Class 4 Dutch

Once you have translated a line of English text, replace the English text with the new translation.
Please do not change the time codes.

Class 4

0:00:01.459,0:00:08.459
» Citaten komen uit de Lipschits vertaling, De Boer,
Hilversum, 1967. - Ondertiteling: A. Verlee. «

0:00:18.670,0:00:21.209
Ik denk dat de meesten van jullie
waarschijnlijk gevonden hebben

0:00:21.209,0:00:24.050
dat de drie hoofdstukken van deze week
gemakkelijker te lezen waren

0:00:24.050,0:00:27.619
dan de drie voorgaande hoofdstukken.

0:00:27.619,0:00:31.429
Dat hoop ik tenminste.

0:00:31.429,0:00:35.270
Omdat ze veel eenvoudiger en

0:00:35.270,0:00:43.040
ik denk … concreter waren dan de vorige.

0:00:43.040,0:00:47.780
Omdat we een macro-transitie zien
in het argument dat, als je terugkijkt

0:00:47.780,0:00:50.240
waar we begonnen zijn, zijn we begonnen

0:00:50.240,0:00:54.180
door gewoon te kijken naar de warenruil,

0:00:54.180,0:00:58.580
waren voor waren, een soort ruilhandelsituatie,
waarin we ons voorstelden dat

0:00:58.580,0:01:02.480
de sociaal noodzakelijke arbeidstijd belichaamd
is in elke waar, ook al

0:01:02.480,0:01:06.020
was het een vrijwel onmogelijke zaak,
dus gingen we uit van een

0:01:06.020,0:01:08.420
W-W relatie,

0:01:08.420,0:01:10.970
Waar tot waar relatie,

0:01:10.970,0:01:13.520
vervolgens naar het argument dat

0:01:13.520,0:01:17.370
om de ruil algemeen te laten worden,
moet je een aantal

0:01:17.370,0:01:21.070
manieren hebben waarop markten kunnen functioneren

0:01:21.070,0:01:26.440
en dat vereist de opkomst van de geldvorm.
Dus gingen we naar de …

0:01:26.440,0:01:30.720
Warenruil wordt bemiddeld door geld.

0:01:30.720,0:01:34.220
En tegen het einde van het geld-hoofdstuk
komen we opeens in

0:01:34.220,0:01:39.730
deze omkering waar we begonnen met te kijken
naar een circulatie van

0:01:39.730,0:01:44.010
deze vorm: (G-W-G),

0:01:44.010,0:01:49.240
waarin het doel verschilt

0:01:49.240,0:01:52.770
van W-G-W. En zoals Marx zegt,

0:01:52.770,0:01:55.170
in het circuit W-G-W

0:01:55.170,0:01:59.600
ben je volmaakt gelukkig over het feit dat
je gelijkwaardigheid ruilt, want je ruilt

0:01:59.600,0:02:03.780
verschillende kwaliteiten van hemden en schoenen
en appels en sinaasappels enz.

0:02:03.780,0:02:05.490
En je bent volmaakt gelukkig

0:02:05.490,0:02:10.460
met het idee dat je eindigt met dezelfde waarde
dan je begon, omdat

0:02:10.460,0:02:13.479
je slechts geïnteresseerd bent in de gebruikswaarde.

0:02:13.479,0:02:18.400
Als we echter hiertoe komen, zoals Marx opmerkt,
is het een absurd idee

0:02:18.400,0:02:21.840
dat je geld zou nemen en het risico,
met alle problemen,

0:02:21.840,0:02:27.489
van het doorlopen van dit circulatieproces,
om te eindigen met hetzelfde bedrag aan het einde.

0:02:27.489,0:02:34.139
Dus hij zegt iets als: de enige manier
waarop dit circulatieproces zinvol is,

0:02:34.139,0:02:40.189
is door het toevoegen van Delta-G of als
hij gaat definiëren: de meerwaarde.

0:02:40.189,0:02:44.930
En dat stelt de belangrijke vraag:
waar komt die meerwaarde vandaan?

0:02:44.930,0:02:50.669
Als de wetten van de ruil zeer expliciet zijn, omdat
ze zijn vastgelegd in de klassieke politieke economie

0:02:50.669,0:02:54.099
en al de rest: die perfect functionerende markten

0:02:54.099,0:02:56.470
moet je equivalentie in de ruil hebben:

0:02:56.470,0:03:02.439
een equivalentie hier, een equivalent daar …
dus waar komt het extra vandaan?

0:03:02.439,0:03:07.009
En het antwoord zal zijn dat er een waar is
die de capaciteit heeft om meer

0:03:07.009,0:03:13.409
waarde te produceren dan zij zelf heeft, dat is de
arbeidskracht. Dus dat is het antwoord.

0:03:13.409,0:03:15.939
Dus deze drie hoofdstukken gaan over deze transitie,

0:03:15.939,0:03:17.769
waar we zoeken naar

0:03:17.769,0:03:25.599
wat er gaande is op de markt. Dat is het verhaal
in deze drie hoofdstukken.

0:03:25.599,0:03:29.099
Maar als bij Marx gebruikelijk,
zijn er een aantal raadsels

0:03:29.099,0:03:32.429
en een aantal eigenaardigheden en dingen
die we hebben

0:03:32.429,0:03:36.209
uit te werken. En op de eerste pagina

0:03:36.209,0:03:40.299
van dit hoofdstuk, dat opent met de

0:03:40.299,0:03:50.159
analyse van … de algemene formule voor het kapitaal,

0:03:50.159,0:03:52.489
stelt hij een kwestie die ik

0:03:52.489,0:03:57.879
eigenlijk al een aantal keer gedaan heb.
Maar hier, denk ik, heeft het

0:03:57.879,0:04:03.449
een meer betekenisvolle vorm en een vorm die
we nodig hebben om er over na te denken, omdat,

0:04:03.449,0:04:07.469
ik denk dat het grote betekenis heeft voor de
manier waarop we onze

0:04:07.469,0:04:09.919
onze huidige situatie begrijpen.

0:04:09.919,0:04:14.549
In feite, wat hij doet op deze
eerste pagina [p. 91]

0:04:14.549,0:04:20.549
is erop wijzen dat er zowel een logische
oorsprong van het kapitaal is,

0:04:20.549,0:04:25.800
maar ook een historische oorsprong.

0:04:25.800,0:04:30.889
En we moeten aandacht besteden aan die
historische oorsprong.

0:04:30.889,0:04:36.840
Hij zegt: "De warencirculatie
is het uitgangspunt van het kapitaal.

0:04:36.840,0:04:40.049
Warenproductie en
ontwikkelde warencirculatie,

0:04:40.049,0:04:45.229
de handel, vormen de historische
voorwaarden voor het ontstaan van het kapitaal."

0:04:45.229,0:04:50.819
Dus, de historische voorwaarden zijn
belangrijk. "In de 16e-eeuw neemt de moderne

0:04:50.819,0:04:57.530
geschiedenis van het kapitaal met
de wereldhandel en de wereldmarkt een aanvang."

0:04:57.530,0:05:00.580
Hier heeft hij het over de
historische oorsprong van het kapitalisme.

0:05:02.759,0:05:08.529
En natuurlijk, door het noemen van de zestiende
eeuw, neemt hij een argument op dat bij Wallerstein

0:05:08.529,0:05:10.809
een grote rol speelt in zijn wereldsystemen

0:05:10.809,0:05:15.510
discussie over de vorming van de wereldmarkt,
zestiende-eeuw,

0:05:15.510,0:05:18.879
dat dit de oorsprong is van het kapitaal.

0:05:18.879,0:05:22.689
En naar het midden van deze pagina zegt hij:

0:05:22.689,0:05:27.239
"Historisch beschouwd komt het kapitaal aanvankelijk
overal tegenover het grondbezit te staan in de vorm

0:05:27.239,0:05:29.459
van geld; geldbezit,

0:05:29.459,0:05:32.210
handelskapitaal en woekerkapitaal."

0:05:32.210,0:05:35.269
En we gaan deze vraag naar de positie

0:05:35.269,0:05:38.529
van handelskapitaal en woekerkapitaal,

0:05:38.529,0:05:43.370
of zoals we dat nu zouden noemen, met veel meer
respect, 'financiekapitaal', terugvinden.

0:05:43.370,0:05:51.020
Wat is de rol ervan in relatie
Tot het industriële kapitaal?

0:05:51.020,0:05:57.360
En dan geeft hij een logisch argument: "We hoeven
echter niet terug te gaan tot de wordingsgeschiedenis

0:05:57.360,0:05:59.160
van het kapitaal (…).

0:05:59.160,0:06:04.659
Dezelfde geschiedenis speelt zich
dagelijks voor onze ogen af."

0:06:04.659,0:06:09.589
Dat kapitaal verschijnt "als geld op het
toneel, geld, dat door een bepaald proces in

0:06:09.589,0:06:13.259
kapitaal wordt omgezet."

0:06:13.259,0:06:20.259
De directe implicatie hiervan is dat geld
niet noodzakelijkerwijs kapitaal is.

0:06:20.449,0:06:24.190
Kapitaal is geld, gebruikt op een bepaalde manier.

0:06:24.190,0:06:26.630
Dus niet al het geld is kapitaal.

0:06:26.630,0:06:31.220
Ik kan kapitaal creëren door gewoon geld te nemen
uit mijn zak en het te gebruiken op een bepaalde

0:06:31.220,0:06:35.900
wijze, het te lanceren in deze vorm van circulatie.

0:06:35.900,0:06:40.770
Ik kan het kapitaal uit circulatie nemen door
simpelweg te zeggen: Oh, ik ga dat niet meer doen,

0:06:40.770,0:06:44.909
ik ga al dit geld nemen en het
terug in mijn zak steken.

0:06:44.909,0:06:46.919
Dus als je de vraag stelt:

0:06:46.919,0:06:51.619
'Wat is het totale geldbedrag in de samenleving?' En
'Wat is het totale bedrag aan kapitaal
in de samenleving?',

0:06:51.619,0:06:55.879
vraag je naar twee fundamenteel verschillende zaken.

0:06:55.879,0:07:00.429
En je moet begrijpen dat kapitaal wordt gecreëerd

0:07:00.429,0:07:06.710
door een maatschappelijke besluitvorming,
van de kant van sommige mensen ergens

0:07:06.710,0:07:12.209
om kapitaal te gebruiken op deze wijze.

0:07:12.209,0:07:16.740
En het is dat proces van omzetting van geld
in kapitaal, dat

0:07:16.740,0:07:22.530
Marx echt wil bekijken in deze secties.

