
Oké, zegt hij, "de verschillende productiesferen [trachten] voortdurend
met elkaar in evenwicht te blijven…"

1:24:08.250,1:24:11.960
want dat is hoe de markt te werk gaat.

1:24:11.960,1:24:20.179
En dan verklaart hij waarom dat is, door een terugblik
naar de ruilwetten van waren.

1:24:20.179,1:24:26.020
Dan wijst hij erop: "Maar deze voortdurende tendentie
van de verschillende productiesferen om in evenwicht

1:24:26.020,1:24:32.270
te komen werkt slechts als reactie op de voortdurende verbreking van dit evenwicht."

1:24:32.270,1:24:41.360
Wanneer vraag en aanbod uit balans geraken,
gebeurt er allerlei rotzooi en de prijzen gaan alle kanten op.

1:24:41.360,1:24:44.289
En er is een aanpassing,

1:24:44.289,1:24:49.789
de producenten moeten wát ze produceren en hoeveel ze produceren aanpassen.

1:24:49.789,1:24:55.010
Hij zegt: "De bij de arbeidsverdeling binnen de werkplaats a priori
en stelselmatig gevolgde regel

1:24:55.010,1:25:00.190
werkt bij de maatschappelijke arbeidsverdeling slechts

1:25:00.190,1:25:08.360
a posteriori als een innerlijke, blinde, in het dalen en stijgen
van de marktprijzen waarneembare, absolute noodzaak,

1:25:08.360,1:25:12.070
welke de ordeloze willekeur van de warenproducenten overmant.

1:25:12.070,1:25:17.709
De arbeidsverdeling in de manufactuur vooronderstelt
het onvoorwaardelijke gezag van de kapitalist over mensen,

1:25:17.709,1:25:21.300
die alleen maar delen vormen van een hem toebehorend totaal mechanisme;

1:25:21.300,1:25:25.739
de maatschappelijke arbeidsverdeling plaatst
onafhankelijke warenproducenten tegenover elkaar,

1:25:25.739,1:25:29.539
die geen ander gezag erkennen dan dat van de concurrentie,

1:25:29.539,1:25:33.719
de dwang die door de druk van hun wederkerige belangen op hen wordt uitgeoefend,

1:25:33.719,1:25:42.050
zoals in het dierenrijk de oorlog van allen tegen allen (bellum omnium contra omnes)
de bestaansvoorwaarden van allen min of meer in stand houdt."

1:25:42.050,1:25:47.760
Dan zegt hij verder: "Hetzelfde burgerlijke bewustzijn, dat de arbeidsverdeling in de manufactuur,

1:25:47.760,1:25:53.059
het levenslang vastklinken van de arbeider aan een deelbewerking en de
onvoorwaardelijke onderwerping van de deelarbeider

1:25:53.059,1:25:56.330
aan het kapitaal bejubelt als een organisatie van de arbeid,
welke zijn productieve vermogen vergroot,

1:25:56.330,1:26:02.329
kwalificeert daarom op even luide toon iedere bewuste maatschappelijke controle op
en regeling van het maatschappelijke productieproces

1:26:02.329,1:26:10.829
als een inbreuk op de onschendbare eigendomsrechten, de vrijheid
en de ‘genialiteit’ (zoals ze zelf zeggen) van de individuele kapitalist.

1:26:10.829,1:26:19.469
Het is zeer typerend dat de geestdriftige apologeten
van het fabriekssysteem geen ernstiger bezwaar

1:26:15.039,1:26:25.599
tegen iedere algemene organisatie van de maatschappelijke arbeid weten in te voeren dan
dat daardoor de gehele maatschappij in een fabriek zou veranderen."

1:26:25.599,1:26:29.219
"Terwijl in een maatschappij met kapitalistische productiewijze de anarchie

1:26:29.219,1:26:36.219
van de maatschappelijke arbeidsverdeling en het despotisme
van de arbeidsverdeling in de manufactuur elkaar bepalen…"

1:26:37.269,1:26:51.550
Marx zegt hier dat kapitalisten eigenlijk houden van het georganiseerd plannen
van productie binnen hun fabriek,

1:26:51.550,1:27:01.280
maar ze verafschuwen het idee van maatschapp. plannen van de productie buiten de fabriek.