0:07:22.530,0:07:25.849
"Het eerste onderscheid", zegt hij, "ligt

0:07:25.849,0:07:28.639
in hun circulatievorm."

0:07:28.639,0:07:33.249
En hij gaat hier terug op een aantal dingen,
eerder gedaan in het hoofdstuk over geld,

0:07:33.249,0:07:35.779
hij geeft wat herhalingen:

0:07:35.779,0:07:40.389
het gaan van W naar G, en
G naar W, zijn twee verschillende operaties.

0:07:40.389,0:07:42.640
Op dezelfde manier is,

0:07:42.640,0:07:46.840
beginnend met G en naar G gaande,
een andere operatie.

0:07:46.840,0:07:49.179
Dus, je weet, dan krijg je in

0:07:49.179,0:07:53.709
dit begrip direct, zoals hij zegt in
[bijna] het midden van [p. 92]:

0:07:53.709,0:07:58.439
"…het circulatieproces G-W-G
absurd en zonder betekenis zou

0:07:58.439,0:08:01.750
zijn, indien men langs deze omweg

0:08:01.750,0:08:07.799
een bepaalde geldwaarde zou ruilen
tegen de zelfde geldwaarde, bv. £100 for £100."

0:08:07.799,0:08:13.669
Maar, dan is er iets anders
wat heel belangrijk is, dat is:

0:08:13.669,0:08:16.959
Wat wordt er gedaan met het geld
wanneer het ontvangen is.

0:08:16.959,0:08:23.369
Zoals hij zegt, op [p. 93], bovenaan:

0:08:23.369,0:08:29.110
"Het geld wordt dus slechts voorgeschoten."

0:08:29.110,0:08:33.769
Dat wil zeggen, de kapitalist gebruikt het geld en
vertrekt met het geld maar geeft het niet uit, in

0:08:33.769,0:08:36.539
de gewone betekenis, aan consumptie.

0:08:36.539,0:08:37.780
(Hij) schiet het geld voor

0:08:37.780,0:08:44.780
op een zodanige wijze om dat geld terug te krijgen,

0:08:44.800,0:08:51.310
plus de winst, de meerwaarde.

0:08:51.310,0:08:55.840
Dus de intentie van het circulatieproces
is wat er echt toe doet.

0:08:55.840,0:09:00.650
De ruil van gebruikswaarden is één ding.

0:09:00.650,0:09:04.550
Dat gaat over de bevrediging van een

0:09:04.550,0:09:09.860
maatschappelijke behoefte, of van een individuele
behoefte of verlangen en ga zo maar door.

0:09:09.860,0:09:16.850
Maar het andere is de kwantitatieve
verschillende hoeveelheid

0:09:16.850,0:09:19.620
aan waarde, die u zoekt te verwerven door

0:09:19.620,0:09:25.970
deze vorm van circulatie:
de eerste circulatie van G-W-G'.

0:09:25.970,0:09:34.550
En dat leidt tot zijn definitie, dat is een zeer
belangrijke definitie op [p. 94], waar hij zegt:

0:09:34.550,0:09:38.800
"Het proces G-W-G heeft zijn betekenis dus niet te
danken aan het kwalitatieve verschil tussen

0:09:38.800,0:09:44.130
zijn uiterste termen - immers beide zijn geld -
maar slechts aan het kwalitatieve verschil.

0:09:44.130,0:09:49.270
(…) Deze vermeerdering of overschot op
de oorspronkelijke waarde noem ik - meerwaarde."

0:09:49.270,0:09:53.280
Een fundamentele categorie in de
marxistische theorie: meerwaarde.

0:09:53.280,0:09:55.870
En de grote vraag die zal worden gesteld,
is natuurlijk:

0:09:55.870,0:10:08.460
'Wat is de meerwaarde, waar komt het vandaan,
waarover gaat dit alles?'

0:10:08.460,0:10:12.250
Op [p. 94], werkt hij het een beetje uit:
"In de circulatie houdt de voorgeschoten

0:10:12.250,0:10:17.170
waarde zich niet alleen in stand, maar verandert
ook haar waardegrootte, voegt aan zichzelf

0:10:17.170,0:10:22.190
een meerwaarde toe, neemt in waarde toe."

0:10:22.190,0:10:26.840
De valorisatie van het kapitaal
gaat over de manier waarop de oorspronkelijke

0:10:26.840,0:10:32.970
bedoeling om meer geld te verdienen, wordt
gerealiseerd op het einde van het circulatieproces.

0:10:32.970,0:10:40.530
En hij gaat dan verder met te zeggen: “En
door deze beweging wordt zij in kapitaal omgezet."

0:10:40.530,0:10:45.590
Nu, enkele keren heb ik de
commentaar gegeven, dat Marx

0:10:45.590,0:10:51.490
altijd geïnteresseerd is in processen,
in plaats van dingen.

0:10:51.490,0:10:54.300
En als je jezelf de vraag stelt:

0:10:54.300,0:10:59.090
'Wat is het kapitaal?', wordt het antwoord
onmiddellijk, denk ik, beantwoordt in deze zin:

0:10:59.090,0:11:01.800
Het is waarde in beweging.

0:11:01.800,0:11:04.750
Het is een circulatieproces.

0:11:04.750,0:11:07.560
Het is waarde die beweegt

0:11:07.560,0:11:11.760
op zodanige wijze om méér waarde te creëren.

0:11:11.760,0:11:18.010
En dat is de definitie van kapitaal, wanneer hij zegt:
'En deze beweging zet dit om in kapitaal.'

0:11:18.010,0:11:20.050
Dus het is de beweging die het doet.

0:11:20.050,0:11:21.830
Het is niet een ding.

0:11:21.830,0:11:25.780
Het is niet dat ik gaan kijken naar iets,
en zeg: 'ha, dat is kapitaal.'

0:11:25.780,0:11:27.860
Dat is niet wat er gebeurt.

0:11:27.860,0:11:32.520
Voor zover Marx betreft is het er,
als iets in gang wordt gezet.

0:11:32.520,0:11:38.100
Alleen als het in gang wordt gezet is het kapitaal.
En wanneer de beweging stopt is het niet-kapitaal.

0:11:38.100,0:11:40.930
Dus het is deze proces-definitie van kapitaal,

0:11:40.930,0:11:45.070
dat fundamenteel is in het argument van Marx.

0:11:45.070,0:11:47.270
En zoals ik al zei,

0:11:47.270,0:11:50.670
ieder van ons kan morgen enorme
hoeveelheden kapitaal creëren,

0:11:50.670,0:11:56.120
als we al ons geld in onze zakken beginnen
te gebruiken op deze manier.

0:11:56.120,0:12:00.420
We kunnen ons ook morgen ontdoen van een hoop
kapitaal, als we al dat geld nemen

0:12:00.420,0:12:03.390
en zeggen: 'Oké, we gaan het uitgeven.'

0:12:03.390,0:12:10.390
En het niet te gebruiken in deze zin.

0:12:10.850,0:12:21.220
Maar dit geeft dan een ander interessant element
in het verhaal. Want op [p. 95]

0:12:21.220,0:12:23.890
wijst hij op het volgende:

0:12:23.890,0:12:26.710
"De eenvoudige warencirculatie…"

0:12:26.710,0:12:30.820
"…de toe-eigening van gebruikswaarde,
de bevrediging van behoeften…" etc.

0:12:30.820,0:12:36.020
"De circulatie van geld
als kapitaal is daarentegen doel op zichzelf,

0:12:36.020,0:12:40.600
want de vermeerdering van de waarde kan slechts
plaatsvinden binnen steeds hernieuwde beweging.

0:12:40.600,0:12:45.070
De beweging van het kapitaal is derhalve onbeperkt."

0:12:45.070,0:12:48.350
Nu, herinner je het hoofdstuk over geld.

0:12:48.350,0:12:54.480
Toen hij sprak over de manier waarop geld
een vorm is van sociale macht,

0:12:54.480,0:12:59.630
en als een vorm van sociale macht
is het potentieel onbeperkt.

0:12:59.630,0:13:04.130
Daarom zijn er geen grenzen aan hoeveel geld,

0:13:04.130,0:13:08.640
en de sociale macht dat je kan verzamelen.

0:13:08.640,0:13:15.260
Waar er wel een grens is aan het aantal
gebruikswaarden die redelijkerwijs op te potten zijn,

0:13:15.260,0:13:19.020
de schoenen, de Ferrari’s, het aantal jachten,
het aantal huizen. Dat soort dingen.

0:13:19.020,0:13:25.980
Er is een grens, terwijl dit grenzeloos is.

0:13:25.980,0:13:33.440
Dus dit is een vorm van circulatie dan, die altijd
tendeert in de richting van het breken van grenzen.

0:13:33.440,0:13:38.620
Uitbreiding, toenemen, groeien, per definitie.

0:13:38.620,0:13:42.820
Beweging. Het moet bewegen, moet vergroten.

0:13:42.820,0:13:47.230
Het moet altijd het vinden Delta-G, meer Delta-G.

0:13:47.230,0:13:52.390
Terwijl we dit in een samenleving beheerst door
simpelweg ruil van gebruikswaarden,

0:13:52.390,0:13:55.380
we dit gebod niet zouden hebben.

0:13:55.380,0:13:59.290
Nu, eerder stelde ik deze vraag
in Het Kapitaal van Marx:

0:13:59.290,0:14:02.650
Wat is maatschappelijk noodzakelijk?

0:14:02.650,0:14:06.430
Maar wat we hier zien is, dat Marx direct
de redenering maakt, dat wat sociaal is

0:14:06.430,0:14:11.660
noodzakelijk is voor de overleving van het
kapitalisme, is de constante uitbreiding,

0:14:11.660,0:14:15.180
zijn constante groei.

0:14:15.180,0:14:19.880
Dat is streven naar onbeperkte groei.

0:14:19.880,0:14:23.820
Het kan daar niet geraken, het kan allerlei
beperkingen tegenkomen, het kan crashen, het kan

0:14:23.820,0:14:30.170
het milieu te vernietigen, het kan de politiek
vernietigen, het kan allerlei verschrikkelijke
dingen doen.

0:14:30.170,0:14:36.900
Maar het kapitalisme als systeem
is sociaal noodzakelijk verbonden

0:14:36.900,0:14:44.170
aan deze aandrift tot meerwaarde.

0:14:44.170,0:14:52.890
Dit leidt hem op [p. 96] tot het definiëren
van de rol van de kapitalist.

0:14:52.890,0:14:54.040
Opnieuw, bedenk in Het Kapitaal

0:14:54.040,0:14:57.960
hebben we te maken met rollen, niet individuen.