1:27:01.280,1:27:10.199
Dus wanneer je mensen hoort doorpraten over hoe plannen slecht is,

1:27:10.199,1:27:16.359
waarom vraag je dan niet: Waarom gebeurt het dan zoveel binnen General Motors?

1:27:16.359,1:27:20.179
Waarom doen ze het dan constant in al die bedrijven?

1:27:20.179,1:27:27.039
Waarom maken ze gebruik van zaken zoals integrale kwaliteitszorg en input-outputanalyse?

1:27:27.039,1:27:32.829
Vanwaar die sterke interesse in optimale regelingen en ontwerpen etc. ?

1:27:32.829,1:27:38.619
Ze plannen alles tot in het fijnste detail.

1:27:38.619,1:27:40.360
Dus de volgende keer,

1:27:40.360,1:27:51.230
dat iemand zegt 'plannen is slecht', zeg gewoon 'oké, laat het varen in
General Motors en zie wat gebeurt met een bedrijf dat nalaat te plannen.

1:27:51.230,1:27:57.529
En als zij goed kunnen plannen, waarom wij dan niet?'

1:27:57.529,1:28:04.889
Het antwoord luidt dan: Dan zou je van de hele wereld
één grote fabriek maken en kijk hoe afschuwelijk de fabriek is.

1:28:04.889,1:28:08.659
En dan zeg je 'ja, da's precies het punt, toch?

1:28:08.659,1:28:11.239
De fabriek is inderdaad verschrikkelijk.

1:28:11.239,1:28:16.590
Omdat je het plant op een bepaalde manier dat de fabriek verschrikkelijk maakt.

1:28:16.590,1:28:20.429
En je geeft toe dat het zo afschuwelijk is door te zeggen

1:28:20.429,1:28:28.550
'mijn god, als je de hele wereld in een fabriek maakt op zo'n manier, beeld je eens in,

1:28:28.550,1:28:33.209
i.p.v. onze individuele genialiteit te bevrijden
en al die innovatieve zaken

1:28:33.209,1:28:42.380
die we graag doen door constante reorganisatie van het productieproces.'

1:28:42.380,1:28:56.189
Dus Marx spot hier een beetje met die hele poging
van te zeggen dat je niet kunt plannen.

1:28:56.189,1:29:01.989
Er zijn mensen die zeggen 'gecentraliseerde planning is onmogelijk,

1:29:01.989,1:29:07.650
kijk maar naar wat er met de Sovjet Unie gebeurd enz.
Het werkt duidelijk niet,

1:29:07.650,1:29:14.860
en het werkt niet omdat het zo complex is,
het is gewoon te complex.'

1:29:14.860,1:29:23.210
Dan zeg je 'wel als je kijkt naar de complexiteit
van een groot bedrijf die elektronische producten ofzo

1:29:23.210,1:29:32.869
produceert, zie je ook dat het vrij complex is.
Dus het argument van complexiteit gaat niet op'.

1:29:32.869,1:29:38.800
Marx contrasteert deze twee arbeidsverdelingen,
de precieze arbeidsverdeling die

1:29:38.800,1:29:46.640
wiskundig is uitgewerkt, optimaal gepland, optimaal opgesteld,

1:29:46.640,1:29:55.969
tot in het laatste detail gepland met arbeiders in bepaalde posities
om de efficiëntie te maximaliseren,

1:29:55.969,1:30:01.649
tegenover de enorme inefficiënties van het marktsysteem,

1:30:01.649,1:30:05.320
die desondanks door de dwangwetten van de concurrentie

1:30:05.320,1:30:17.119
het despotisme versterken die zich afspeelt
binnen het kapitalistisch systeem, binnen de werkplaats.

1:30:17.119,1:30:23.710
Je kunt dan onmiddellijk zien
dat als ik een super systeem van exploitatie heb,

1:30:23.710,1:30:29.010
die me meerwaarde geeft, anderen mij gaan moeten volgen.

1:30:29.010,1:30:32.879
Ik heb het just in time systeem al vermeld.