0:14:57.960,0:15:01.720
Ik zei, u en ik kunnen
meteen kapitalisten worden.

0:15:01.720,0:15:04.620
We kunnen stoppen met kapitalist te zijn.

0:15:04.620,0:15:09.930
Sommigen van ons kunnen tot op zekere hoogte
al mini-kapitalisten zijn. Ik heb een pensioenfonds

0:15:09.930,0:15:16.030
dat daadwerkelijk investeert in dingen. Dus in
zekere zin ben ik een beetje kapitalist.

0:15:16.030,0:15:22.790
Het is in de aandelenmarkt.
Daar is het pensioenfonds.

0:15:22.790,0:15:27.470
Het is dus de rol die we gaan bekijken,
de rol van de kapitalist.

0:15:27.470,0:15:32.640
En wat Marx zegt op [p. 96] is dit:
"Als bewuste vertegenwoordiger van deze beweging,

0:15:32.640,0:15:38.020
wordt de geldbezitter kapitalist.

0:15:38.020,0:15:40.640
Zijn persoon, of liever, zijn portemonnee,

0:15:40.640,0:15:47.530
is het uitgangspunt van het geld, maar
ook de plaats waarnaar het terugkeert.

0:15:47.530,0:15:51.140
De objectieve inhoud van deze
circulatie - de waardevermeerdering - is

0:15:51.140,0:15:55.840
zijn subjectief doel en slechts voor zover
de groeiende toe-eigening van abstracte rijkdom

0:15:55.840,0:16:02.980
de enige motiverende kracht van zijn handelingen
is, vervult hij de functie van kapitalist…"

0:16:02.980,0:16:08.950
Dat is - als je een kapitalist bent, moet je
op zoek gaan naar die expansie.

0:16:08.950,0:16:10.920
Op zoek naar de meerwaarde.

0:16:10.920,0:16:14.790
Het verkrijgen van de meerwaarde.
Het creëren van een wereld om je heen, waarin

0:16:14.790,0:16:23.490
meerwaarde kan worden gerealiseerd,
waarbij uw kapitaal kan worden gevaloriseerd.

0:16:23.490,0:16:27.820
De implicatie hiervan is: "Daarom moet men de
gebruikswaarde nooit beschouwen als het directe

0:16:27.820,0:16:30.650
doel van de kapitalistist; evenmin is de winst van

0:16:30.650,0:16:38.830
de afzonderlijke transactie zijn doel, maar veeleer
de onophoudelijke beweging van het maken van winst.

0:16:38.830,0:16:43.339
Deze drift naar absolute verrijking, deze
hartstochtelijke jacht op waarde, heeft de

0:16:43.339,0:16:45.320
kapitalist met de schatvergaarder gemeen; maar terwijl

0:16:45.320,0:16:50.420
terwijl de schatvergaarder slechts de dwaze kapitalist
is, is de kapitalist een rationele schatvergaarder.

0:16:52.020,0:16:57.720
De oneindige vermeerdering van de waarde, die de
schatvergaarder nastreeft door het geld te ‘redden’

0:16:57.720,0:17:09.050
van de circulatie, bereikt de slimmere kapitalist
door het geld steeds opnieuw aan de circulatie
prijs te geven."

0:17:09.050,0:17:14.029
Het literaire voorbeeld hiervan, waarvan ik

0:17:14.029,0:17:18.620
hou, is Balzacs roman Eugénie Grandet,

0:17:18.620,0:17:21.020
vrijwel zeker door Marx gelezen.

0:17:21.020,0:17:25.020
In het begin van de roman heeft de vrek

0:17:25.020,0:17:30.710
Grandet, al het goud ergens verstopt in zijn huis.

0:17:30.710,0:17:33.090
En op het einde van het verhaal

0:17:33.090,0:17:37.910
doet hij al het goud in zakken en hij rijdt naar
de stad om het om te zetten in rente,

0:17:37.910,0:17:39.630
zodat hij een rendement krijgt

0:17:39.630,0:17:45.820
op de geldmarkt. Dus dit is een verhaal van

0:17:45.820,0:17:50.440
de vrek en de kapitalist. En de omzetting

0:17:50.440,0:17:56.060
van de vrek in de kapitalist. Ik vraag me vaak af
of Marx dat verhaal

0:17:56.060,0:17:58.280
in gedachten had toen hij dit korte stukje schreef

0:17:58.280,0:18:02.690
Hij las alles van Balzac. Dat weten we.

0:18:02.690,0:18:08.490
Dus bijna zeker, vermoed ik dat hij dat in
gedachten had toen hij dit schreef.

0:18:08.490,0:18:12.180
Dit leidt vervolgens

0:18:12.180,0:18:19.180
tot een verdere bezinning op de [p. 97 en 98]
over de definitie van het kapitaal.

0:18:20.030,0:18:27.030
Omdat, terwijl het kapitaal waarde in beweging is,
neemt het ook deze fysieke vormen aan.

0:18:28.279,0:18:32.429
Het is geobjectiveerd in deze
fysische vormen en het

0:18:32.429,0:18:37.160
moet geobjectiveerd zijn in deze fysieke vormen.

0:18:37.160,0:18:41.670
Zoals hij zegt: "De waarde gaat voortdurend van de
ene vorm over in de andere,

0:18:41.670,0:18:45.450
zonder in deze beweging verloren te gaan,
en verandert zich op die mannier

0:18:45.450,0:18:50.880
in een automatisch subject … dan krijgt
men de volgende verklaringen:

0:18:50.880,0:18:54.570
‘kapitaal is geld’ en ‘kapitaal is waar’."

0:18:54.570,0:18:58.159
Dat wil zeggen, als we kijken naar deze vorm van
circulatie: we zien dat het kapitaal hier bestaat

0:18:58.159,0:19:02.390
in geldvorm, hier bestaat het in warenvorm;

0:19:02.390,0:19:05.440
hier komt het terug in de geldvorm.

0:19:05.440,0:19:14.980
Dus in termen van objectiveringen
is het in deze vormen.

0:19:14.980,0:19:21.790
Hij gaat dan verder: "In feite echter wordt de
waarde hier het subject van een proces,

0:19:21.790,0:19:27.080
waarbinnen zij - bij een voortdurende vormverandering
van geld en waar - haar

0:19:27.080,0:19:33.510
eigen grootte verandert, zich als meerwaarde
losmaakt van haar oorspronkelijke waarde

0:19:33.510,0:19:37.240
en zichzelf in waarde vergroot.

0:19:37.240,0:19:40.540
Want de beweging, waarin zij meerwaarde toevoegt,
is haar eigen beweging, haar bevruchting

0:19:40.540,0:19:43.800
met meerwaarde, dus zelfbevruchting.

0:19:43.800,0:19:49.010
Zij bezit de verborgen kwaliteit waarde voort te
brengen omdat zij zelf waarde is.

0:19:49.010,0:19:57.390
Zij werpt levende jongen
of legt althans gouden eieren."

0:19:57.390,0:20:06.880
Twee dingen hierover - één:
waarde is een subject.

0:20:06.880,0:20:12.060
Waarde is hier het subject van een proces,

0:20:12.060,0:20:19.230
omdat de kapitalist een drager is
van deze zoektocht naar meerwaarde.

0:20:19.230,0:20:24.740
En zo zegt Marx iets van:
'de kapitalist moet niet per se een keuze hebben.

0:20:24.740,0:20:31.240
Als ze kapitalist willen zijn,
dan moeten ze dit doen.'

0:20:31.240,0:20:33.290
Wat dat betekent is, dat in plaats

0:20:33.290,0:20:40.240
van het analyseren van wat individuele kapitalisten
doen, we de circulatie van waarde analyseren

0:20:40.240,0:20:44.730
in deze voorwaarden, om te begrijpen wat
het is dat kapitalisten doen.

0:20:44.730,0:20:50.700
Wat is het dat hen drijft om te doen,
de dingen die ze doen?

0:20:50.700,0:20:57.700
Het tweede ding met deze passage is,
er is sprake van zware ironie.

0:20:58.190,0:21:03.400
Toen Marx sprak over de manier van waarde te zijn:
"(..) Zij bezit de verborgen kwaliteit waarde voort te
brengen omdat zij zelf waarde is.

0:21:03.400,0:21:09.500
Zij werpt levende jongen
of legt althans gouden eieren."

0:21:09.500,0:21:15.409
Nu, Marx maakt vaak gebruik van ironie
en gebruikt vaak zware grappen.

0:21:15.409,0:21:21.320
En je moet oppassen om de grappen
niet al te serieus te nemen.

0:21:21.320,0:21:26.500
Natuurlijk heeft hij het over een schijnwereld.

0:21:26.500,0:21:31.289
Het lijkt alsof het occult is, en een groot deel van
Het Kapitaal gaat over het ophelderen van

0:21:31.289,0:21:42.210
wat er achter die schijnbare occulte kwaliteit zit
van het leggen van gouden eieren voor zichzelf.

0:21:42.210,0:21:46.210
Ik was eens gevraagd als examinator voor een

0:21:46.210,0:21:51.110
proefschrift in de filosofie
die deze passage serieus nam

0:21:51.110,0:22:00.450
en inging op het occulte van
Marx' waarde-creatie.

0:22:00.450,0:22:03.659
En ik zei iets als: 'Nou, heb je het gedeelte
over warenfetisjisme gelezen?

0:22:03.659,0:22:06.880
Heb je je niet gerealiseerd dat
wat Marx hier gaat doen,

0:22:06.880,0:22:13.060
is het opzetten van een fetisjconcept, om het te
deconstrueren en om het te demystificeren?'

0:22:13.060,0:22:19.590
Alle adviseurs van de student waren zeer in
verlegenheid gebracht, en zeiden: 'Wat was dat?'

0:22:19.590,0:22:25.060
Dus wees voorzichtig bij het lezen van Marx,
om niet iets aan te nemen als dit,

0:22:25.060,0:22:30.700
dat een ironie is of een grap,
en het té serieus behandelen.

0:22:30.700,0:22:35.320
Veel problemen komen hieruit voort.

0:22:35.320,0:22:38.730
Dus hij zet het op in deze schijnwereld.
Wat laat Het Kapitaal verschijnen?

0:22:38.730,0:22:43.930
U kan zien vanwaar de occulte kwaliteit komt.

0:22:43.930,0:22:47.090
Als je spaargeld hebt zet je het

0:22:47.090,0:22:55.570
op een spaarrekening. Tegen het einde van
het jaar eindig je met een intrest …

0:22:55.570,0:22:56.990
gouden eieren … magie … toch?