1:30:32.879,1:30:37.669
Als ik een super efficiënte manier uitvind om arbeid te organiseren,
die enorm repressief is

1:30:37.669,1:30:44.449
voor arbeid maar super efficiënt voor mij,
dan gaan al mijn concurrenten mij moeten volgen.

1:30:44.449,1:30:57.590
Dus de onderdrukkingen binnenin de fabriek staan niet los
van de concurrentiële drukken die zich erbuiten afspelen.

1:31:02.909,1:31:12.119
'Het kapitalistische karakter van de manufactuur', sectie vijf.

1:31:12.119,1:31:17.839
Even kort.

1:31:17.839,1:31:22.409
We krijgen terug het sterke idee dat

1:31:22.409,1:31:30.199
wat zich hier afspeelt, de toe-eigening van de productieve krachten
van arbeid is

1:31:30.199,1:31:35.889
door het kapitaal. In beide gevallen wil Marx hier
tegen de arbeiders zeggen:

1:31:35.889,1:31:39.100
Dit zijn jullie productieve krachten!

1:31:39.100,1:31:40.760
Het Kapitaal eigent ze aan zichzelf toe!

1:31:40.760,1:31:53.440
En wanneer het die krachten toe-eigent, lijkt het alsof
de productieve krachten van het kapitaal zijn.

1:31:53.869,1:31:57.829
Hij zegt op p.[266]: "De uit de combinatie van arbeid voortvloeiende productiviteit

1:31:57.829,1:32:05.669
schijnt dus productiviteit van het kapitaal te zijn.
De eigenlijke manufactuur

1:32:05.669,1:32:09.329
onderwerpt dus niet slechts de voordien zelfstandige arbeider
aan het bevel en aan de discipline van het kapitaal,

1:32:09.329,1:32:16.369
maar schept bovendien een hiërarchische geleding onder de arbeiders zelf.

1:32:16.369,1:32:19.469
Zij verminkt de arbeider tot een abnormaal wezen

1:32:19.469,1:32:23.969
door zijn bekwaamheid voor een deelbewerking

1:32:23.969,1:32:31.110
als in een broeikas te cultiveren door een wereld van productieve instincten
en vermogens te onderdrukken,

1:32:31.110,1:32:35.380
zoals men in de La Plata-staten een heel dier afslacht
om zich van zijn huid of talk meester te maken.

1:32:35.380,1:32:39.889
Niet alleen dat de speciale deelbewerkingen onder de verschillende individuen worden verdeeld,

1:32:39.889,1:32:42.710
maar het individu zelf wordt verdeeld,

1:32:42.710,1:32:50.939
veranderd in een automatisch drijfwerk van een deelbewerking;
zo wordt de dwaze fabel van Menenius Agrippa,

1:32:50.939,1:32:57.039
waarin de mens wordt voorgesteld als
louter een deel van zijn eigen lichaam, werkelijkheid."

1:32:57.039,1:33:02.110
De lichaamspolitiek hierbij,

1:33:02.110,1:33:07.770
dat de arbeiders worden gereduceerd tot fragment van hunzelf,

1:33:07.770,1:33:16.009
deels van die fragmentatie leidt ook,
zoals hij zegt op p.[267]

1:33:16.009,1:33:18.300
"Beroofd van zijn natuurlijke begaafdheid…"

1:33:18.300,1:33:23.960
-hij is hier wat ironisch- "…om iets te maken, ontwikkelt de manufactuurarbeider alleen nog

1:33:23.960,1:33:27.829
productieve activiteiten als onderdeel van de werkplaats van de kapitalist."

1:33:27.829,1:33:35.150
De arbeider is nu nog maar een onderdeel van de werkplaats,
in plaats van in de controle ervan.

1:33:35.150,1:33:36.479
Verder:

1:33:36.479,1:33:41.499
"De geestelijke krachten worden aan één zijde vergroot

1:33:41.499,1:33:46.469
omdat zij aan de andere zijde verdwijnen.
Hetgeen de deelarbeiders verliezen wordt,

1:33:46.469,1:33:50.139
tegenover hen, in het kapitaal geconcentreerd.