0:22:56.990,0:23:01.090
Je denkt dat het natuurlijk is.

0:23:01.090,0:23:04.000
Maar Marx zegt iets als: 'Ja, we leven allemaal

0:23:04.000,0:23:11.000
in een wereld waar het lijkt alsof het
onvermijdelijk is dat ons kapitaal groeit.'

0:23:13.940,0:23:20.279
Dus het punt is hier, dat inderdaad het
de schijn heeft dat er een occulte kwaliteit is.

0:23:20.279,0:23:27.870
En als we tevreden zijn met die occulte kwaliteit en
ons voorstellen dat ’t gaat om gouden eieren te leggen,

0:23:27.870,0:23:35.620
wat in zekere zin het argument was voor de
privatisering van de sociale zekerheid,

0:23:35.620,0:23:42.450
we waren uitgenodigd, of je was uitgenodigd - het is
te laat voor mij, maar u bent uitgenodigd

0:23:42.450,0:23:48.260
om uw geld ergens te plaatsen en
slechts te wachten tot het groeit.

0:23:48.260,0:23:53.630
En om daadwerkelijk te geloven in deze occulte
kwaliteit, die op een of andere wijze uw

0:23:53.630,0:23:56.450
appeltje voor de dorst zou worden.

0:23:56.450,0:24:00.280
Dus wat Marx hier doet, is
gewoon erop wijzen dat, in feite,

0:24:00.280,0:24:02.820
we leven in een wereld,

0:24:02.820,0:24:08.360
en dit was het geval met het
renteniersinkomen in Marx’ tijd,

0:24:08.360,0:24:14.080
en dat is het verhaal van Eugénie Grandet, dat

0:24:14.080,0:24:23.630
hij gouden eieren zal krijgen
die afkomstig zijn van investeringen.

0:24:25.260,0:24:29.340
Dus dit leidt hem dan naar het volgende:

0:24:29.340,0:24:36.530
Dat uit deze twee vormen, geld - waren - geld,

0:24:36.530,0:24:42.960
op welk punt in dat proces

0:24:42.960,0:24:48.340
bent u in staat om te meten hoeveel waarde je hebt?

0:24:48.340,0:24:51.710
Het antwoord is: in de geldvorm.

0:24:51.710,0:24:55.529
Dus is er een bepaalde asymmetrie in dit alles.

0:24:55.529,0:24:59.700
Ik weet niet wat de waar waard is
totdat ik het op de markt breng.

0:24:59.700,0:25:03.860
Alleen als ik het naar de markt breng, weet
ik dat ik de geldvorm krijg, en dan pas weet ik

0:25:03.860,0:25:08.270
dat ik de meerwaarde heb.

0:25:08.270,0:25:21.870
Dus hij zegt op [p. 98 bovenaan]: "Bij de eenvoudige
circulatie kreeg de waarde van de waren ten opzichte

0:25:21.870,0:25:27.350
van haar gebruikswaarde hoogstens de zelfstandige
vorm van geld; hier echter komt zij plotseling te

0:25:27.350,0:25:38.500
Voorschijn als groter wordende en zichzelf bewegende
substantie, van welke substantie waar en geld slechts
vormen zijn."

0:25:38.500,0:25:44.560
En dan heeft hij het over de wijze waarop dit werkt.

0:25:44.560,0:25:48.800
En eerder, maakte hij de opmerking: "Er is
hier geen antagonisme, zoals in het geval van

0:25:48.800,0:25:52.530
schatvergaren, tussen het geld en waren."

0:25:52.530,0:25:57.510
Dan gebruikt hij deze uitdrukking, waarvan ik
zeker weet dat het sommige van jullie verwondert.

0:25:57.510,0:26:02.740
"De kapitalist weet dat alle waren, hoe onooglijk ze
er ook mogen uitzien en hoe kwalijk de door hen

0:26:02.740,0:26:06.610
verspreide geur ook mag zijn, naar geloof en in
waarheid geld zijn, innerlijk besneden Joden,

0:26:06.610,0:26:13.200
en daarenboven wonderdadige middelen om van geld
meer geld te maken."

0:26:13.200,0:26:18.950
Verderop komt hij tot de conclusie.
"De waarde wordt dus aangroeiende waarde, toenemend

0:26:18.950,0:26:24.929
geld en als zodanig kapitaal."

0:26:24.929,0:26:32.180
Dat is geld, het is de plaats waar we beginnen.

0:26:32.180,0:26:35.100
Nu zijn hier een aantal zaken

0:26:35.100,0:26:39.930
aan de hand, die belangrijk zijn om te bekijken.

0:26:39.930,0:26:43.110
Over de passage over de Joden is er een debat,

0:26:43.110,0:26:46.520
waar ik zeker van ben, dat zo je wil eindeloos is.

0:26:46.520,0:26:51.110
Met betrekking tot de de mate waarin
Marx antisemitisch is.

0:26:51.110,0:26:56.640
Zijn opmerkingen over Joden zijn vaak van deze aard.

0:26:56.640,0:26:59.530
Er zijn verschillende manieren
waarop je dit kan lezen.

0:26:59.530,0:27:05.650
Er zijn verschillende verklaringen over hoe
en waarom hij dit soort taal gebruikte.

0:27:05.650,0:27:10.550
Natuurlijk, het was niet ongewoon,
deze taal op dat moment.

0:27:10.550,0:27:16.640
Je hebt maar te denken aan Dickens
en Fagin en de anderen.

0:27:16.640,0:27:19.140
Dus dit was niet ongewoon.

0:27:19.140,0:27:24.820
Maar dan, denk ik, is er ook een andere manier
waarop u dit kan lezen.

0:27:24.820,0:27:29.240
Het is te zeggen: wat Marx zegt

0:27:29.240,0:27:35.570
is dat al die echt vervelende en vreselijke dingen
die zijn gezegd over de Jood,

0:27:35.570,0:27:41.110
al een hele tijd zijn gezegd over de Jood,
in de christelijke samenleving,

0:27:41.110,0:27:45.090
in feite moeten worden gezegd over de kapitalist.

0:27:45.090,0:27:49.400
Dat je eigenlijk al dat stigma
en al die retoriek, gericht op

0:27:49.400,0:27:52.560
een bepaalde etnische groep
die wordt geassocieerd met geld

0:27:52.560,0:27:56.620
moet overdragen op

0:27:56.620,0:28:03.620
die groep die echt het geld gebruikt op die
manier - dat is de kapitalistenklasse.

0:28:03.840,0:28:06.520
Te nemen, of te laten.

0:28:06.520,0:28:18.320
Lees het debat en de discussie,
er is veel discussie over dit onderwerp.

0:28:18.320,0:28:24.700
Maar we komen er keer op keer op terug,
in dit hoofdstuk, op het idee dat

0:28:24.700,0:28:27.740
kapitaal waarde in beweging is.
Het is een proces.

0:28:27.740,0:28:30.769
Het is bepaald in deze termen.

0:28:30.769,0:28:35.660
Maar het is een proces dat alleen
kan worden gemeten en begrepen

0:28:35.660,0:28:39.590
in termen van de geldwaarde.

0:28:39.590,0:28:43.030
De geldvorm is als het ware

0:28:43.030,0:28:50.030
voorafgaand in het circulatieproces.

0:28:51.370,0:28:57.399
Hij komt dan terug tot een onderwerp
dat hij kort aanraakte in het tweede hoofdstuk.

0:28:57.399,0:29:04.500
Dat wil zeggen: 'Wel, er zijn verschillende
manieren waarop G-W-G kan voorkomen,

0:29:04.500,0:29:07.670
we hebben handelskapitaal,

0:29:07.670,0:29:14.670
we hebben rentegevend vermogen,
we hebben industrieel kapitaal.'

0:29:16.110,0:29:23.380
Dus moeten we rekening houden met al die
verschillende vormen van circulatie en herkennen

0:29:23.380,0:29:36.059
dat zij allen vallen onder deze algemene noemer
van G-W-G plus de delta-G vorm van circulatie.

0:29:36.059,0:29:43.059
Volgend [deel].

0:29:50.179,0:29:54.380
Hij brengt meteen het probleem ter sprake

0:29:54.380,0:30:01.380
waar deze meerwaarde vandaan kan komen.

0:30:06.130,0:30:16.520
Op [p. 100] begint hij te praten over het probleem.

0:30:16.520,0:30:22.630
Onderaan, eerst spreekt hij over:

0:30:22.630,0:30:26.220
"Zelfs de vulgair-economie - hoe weinig zij ook
vermoedt wat het begrip waarde inhoudt - gaat bij

0:30:26.220,0:30:30.350
haar bestudering van het zuivere verschijnsel uit
van de veronderstelling

0:30:30.350,0:30:33.399
dat vraag en aanbod elkaar dekken,

0:30:33.399,0:30:35.780
dat wil zeggen dat zij geen enkel effect hebben."

0:30:35.780,0:30:39.550
Ik heb meerdere malen dit argument vermeld,

0:30:39.550,0:30:45.200
dat Marx frequent introduceert.
Namelijk dat de condities van vraag en aanbod

0:30:45.200,0:30:51.110
verklaren waarom de prijzen altijd jojo’en, maar

0:30:51.110,0:30:56.010
het is de evenwichtsprijs die we gaan bekijken.

0:30:56.010,0:31:01.570
En zelfs de kapitalistische theoretici

0:31:01.570,0:31:06.559
aanvaarden dat gelijkheid
een voorwaarde voor ruil is.

0:31:06.559,0:31:12.770
Op [p. 100] zegt hij dus:
"Waar gelijkheid is, is geen winst.

0:31:12.770,0:31:17.429
Natuurlijk kunnen waren worden verkocht tegen prijzen
die van hun waarde afwijken, maar deze afwijking

0:31:17.429,0:31:23.140
is een inbreuk op de wet van de warenruil."

0:31:23.140,0:31:30.900
Nu, de wetten zijn de wetten van
de politieke economie opgesteld

0:31:30.900,0:31:39.140
in de perfect functionerende concurrerende
marktwereld van Adam Smith en Ricardo.

0:31:39.140,0:31:41.250
Dus hij zegt:

0:31:41.250,0:31:45.440
"In de zuivere vorm is het een
ruil van equivalenten, dus

0:31:45.440,0:31:50.190
geen middel om zich aan waarde te verrijken."