1:33:50.139,1:33:56.829
Dat voor hen de geestelijke krachten van het materiële productieproces
het bezit zijn van anderen,

1:33:56.829,1:34:04.090
een macht die hen beheerst,
is het gevolg van de arbeidsverdeling van de manufactuur."

1:34:04.090,1:34:16.440
Intellectuele arbeid, geestelijke activiteiten, komen zo ook
in het domein van het kapitaal.

1:34:16.440,1:34:22.000
"Dit proces van splitsing begint in de eenvoudige coöperatie,…"

1:34:22.000,1:34:26.789
"Dit proces ontwikkelt zich in de manufactuur,
waar de arbeider wordt verminkt tot deelarbeider.

1:34:26.789,1:34:31.400
Het proces wordt voltooid in de grootindustrie, waar de wetenschap
als zelfstandige productiekracht

1:34:31.400,1:34:39.280
gescheiden wordt van de arbeid en in dienst wordt gesteld van het kapitaal."

1:34:39.280,1:34:49.699
Het resultaat hiervan is "de verarming van de arbeider met individuele productiviteit."

1:34:49.699,1:34:54.449
Dan citeert hij Adam Smith,
interessant citaat:

1:34:54.449,1:35:01.739
" ‘De geest van het merendeel der mensen’, schrijft A. Smith,
‘wordt noodzakelijkerwijs gevormd door en met hun dagelijkse bezigheden.

1:35:01.739,1:35:07.239
Een mens, die zijn hele leven slijt met het verrichten van
enkele eenvoudige handelingen… heeft geen gelegenheid zijn geest te scherpen…

1:35:07.239,1:35:12.529
Hij wordt in het algemeen zo dom en onwetend als bij een menselijk wezen maar mogelijk is.’

1:35:12.529,1:35:16.340
Na de stompzinnigheid van de deelarbeider te hebben geschetst, vervolgt Smith:

1:35:16.340,1:35:20.790
‘De eentonigheid van zijn leven tast natuurlijk ook de geestkracht aan…

1:35:20.790,1:35:25.199
Zelfs zijn lichamelijke energie wordt er door aangetast,
waardoor hij niet meer in staat is

1:35:25.199,1:35:31.379
energiek en met volharding zijn krachten aan te wenden,
behalve voor de deelbewerking, waarvoor hij is opgeleid.

1:35:31.379,1:35:36.440
Zijn vaardigheid in zijn speciale bezigheid is dus verworven ten koste

1:35:36.440,1:35:39.449
van zijn intellectuele, maatschappelijke en krijgshaftige deugden.

1:35:39.449,1:35:42.840
Toch is dit de toestand waartoe in iedere industriële en geciviliseerde maatschappij

1:35:42.840,1:35:49.840
de arbeidende arme (the labouring poor), dat wil zeggen de grote massa van het volk,
noodwendig moet vervallen.’ "

1:35:50.819,1:35:59.729
Marx is geneigd om gedeeltelijk met Adam Smiths argument akkoord te gaan,

1:35:59.729,1:36:10.159
de onderdrukking in de werkplaats produceert inderdaad
dit soort situaties.

1:36:10.159,1:36:14.610
Ik vraag graag aan mijn academische collega's: in hoeverre heeft uw

1:36:14.610,1:36:20.219
alledaagse werk de moed van u geest gecorrumpeerd?

1:36:20.219,1:36:26.550
Het is niet moeilijk om de geestesmoed door alledaags werk te laten bederven.

1:36:26.550,1:36:31.239
Het zijn niet enkel de arbeiders die hieraan lijden,

1:36:31.239,1:36:35.949
journalisten, medialui, universiteitsprofessoren, we hebben het allemaal.

1:36:35.949,1:36:42.949
Jullie hebben geluk, als studenten hebben jullie het nog niet.
Hoop ik.

1:36:43.179,1:36:49.329
Marx zegt dan verderop:
"Een zekere geestelijke en lichamelijke verminking is zelfs met

1:36:49.329,1:36:53.199
de algemene maatschappelijke arbeidsverdeling onverbrekelijk verbonden."

1:36:53.199,1:36:58.749
En dit produceert inderdaad wat hij "industriële pathologie" noemt.

1:36:58.749,1:37:04.059
Marx gaat niet de volledige arbeidersklasse pathologiseren,
maar hij zegt:

1:37:04.059,1:37:17.839
'kijk, er zijn gevolgen van al dit op de vaardigheden
van mensen om de reageren, te denken …'

1:37:17.839,1:37:27.459
en voor degene onder jullie die veel organiseren met
mensen die 80 uren per week werken,

1:37:27.459,1:37:32.569
ondervind je dat het helemaal niet ondenkbaar is om erop te wijzen

1:37:32.569,1:37:37.510
dat die mensen inderdaad de tijd niet hebben om over veel zaken te denken,

1:37:37.510,1:37:42.280
waar je gebaseerd op hun arbeidersklasse positie van zou verwachten dat ze over denken.

1:37:42.280,1:37:47.409
Ze zijn te druk bezig de eindjes aan elkaar te knopen,
te druk bezig met voedsel op tafel te krijgen

1:37:47.409,1:37:53.810
voor hun kinderen en dat soort zaken.
Ze hebben de tijd niet

1:37:53.810,1:38:08.130
en ze missen zelfs de bekwaamheid om neer te zitten
en over deze kwesties na te denken.

1:38:08.130,1:38:13.800
Marx citeert hier Adam Smith als zijnde extreem hierover,

1:38:13.800,1:38:22.749
maar er is desondanks iets dat we moeten erkennen.

1:38:26.709,1:38:36.420
De arbeidsverdeling dan, is iets dat voortkomt uit
de transformatie in de manufactuurperiode.

1:38:36.420,1:38:41.210
Marx zegt hier een manufactuur systeem en -periode op,

1:38:41.210,1:38:43.999
dit heeft limieten.

1:38:43.999,1:38:49.499
En de limiet, zegt hij, gaat, natuurlijk, de technologie zijn.

1:38:49.499,1:38:53.719
Aan het eind van het hoofdstuk zegt hij,

1:38:53.719,1:39:00.179
p.[273]: "De manufactuur kon zich noch meester maken van de maatschappelijke productie
in haar totale omvang,

1:39:00.179,1:39:04.940
noch slaagde ze er in die productie diepgaand aan te tasten.
Als economisch kunstwerk

1:39:04.940,1:39:10.779
-Marx bewondert het werkelijk- "zetelde ze op de brede basis

1:39:10.779,1:39:15.599
van het stedelijke ambacht en de landelijke huisindustrie.

1:39:15.599,1:39:19.339
In een bepaalde fase van haar ontwikkeling kwam haar eigen, enge technische basis

1:39:19.339,1:39:25.019
in strijd met de door haar zelf opgewekte productiebehoeften."

1:39:27.019,1:39:30.150
Dit leidt dan tot, helemaal op het eind:

1:39:30.150,1:39:38.280
"[Met de productie van machines] werd een einde gemaakt aan het ambacht
als het regulerende principe van de maatschappelijke productie."

1:39:38.280,1:39:44.259
Het volgende hoofdstuk gaan we dus machines behandelen.

1:39:44.259,1:39:49.170
Aangezien we geen tijd meer hebben,

1:39:49.170,1:39:58.059
Ik wil zoveel mogelijk van machinerie en
grootschalige industrie gezien hebben, volgende keer.

1:39:58.059,1:40:17.230
En ik stel voor om toch zeker te lezen tot [sectie 6: De compensatietheorie met betrekking tot
de door machinerie verdrongen arbeiders]

1:40:17.230,1:40:19.050
Maar ik wil dat je ook iets anders doet,

1:40:19.050,1:40:27.619
ik wil dat je de voetnoot op pagina [275] heel erg aandachtig leest.

1:40:27.619,1:40:33.929
Ik ga veel tijd spenderen aan die voetnoot, pagina [275].

1:40:33.929,1:40:38.320
Het is een van de weinige plaatsen waar Marx iets zegt over zijn methode,

1:40:38.320,1:40:42.829
en ik denk dat het belangrijk is om te begrijpen waarover hij het heeft.

1:40:42.829,1:40:47.340
Dus het is voetnoot [89], over Darwin en technologie enz.

1:40:49.899,1:40:56.839
waar we de volgende keer naar zullen kijken, oké.
We houden het daarbij.