0:31:50.190,0:31:54.760
Hij gaat verder met te zeggen: een van
de manieren die de klassieke politieke economen,

0:31:54.760,0:31:57.330
en hij vist Condillac er uit,

0:31:57.330,0:32:00.089
hiermee omgingen, is door een soort van

0:32:00.089,0:32:04.409
onmiddellijke verwisseling, zeggende:
wel, het moet iets zijn van gebruikswaarden.

0:32:04.409,0:32:09.900
Maar Marx weerlegt, en zegt: weet je, onze hele
analyse zegt dat het niet de gebruikswaarden zijn.

0:32:09.900,0:32:13.210
En hun analyse zegt dat het niet
de gebruikswaarden zijn.

0:32:13.210,0:32:16.110
Geconfronteerd met dit raadsel,
van waar de winst vandaan komt,

0:32:16.110,0:32:21.890
kunnen ze niet hun toevlucht
nemen tot gebruikswaarden.

0:32:21.890,0:32:24.940
Wat hem brengt tot de volgende

0:32:24.940,0:32:29.789
conclusie op [p. 102]:
"Wanneer waren, of geld en waren, van

0:32:29.789,0:32:33.990
gelijke waarde, kortom equivalenten geruild worden,
dan wordt kennelijk niet meer

0:32:33.990,0:32:36.910
waarde uit de circulatie onttrokken

0:32:36.910,0:32:38.470
dan er in werd gebracht.

0:32:38.470,0:32:42.370
Er vindt dan geen vorming van meerwaarde plaats.

0:32:42.370,0:32:46.100
In de zuivere vorm eist het circulatieproces van de

0:32:46.100,0:32:48.669
waren een ruil van equivalenten.

0:32:48.669,0:32:53.040
In werkelijkheid gaan de zaken niet zo zuiver.

0:32:53.040,0:32:56.080
Laten we daarom eens uitgaan
van ruil van niet-equivalenten."

0:32:56.080,0:33:01.270
Dan gaat hij door een reeks gevallen.
En we veronderstellen dat de verkoper bevoorrecht

0:33:01.270,0:33:05.080
is om wat voor reden ook. Verkopers zijn
bevoorrecht om wat voor reden ook.

0:33:05.080,0:33:09.740
Maar als je de rollen onderzoekt kom je erachter,
als verkopers bevoorrecht zijn,

0:33:09.740,0:33:11.629
de kopers misdeeld zijn.

0:33:11.629,0:33:14.920
Dus, ze gaan geen nettowinst krijgen.
Hetzelfde geldt

0:33:14.920,0:33:17.960
indien de kopers bevoorrecht zijn
om welke reden ook.

0:33:17.960,0:33:23.440
Als verkopers zullen ze verliezers zijn.
Dus is er geen nettowinst.

0:33:23.440,0:33:27.330
Wat hem leidt, op [p. 103] de kwestie te overwegen

0:33:27.330,0:33:34.330
van wat hij noemt 'krachtige vraag'
en wat we nu noemen 'effectieve vraag'.

0:33:38.399,0:33:43.040
Waar het hier om handelt, is het antwoord dat

0:33:43.040,0:33:53.500
aan dit raadsel werd gegeven door sommige economen,
in het bijzonder Malthus, in zijn politieke economie.

0:33:53.500,0:34:02.370
Welke plachten te zeggen: wel, er is ergens een
groep consumenten, die tot taak heeft

0:34:02.370,0:34:07.280
zo veel en zo vaak mogelijk te consumeren,
omdat ze teveel geld hebben.

0:34:07.280,0:34:15.119
En dat is waar de extra vraag vandaan zal komen,
dat geeft u delta-G.

0:34:15.119,0:34:20.790
En in het bijzonder redeneerde Malthus op de volgende
wijze: Er zijn 3 grote klassen in de samenleving:

0:34:20.790,0:34:27.229
Werkers, die onmogelijk een bron
van krachtige vraag kunnen zijn.

0:34:27.229,0:34:32.859
Kapitalisten, die hun geld herinvesteren. Zodat
ze geen bron van krachtige vraag kunnen zijn.

0:34:32.859,0:34:40.709
En dan is er een boel parasieten in de samenleving,
aristocraten en lords en dominees

0:34:40.709,0:34:43.410
en al de rest, ze zitten

0:34:43.410,0:34:48.700
met veel geld, en hun taak is om te
consumeren tot het uiterste

0:34:48.700,0:34:53.759
om het systeem te stabiliseren.

0:34:53.759,0:35:00.609
En Malthus suggereerde ook dat bij het ontbreken
van een consumerende klasse in eigen land

0:35:00.609,0:35:05.410
je misschien ook kon gaan voor buitenlandse handel.

0:35:05.410,0:35:07.709
Marx beantwoordt deze beide

0:35:07.709,0:35:10.509
kwesties negatief door te zeggen:

0:35:10.509,0:35:14.169
Wel, als daar ergens een klasse van landeigenaren is,
moeten ze op een bepaald moment

0:35:14.169,0:35:18.759
in het systeem komen en in de mate dat ze

0:35:18.759,0:35:25.569
daadwerkelijk geld gebruiken, zal het geld ergens
vandaan komen, dus dit is niet het antwoord.

0:35:25.569,0:35:28.299
Al die sycofanten in het staatsapparaat

0:35:28.299,0:35:32.480
krijgen hun geld van ergens, het komt van dit
circulatieproces, dus het is onttrokken.

0:35:32.480,0:35:36.519
Dus wat onttrokken was,
wordt gewoon opnieuw ingebracht.

0:35:36.519,0:35:41.639
Dan gebruikt hij de strijd over de schatting aan Rome,
om te stellen, weet je, zelfs als u ruilt

0:35:41.639,0:35:45.349
met buitenlanders en u berooft ze

0:35:45.349,0:35:49.169
dan beroven zij je op hun beurt, dus nogmaals,
er is geen meerwaarde, die zo

0:35:49.169,0:35:50.659
ontstaat. Zodat het argument van de

0:35:50.659,0:35:58.189
effectieve vraag, de externe bron van de
effectieve vraag, niet werkt volgens Marx.

0:35:58.189,0:36:03.619
Ook niet wat de interne consumenten betreft.

0:36:03.619,0:36:10.209
Ik bedoel, een van de grote paradoxen bij Malthus,
was dat zijn politieke economie

0:36:10.209,0:36:19.279
sprak over de noodzaak van een groep consumenten
die verbruiken als gekken

0:36:19.279,0:36:22.420
om de economie in evenwicht te houden.

0:36:22.420,0:36:26.359
Tegelijkertijd sprak hij over
arme mensen die arm waren

0:36:26.359,0:36:30.329
omdat ze zich zo reproduceerden,
dat er niet genoeg middelen waren om rond te komen

0:36:30.329,0:36:32.999
en er waren … al dit soort van problemen.

0:36:32.999,0:36:38.159
Dus, in zekere zin, toen hij
zijn politieke economie schreef

0:36:38.159,0:36:42.349
had Malthus een heel andere uitleg
over hoe de wereld werkt dan wanneer

0:36:42.349,0:36:45.209
hij zijn van de bevolkingstheorie neerschreef.

0:36:45.209,0:36:48.329
En het is heel interessant om te kijken naar die

0:36:48.329,0:36:51.199
twee representaties waarmee Malthus afkwam,

0:36:51.199,0:36:54.829
maar zijn erkenning van het probleem van de krachtige
vraag was belangrijk. Zoals ik vorige keer al zei,

0:36:54.829,0:37:01.289
Keynes heeft dat opgepikt als

0:37:01.289,0:37:06.859
heel kritisch en zei: wel, eigenlijk is
schuldfinanciering een van de

0:37:06.859,0:37:12.249
manieren waarop we kunnen dit doen.
Maar voor Marx kan dit niet werken.

0:37:12.249,0:37:15.999
En dan gaat hij naar het laatste

0:37:15.999,0:37:18.519
argument: wel, misschien vloeit onze moeilijkheid
voort uit het feit, dat we de personen

0:37:18.519,0:37:23.219
slechts als gepersonificeerde categorieën
en niet als individuen hebben behandeld.

0:37:23.219,0:37:26.739
En als we kijken naar individuen, zien we
inderdaad in zekere zin veel roof

0:37:26.739,0:37:33.479
van Peter, om Paul te betalen; maar er is geen
toegevoegde meerwaarde in de samenleving op die wijze.

0:37:33.479,0:37:37.549
De ene zijn verlies, is de andere zijn winst.

0:37:37.549,0:37:40.519
Maar dan wordt het snel omgekeerd,
dus er is geen totale

0:37:40.519,0:37:43.569
baat daarvan afkomstig.

0:37:43.569,0:37:49.649
Wat leidt naar de conclusie op [p. 104]:
"Men kan zich wenden en keren zoveel men wil,

0:37:49.649,0:37:55.529
de uitkomst blijft dezelfde: worden equivalenten
geruild dan ontstaat geen meerwaarde en

0:37:55.529,0:38:01.069
worden niet-equivalenten geruild dan ontstaat
evenmin meerwaarde.

0:38:01.069,0:38:05.539
Circulatie of warenruil schept geen waarde."

0:38:05.539,0:38:10.779
Een belangrijke propositie bij Marx,
iets waar je echt moet aan denken.

0:38:10.779,0:38:16.479
Circulatie creëert geen waarde. Waarde kan niet
worden gecreëerd door op de markt te ruilen.

0:38:16.479,0:38:22.249
Het kan worden herverdeeld door marktruil,
maar het kan niet worden aangemaakt

0:38:22.249,0:38:27.819
door marktruil,
als de marktruil perfect concurreert.

0:38:27.819,0:38:30.999
Dit laat hem vervolgens zeggen:

0:38:30.999,0:38:40.109
'Oké, we hebben ook te maken met
handelskapitaal en woekerkapitaal.'

0:38:40.109,0:38:47.459
En hij zegt: 'Ja, oké, handelskapitaal was een
van de antediluviaanse vormen van kapitaal,

0:38:47.459,0:38:53.049
in het begin van de zestiende eeuw, zeventiende eeuw.'

0:38:53.049,0:39:04.180
En het handelskapitaal was inderdaad gebaseerd
op het overtreden van de ruilwetten.

0:39:04.609,0:39:10.729
Op [p. 105] citeert hij Franklin:
"Oorlog is roof, handel is bedrog".

0:39:10.729,0:39:14.939
Dus ja, handelaars bedrogen
een groot deel van de waarde-wereld.

0:39:14.939,0:39:19.329
Ze stalen; roofzuchtige praktijken, enz.

0:39:19.329,0:39:21.799
Maar dat is een schending van de marktwetten

0:39:21.799,0:39:26.449
en de ruil zoals bedoeld bij
de klassieke politieke economen.

0:39:26.449,0:39:33.539
Hetzelfde geldt voor woekerkapitaal.

0:39:33.539,0:39:38.499
En woekerkapitaal stelt het probleem

0:39:38.499,0:39:42.380
van Aristoteles’ onderscheid tussen economie,

0:39:42.380,0:39:46.029
voor Aristoteles ging dat over gebruikswaarden.

0:39:51.130,0:39:55.059
Waar Aristoteles over sprak,
over chrematistiek, was

0:39:55.059,0:40:00.150
geldverdienen, en geldverdienen was
smerig, slecht, enz.;

0:40:00.150,0:40:07.359
economie was goed omdat het
ging over ruil van gebruikswaarden.

0:40:07.359,0:40:15.689
En dus hebben we hier een belangrijke kritiek.

0:40:15.689,0:40:19.789
Dan zegt Marx iets interessants op [p. 106]: "In het
verloop van ons onderzoek zullen we zien dat zowel

0:40:19.789,0:40:24.479
het handelskapitaal als het rentegevend
kapitaal afgeleide vormen zijn;

0:40:24.479,0:40:28.920
tegelijkertijd zal het duidelijk worden waarom zij,
historisch gezien, eerder

0:40:28.920,0:40:35.910
opkwamen dan de moderne grondvorm van het kapitaal."

0:40:35.910,0:40:39.779
Wat hem tot hier brengt, is het volgende idee:

0:40:39.779,0:40:42.469
het kapitalisme moest aan de slag gaan.

0:40:42.469,0:40:47.099
Vanaf de zestiende eeuw speelde het
handelskapitaal en woekerkapitaal

0:40:47.099,0:40:50.999
een cruciale rol bij de ontbinding

0:40:50.999,0:40:56.539
van de pre-kapitalistische machtsvormen;
met name het feodalisme in Europa,

0:40:56.539,0:41:03.539
sommige dateren van vóór de staatsvormen.

0:41:03.659,0:41:07.990
Woekeraars leenden aan de landadel en de
landadel kon niet terug betalen en de

0:41:07.990,0:41:10.589
landadel verloor het land.

0:41:10.589,0:41:17.629
Kooplieden die in het land geen geld
konden verdienen gingen naar het buitenland,

0:41:17.629,0:41:19.839
en beroofden de rest van de wereld van

0:41:19.839,0:41:22.849
gebruikswaarden, kwamen terug, maakten veel geld.

0:41:22.849,0:41:27.079
Met dat geld begonnen zij een politieke
macht te ontwikkelen,

0:41:27.079,0:41:32.009
waardoor ze, op een bepaald punt,
de confrontatie en het vernietigen

0:41:32.009,0:41:35.239
van de macht van de grondeigendom konden aangaan.

0:41:35.239,0:41:39.409
Dus: een historisch verhaal over het ontstaan van
het kapitalisme, daar alludeert Marx op.

0:41:39.409,0:41:42.499
En dat historische verhaal

0:41:42.499,0:41:48.769
heeft een zeer krachtige en belangrijke rol,

0:41:48.769,0:41:53.549
door handelskapitaal en woekerkapitaal.

0:41:53.549,0:42:01.259
Maar op een bepaald punt neemt de
moderne industriële vorm van kapitaal het over.

0:42:01.259,0:42:08.959
En de industriële kapitaalsvorm heeft
kooplieden nodig, en een intrestsysteem.

0:42:08.959,0:42:14.529
Maar dat systeem moet worden gedisciplineerd
aan de behoeften van de industriële kapitaal.

0:42:14.529,0:42:16.689
Dus waar Marx het over heeft,

0:42:16.689,0:42:19.829
is een transformatie van de
rol van het handelskapitaal en

0:42:19.829,0:42:25.019
woekerkapitaal, van ongedisciplineerdheid, die er is,

0:42:25.019,0:42:27.249
en allerlei schandelijke dingen doet,

0:42:27.249,0:42:30.519
niet-toelaatbaar volgens de marktregels.

0:42:30.519,0:42:34.799
Ze werden bedwongen en in

0:42:34.799,0:42:43.170
het kapitalistisch systeem gebracht, gedisciplineerd
aan de eisen van het industrieel kapitaal.

0:42:43.170,0:42:51.699
Bijvoorbeeld, het historische onderscheid dat
wordt gemaakt tussen woeker en rente.

0:42:51.699,0:42:56.439
Waar ging het bij Maarten Luther om?

0:42:56.439,0:43:00.239
Zijn stellingen aan de muur
genageld, enz., zegde hij:

0:43:00.239,0:43:04.679
Rente is een eerlijk rendement op kapitaal.

0:43:04.679,0:43:10.869
Woeker werd verafschuwd, en zoals we weten,
is het nog steeds zo dat rente

0:43:10.869,0:43:13.959
niet in overeenstemming is met de islamitische wet.

0:43:13.959,0:43:21.079
Maar wat we vaak niet weten is, dat de
katholieke kerk een verbod op rente had

0:43:21.079,0:43:29.739
tot in de jaren 1840, 1850, zelfs tot de jaren 1860.

0:43:29.739,0:43:32.059
En rente …

0:43:32.059,0:43:37.259
rente werd rechtstreeks geassocieerd met prostitutie.

0:43:37.259,0:43:40.059
In het 19e-eeuwse Frankrijk, bijvoorbeeld,
was dit een zeer gebruikelijke manier

0:43:40.059,0:43:45.879
van rechtse katholieken om erover te praten.
Er is een prachtige cartoon die ik gebruikte

0:43:45.879,0:43:54.189
in mijn boek over Parijs, van de cartoonist
Gavarni, ongeveer midden van de eeuw, waarin

0:43:54.189,0:44:01.149
een mollige dame poogt een oude heer te verleiden
tot een investering in een huis.

0:44:01.149,0:44:04.049
En ze zegt tot hem:

0:44:04.049,0:44:09.249
'Je kunt zo veel investeren als je wilt,
ik weet zeker dat je rendement heel goed zal zijn.

0:44:09.249,0:44:14.249
Wat je mij ook geeft, ik zorg ervoor dat je
het terug krijgt met rente.'

0:44:14.249,0:44:18.959
En de arme man loopt gillend weg van dit
soort dingen. Deze associatie met

0:44:18.959,0:44:20.989
investeringen in een lusthuis,

0:44:20.989,0:44:24.659
in 19e-eeuws Frankrijk, was erg sterk. Dus de

0:44:24.659,0:44:29.999
vraag naar de rol van intrest in relatie tot
industrieel kapitaal is problematisch.

0:44:29.999,0:44:33.379
En het blijft problematisch en we
kunnen vandaag dit verder overdenken

0:44:33.379,0:44:36.599
omdat er de vraag is:

0:44:36.599,0:44:40.529
In welke mate is het industrieel kapitaal heersend?

0:44:40.529,0:44:49.469
In welke mate is op dit moment het rentegevend
kapitaal, het financieel kapitaal, controlerend?

0:44:49.469,0:44:53.169
Gedurende vele jaren in Groot-Brittannië,
met name in de naoorlogse periode,

0:44:53.169,0:44:58.509
was er een strijd tussen de belangen van het
industrieel kapitaal in Groot-Brittannië

0:44:58.509,0:45:03.640
en het financiële belang van Londen.

0:45:03.640,0:45:08.519
En als Londen financiële
belang zouden worden gediend,

0:45:08.519,0:45:13.269
zou het vaak ernstig geschaad hebben aan
het Britse industriële belang.

0:45:13.269,0:45:19.919
Het was Labour-premier, Harold Wilson,
ongeveer in 1964/65, die de belangrijke beslissing

0:45:19.919,0:45:27.079
nam van Londen te bevoordelen
ten opzichte van de industriële belangen.

0:45:27.079,0:45:33.019
En een van de resultaten was uiteindelijk de
de-industrialisatie van Groot-Brittannië,

0:45:33.019,0:45:35.239
op dezelfde wijze

0:45:35.239,0:45:41.099
dat de toenemende macht van de financiële
belangen in de Verenigde Staten samen valt

0:45:41.099,0:45:46.789
met een grote golf van de-industrialisering
in de Verenigde Staten.

0:45:46.789,0:45:51.609
De grote vraag is dan: wie heeft de macht?

0:45:51.609,0:45:54.589
Maar waar het Marx om gaat is de situatie waarin,

0:45:54.589,0:45:57.739
wat hem betreft,

0:45:57.739,0:46:04.389
het industrieel kapitaal de sleutel was
tot het begrip van hoe

0:46:04.389,0:46:06.430
meerwaarde zal worden geproduceerd,

0:46:06.430,0:46:08.569
hoe het zou gaan circuleren.

0:46:08.569,0:46:11.549
En industrieel kapitaal, daarom,

0:46:11.549,0:46:15.429
was de vorm van kapitaal waar hij zich
op zou gaan concentreren,

0:46:15.429,0:46:22.199
maar hier schetst hij de historische rol.

0:46:22.199,0:46:26.289
Dus we komen terug, op [p. 106],

0:46:26.289,0:46:29.959
het laatste raadsel:
"We hebben gezien dat de meerwaarde niet

0:46:29.959,0:46:33.140
uit de circulatie kan voortvloeien en dat bij

0:46:33.140,0:46:37.799
de vorming van meerwaarde iets gebeurt
achter de circulatie om …",

0:46:37.799,0:46:43.799
dat is de occulte kant, oké,
"dat in de circulatie zelf onzichtbaar is."

0:46:43.799,0:46:47.309
Onderaan de pagina: "Kapitaal kan dus niet
uit de circulatie voortvloeien,

0:46:47.309,0:46:51.109
maar evenmin is mogelijk dat het kapitaal
niet uit de circulatie zou voortvloeien.

0:46:51.109,0:46:56.409
Het kapitaal moet dus tegelijkertijd zowel
binnen als buiten de circulatie ontstaan.

0:46:56.409,0:46:59.809
(…) De omzetting van geld
in kapitaal moet worden ontwikkeld

0:46:59.809,0:47:06.229
op basis van de aan de warenruil immanente
wetten," dat is het gelijkheidsbeginsel,

0:47:06.229,0:47:10.929
"zodat dat de ruil van equivalenten uitgangspunt is.
Onze geldbezitter,

0:47:10.929,0:47:16.459
die nu nog slechts als kapitalisten-rups aanwezig is,
moet de waren tegen hun waarde kopen,

0:47:16.459,0:47:21.359
hen tegen hun waarde verkopen, en er desondanks
aan het einde van het proces meer waarde uithalen

0:47:21.359,0:47:24.229
dan hij er in stopte. Zijn ontplooiing

0:47:24.229,0:47:29.700
tot vlinder moet tegelijkertijd zowel binnen als
buiten de sfeer van de circulatie plaatsvinden.

0:47:29.700,0:47:34.829
Dit zijn de voorwaarden van het probleem.
Hic Rhodus, hic salta!",

0:47:34.829,0:47:37.929
[Hier is Rhodos, spring hier!]
hier is de bal, bewijs het nu!

0:47:37.929,0:47:44.049
Dus dat is het op te lossen raadsel
en bekijken we in het volgende hoofdstuk.

0:47:44.049,0:47:52.400
Laten we dus eens kijken naar de
aan- en verkoop van de arbeidskracht.

0:47:52.400,0:47:55.449
En een retorische vraag gesteld hebbende

0:47:55.449,0:48:02.269
op het einde van het laatste [deel], iets als:
van waar komt in hemelsnaam deze meerwaarde vandaan,

0:48:02.269,0:48:04.059
zegt hij meteen: wel, er is een

0:48:04.059,0:48:07.440
onmiddellijk antwoord en we
gaan er rechtstreeks naar op [p. 107]:

0:48:07.440,0:48:11.719
"Om uit het verbruik van een waar waarde te halen,
moet onze

0:48:11.719,0:48:17.259
geldbezitter zo gelukkig
zijn binnen de sfeer van de circulatie,

0:48:17.259,0:48:22.880
op de markt, een waar te ontdekken, waarvan de
gebruikswaarde zelf de bijzondere eigenschap bezit

0:48:22.880,0:48:27.619
bron van waarde te zijn,
dus waarvan het werkelijke verbruik

0:48:27.619,0:48:32.649
belichaming van arbeid is,
dat wil zeggen schepping van waarde.

0:48:32.649,0:48:37.119
En op de markt vindt de geldbezitter
een dergelijke bijzondere waar:

0:48:37.119,0:48:42.729
het arbeidsvermogen of de arbeidskracht."

0:48:42.729,0:48:49.609
Nu komt Marx een groot onderscheid
tussen arbeid en arbeidskracht te maken.

0:48:49.609,0:48:57.450
Arbeidskracht is het vermogen om waarde te creëren.

0:48:57.450,0:49:04.450
En natuurlijk weten we dat waarde
maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd is.

0:49:08.259,0:49:12.140
Het belangrijkste idee is hier dat

0:49:12.140,0:49:22.009
de kapitalist een waar dient te vinden,
en in het bijzonder de waar arbeidskracht,

0:49:22.009,0:49:29.729
die kan worden gekocht en verkocht op
zodanige wijze dat absoluut zeker is

0:49:29.729,0:49:35.400
dat de arbeidskracht die aan de kapitalist
wordt gegeven, groter is

0:49:35.400,0:49:42.880
dan de arbeid die nodig is
om de arbeider te reproduceren.

0:49:42.880,0:49:46.169
Deze calculus gaan we krijgen.

0:49:46.169,0:49:49.999
Nu, een van de grote gevolgen van dit

0:49:49.999,0:49:54.709
is dat Marx van het kapitalisme een analyse
gaat maken die niet gepaard gaat met

0:49:54.709,0:50:03.349
bedrog in de ruil.

0:50:03.349,0:50:10.489
Alle goederen, in deze analyse,
gaan geruild worden tegen hun waarde.

0:50:10.489,0:50:14.799
Er is geen schending van de vereiste van equivalentie.

0:50:14.799,0:50:16.049
Dit is iets dat

0:50:16.049,0:50:20.249
sommige mensen wat vreemd vinden bij Marx.
Hij zou gedacht hebben dat Marx zou hebben gezegd:

0:50:20.249,0:50:25.619
O, die mensen schenden de ruil, je weet wel,
machtsverhoudingen, dat soort dingen.

0:50:25.619,0:50:31.319
Maar hier komen we terug op, denk ik, een van Marx'

0:50:31.319,0:50:40.109
centrale missies, dat is
het ondermijnen van de klassieke politieke economie.

0:50:40.109,0:50:44.849
En de klassieke politieke economie,
zoals ik voorstelde,

0:50:44.849,0:50:50.459
geeft voortdurend het verhaal dat als de wereld

0:50:50.459,0:50:53.960
zou bestaan gemaakt uit perfect functionerende markten,

0:50:53.960,0:50:58.969
dan zou iedereen beter af zijn.

0:50:58.969,0:51:03.680
En perfect functionerende markten gaan uit
van een equivalentie in de ruil.

0:51:03.680,0:51:08.539
Dus zegt Marx: Oké, ik neem ook
gelijkwaardigheid in de ruil aan.

0:51:08.539,0:51:15.539
Nu, betekent dit dat hij gelooft dat het
kapitalisme zo is? Nee, niet noodzakelijkerwijs.

0:51:16.619,0:51:22.049
Dus hier begint hij te kijken
naar de gehele verhouding tussen de

0:51:22.049,0:51:26.249
klassieke politieke economie en de
realiteit op het terrein, en hij

0:51:26.249,0:51:30.319
pakt de klassieke politieke economie stevig aan
in plaats van ze te proberen te beschrijven

0:51:30.319,0:51:35.199
naar de realiteit op het terrein.

0:51:35.199,0:51:45.239
Laat ons een perfect
functionerende markteconomie veronderstellen.

0:51:45.239,0:51:48.959
Hij zegt: "Onder arbeidskracht of
arbeidsvermogen verstaan wij het geheel van de

0:51:48.959,0:51:54.279
lichamelijke en geestelijke bekwaamheden, welke bestaan
in het lichaam, in de levende persoonlijkheid

0:51:54.279,0:51:59.189
van een mens, en die hij gebruikt zo vaak

0:51:59.189,0:52:03.689
hij een of andere gebruikswaarde voortbrengt."

0:52:03.689,0:52:08.419
Maar aan verschillende voorwaarden
moet worden voldaan

0:52:08.419,0:52:11.839
opdat de arbeidskracht een waar zal worden.

0:52:11.839,0:52:16.459
De eerste voorwaarde is dat de arbeider moet,
zoals hij zegt op [p. 108],

0:52:16.459,0:52:23.459
"(…) De vrije bezitter van zijn arbeidsvermogen,
van zijn persoon zijn.

0:52:24.559,0:52:28.410
Hij en de geldbezitter oontmoeten elkaar op de markt
en treden met elkaar in contact als

0:52:28.410,0:52:30.850
gelijkwaardige warenbezitters,

0:52:30.850,0:52:33.389
die zich alleen daardoor onderscheiden
dat de een koper,

0:52:33.389,0:52:38.209
de ander verkoper is, beide dus juridisch gelijke
personen." Dus nogmaals, we gaan ervan uit dat

0:52:38.209,0:52:40.299
het recht oké zal zijn in dit alles

0:52:40.299,0:52:49.400
hetgeen niet noodzakelijk het geval is,
maar Marx neemt het aan.

0:52:49.769,0:52:53.479
Dus "(…) de eigenaar van de arbeidskracht”,
dat is de arbeider,

0:52:53.479,0:52:58.199
"haar steeds voor
een bepaalde tijd verkoopt; (…)".

0:52:58.199,0:53:00.589
Hij overhandigt "(…) het aan de koper

0:53:00.589,0:53:05.469
voor een tijdelijk" [koper] "verbruik,

0:53:05.469,0:53:10.099
en derhalve niet door verkoop afstand doet van

0:53:10.099,0:53:16.359
zijn eigendom.

0:53:16.359,0:53:21.929
De tweede essentiële voorwaarde", op [p. 108],

0:53:21.929,0:53:25.419
is dit: "(…) dat haar bezitter in plaats
van waren te kunnen verkopen

0:53:25.419,0:53:28.079
waarin zijn arbeid is belichaamd,

0:53:28.079,0:53:31.169
alleen de arbeidskracht zelf,

0:53:31.169,0:53:37.979
die slechts bestaat in zijn levende persoonlijkheid,
als waar kan aanbieden."

0:53:37.979,0:53:44.399
Dit is Marx' versie van bio-politiek.

0:53:44.399,0:53:48.279
"Voor de omzetting van geld in kapitaal moet de

0:53:48.279,0:53:52.599
geldbezitter op de warenmarkt dus de vrije
arbeider aantreffen;

0:53:52.599,0:53:57.029
vrij in de dubbele betekenis

0:53:57.029,0:54:03.119
dat hij als vrij man beschikt over zijn
arbeidskracht als zijn waar en dat

0:54:03.119,0:54:07.939
hij; anderzijds, geen andere waren te koop heeft,
geheel en al vrij is van alle zaken, die

0:54:07.939,0:54:14.939
voor de verwezenlijking van zijn arbeidskracht
noodzakelijk zijn."

0:54:16.069,0:54:20.019
Dit is nu een interessante vorm
van het begrip vrijheid.

0:54:20.019,0:54:22.969
De arbeider is vrij in de dubbele betekenis:

0:54:22.969,0:54:26.920
vrij om zijn of haar arbeidskracht
te verkopen aan wie ook,

0:54:26.920,0:54:36.569
onder alle contractvoorwaarden,
altijd controle over het eigen lichaam

0:54:36.569,0:54:42.929
als arbeider, als eigenaar van het eigen lichaam,
we hebben hier niet te maken met slavernij,

0:54:42.929,0:54:45.589
hoewel natuurlijk slavernij nog steeds bestaat,

0:54:45.589,0:54:48.729
maar Marx heeft het over de vrije arbeider.

0:54:48.729,0:54:57.069
Maar ze zijn ook bevrijd van alle controle
op de productiemiddelen.

0:54:57.069,0:55:00.599
Dus ze zijn vrij in die dubbele betekenis.

0:55:00.599,0:55:06.549
Dus elke keer dat ik George Bush hoor praten
over het brengen van vrijheid aan de wereld

0:55:06.549,0:55:13.479
denk ik: dit is waarover het gaat, hij wil iedereen
vrij maken van alle controle op de productiemiddelen

0:55:13.479,0:55:18.589
Tegelijkertijd gaat hij ze veranderen in
individuele eigenaars en loonarbeiders.

0:55:18.589,0:55:22.699
Dus de volgende keer dat je deze boodschap hoort,

0:55:22.699,0:55:26.449
over de bevrijding van de wereld,

0:55:26.449,0:55:33.099
herinner je dan wat Marx' definitie van vrijheid is,
onder het kapitalisme.

0:55:33.099,0:55:35.679
En dan, als je werkelijk kijkt naar de

0:55:35.679,0:55:39.759
feitelijke politiek onder het regime van Bush,
heb je een vrij goed idee dat inderdaad,

0:55:39.759,0:55:45.009
dit Marx' definitie is
waar het vrijwel over gaat.

0:55:45.009,0:55:51.829
Het is nauwelijks een toeval dat de
Coalition Provisional Authority in Irak,

0:55:51.829,0:55:57.159
ongeveer een jaar na de bezetting,
daadwerkelijk wordt uitgevoerd en de

0:55:57.159,0:56:01.259
arbeidsrechten vrij maakt, dat soort dingen,

0:56:01.259,0:56:08.559
als centraal onderdeel van de Iraakse grondwet.
Tegelijkertijd,

0:56:10.559,0:56:16.489
zoals ze zeiden, zou er geen belemmering voor
buitenlandse eigendom en geen belemmering voor

0:56:16.489,0:56:26.849
financiekapitaal zijn, geen belemmeringen voor niets.
Weet je, ze bevrijden het grondgebied met het

0:56:26.849,0:56:30.409
verlossen van mensen van
elke vorm van betrokkenheid

0:56:30.409,0:56:35.589
met de controle op de productiemiddelen.

0:56:35.589,0:56:41.249
Dit brengt ons dan natuurlijk
naar de historische vraag op [p. 109]:

0:56:41.249,0:56:45.849
"De geldbezitter intereseert zich niet voor de vraag,
waarom deze vrije arbeider in de circulatiesfeer

0:56:45.849,0:56:49.249
tegenover hem komt te staan; hij beschouwt de

0:56:49.249,0:56:53.559
arbeidsmarkt slechts als een bijzondere
afdeling van de warenmarkt."

0:56:53.559,0:57:02.129
Dit is waar we zien dat er sprake is
van een historisch proces.

0:57:02.129,0:57:06.609
En Marx gaat verder met te zeggen: "En voorlopig
interesseert die vraag ons evenmin. We houden ons

0:57:06.609,0:57:12.459
theoretisch aan dit feit, zoals de
geldbezitter dat practisch doet."

0:57:12.459,0:57:15.079
Dan komt hij met een onmiddellijke kwalificatie:

0:57:15.079,0:57:19.379
"Een ding is echter duidelijk. Het volgt niet uit de
natuur dat aan de ene kant geld- en warenbezitters

0:57:19.379,0:57:26.179
staan en aan de andere kant zij, die niets anders
bezitten dan hun eigen arbeidskracht.

0:57:26.179,0:57:29.989
Deze verhouding berust niet op een uit de natuur
voortvloeiende basis,

0:57:29.989,0:57:33.739
evenmin als op een maatschappelijke basis die aan
alle historische perioden gemeen zou zijn.

0:57:33.739,0:57:37.829
Deze verhouding is kennelijk zelf het resultaat

0:57:37.829,0:57:42.619
van een voorafgegane historische ontwikkeling,
de uitkomst van vele economische omwentelingen,

0:57:42.619,0:57:48.609
van de ondergang van een hele reeks oudere vormen
van maatschappelijke productie."

0:57:48.609,0:57:53.289
Dan gaat hij verder: en de economische categorieën
hebben een soortgelijke revolutie ondergaan.

0:57:53.289,0:57:55.719
Dat wat we verstaan onder arbeid

0:57:55.719,0:58:02.170
onder feodalisme is iets heel anders dan wat wij
verstaan onder arbeid onder het kapitalisme.

0:58:02.170,0:58:07.009
Wat we begrepen als waren,

0:58:07.009,0:58:13.190
onderaan de pagina hier, maakt hij, denk ik,
een heel belangrijk argument,

0:58:13.190,0:58:16.200
naar de onderkant van de [p. 109]:
"Het optreden van het product

0:58:16.200,0:58:20.869
als waar veronderstelt een zo sterke
mate van arbeidsverdeling

0:58:20.869,0:58:25.949
binnen de maatschappij, dat de scheiding tussen
gebruikswaarde en ruilwaarde,

0:58:25.949,0:58:29.779
die bij de directe ruilhandel begint,
reeds volledig voltooid is.

0:58:29.779,0:58:34.459
Economische maatschappijvormen,
die historisch gezien zeer uiteenlopen,

0:58:34.459,0:58:39.069
hebben echter een dergelijk
ontwikkelingsstadium gemeen."

0:58:39.069,0:58:43.939
Niet alle marktsamenlevingen
zijn kapitalistische samenlevingen.

0:58:43.939,0:58:48.259
U kan geavanceerde marktsystemen hebben,

0:58:48.259,0:58:55.259
warenruilsystemen, die niet-kapitalistisch zijn.

0:59:00.779,0:59:07.779
Hij gaat dan verder, op de volgende pagina,

0:59:09.639,0:59:22.069
dat al die andere vormen
voorlopers zijn, als je wilt.

0:59:22.069,0:59:26.369
Dus zegt hij op [p. 110]:
"De historische bestaansvoorwaarden van het

0:59:26.369,0:59:28.249
kapitaal vallen beslist

0:59:28.249,0:59:32.799
niet samen met de circulatie van waren en geld.

0:59:32.799,0:59:36.920
Het kapitaal ontstaat slechts daar,
waar de bezitter van productie- en bestaansmiddelen

0:59:36.920,0:59:42.900
de vrije arbeider op de markt aantreft
als verkoper van zijn arbeidskracht;

0:59:42.900,0:59:48.559
deze ene historische voorwaarde
omvat een wereldgeschiedenis. Het verschijnen

0:59:48.559,0:59:56.369
van het kapitaal kondigt derhalve een nieuw tijdperk
aan in het maatschappelijk productieproces."

0:59:56.369,1:00:01.929
Wat hier mee gemoeid is, is dat

1:00:01.929,1:00:05.130
kapitaal niet kapitaal kan zijn zonder

1:00:05.130,1:00:16.439
dat er sprake is van een heel creatieproces van
loonarbeid, proletarisering, dat eraan voorafging.

1:00:16.439,1:00:19.529
Dus het is niet alleen geld en

1:00:19.529,1:00:26.299
waren in hun geavanceerde vormen die nodig zijn.
Ja, ze zijn noodzakelijk,

1:00:26.299,1:00:31.569
maar ook het andere element is nodig,
die een wereldgeschiedenis insluit,

1:00:31.569,1:00:39.159
de creatie van een proletariaat,
de creatie van loonarbeid

1:00:39.159,1:00:46.159
dat zijn arbeidskracht verkoopt als een waar.

1:00:48.389,1:00:54.900
Dus nogmaals is er dit historische element.

1:00:54.900,1:00:59.199
En we zullen dat nog zien op een andere manier.

1:00:59.199,1:01:06.199
De grote vraag die nu rijst is:
wat vormt de waarde van de arbeidskracht?

1:01:06.829,1:01:10.619
En in de volgende passages zegt hij:

1:01:10.619,1:01:17.900
Wel, de arbeider moet bestaan, moet leven.

1:01:17.900,1:01:22.409
Dus je moet voldoende waren aanbieden

1:01:22.409,1:01:25.749
om de arbeider te laten leven.

1:01:25.749,1:01:28.609
Maar dat stelt meteen het probleem:

1:01:28.609,1:01:35.389
hoeveel waren heeft de arbeider nodig om te leven?

1:01:35.389,1:01:41.849
Een deel daarvan heeft te maken met de aard van

1:01:41.849,1:01:45.149
de arbeid die je eist van de arbeider.

1:01:45.149,1:01:51.189
Laat je ze heel hard werken,
dan moet je ze beter voeden.

1:01:51.189,1:01:57.159
Zoals hij zegt op [pp. 110 tot 111]: "(…)
bepaalde hoeveelheid menselijke spieren, zenuwen,
hersenen (…) moeten worden vervangen.

1:01:57.159,1:02:00.429
Deze grotere uitgave vraagt om grotere ontvangst.

1:02:00.429,1:02:04.769
(…) De hoeveelheid middelen van bestaan moet dus
voldoende zijn om het arbeidende individu

1:02:04.769,1:02:08.619
in zijn normale levenomstandigheden instand te houden."

1:02:08.619,1:02:12.259
Nu, normale toestand, wat is een normale toestand?

1:02:12.259,1:02:20.469
"De natuurlijke behoeften (…) verschillen naar het
klimaat en de andere natuurlijke bijzonderheden van

1:02:20.469,1:02:24.349
een land. Aan de andere kant is de omvang van de
zogenaamde noodzakelijke behoeften,

1:02:24.349,1:02:26.359
evenals de wijze waarop ze worden bevredigd,

1:02:26.359,1:02:31.129
zelf het resultaat van een historische
ontwikkeling en hangt derhalve grotendeels

1:02:31.129,1:02:34.799
af van de trap van beschaving van een land,

1:02:34.799,1:02:38.099
in het bijzonder o.a. van de voorwaarden, waaronder

1:02:38.099,1:02:44.619
- en derhalve ook de gewoonten en de eisen waarmee -
de klasse van vrije arbeiders zich heeft gevormd.

1:02:44.619,1:02:47.499
In tegenstelling tot de andere waren bezit de

1:02:47.499,1:02:52.979
waardebepaling van de arbeidskracht dus
een historisch en moreel element.

1:02:52.979,1:02:58.839
Voor een bepaald land en in een bepaalde periode
Echter is de gemiddelde omvang van de noodzakelijke

1:02:58.839,1:03:06.909
middelen van bestaan gegeven."

1:03:06.909,1:03:15.999
De waarde van de arbeidskracht is
niet alleen een fysische grootheid.

1:03:15.999,1:03:19.859
Het is ook afhankelijk van de mate van beschaving
van landen, afhankelijk van

1:03:19.859,1:03:25.289
de dynamiek van de klassenstrijd.

1:03:25.289,1:03:29.779
Het hangt af van wat mensen gewend zijn,
het hangt af van het klimaat, het hangt af van

1:03:29.779,1:03:32.349
de aard van arbeid.

1:03:32.349,1:03:37.969
Met andere woorden, als we zeggen:
wat is de waarde van de arbeidskracht?

1:03:37.969,1:03:41.919
Wat is de waarde van de arbeiders hun arbeidskracht?

1:03:41.919,1:03:46.269
We moeten we dit erkennen als

1:03:46.269,1:03:51.549
samengesteld uit meerdere bronnen.

1:03:51.549,1:03:55.549
En het is natuurlijk een ingewikkelde geschiedenis.

1:03:55.549,1:04:05.819
En het verschilt sterk van plaats tot plaats
en van tijd tot tijd.

1:04:05.819,1:04:07.400
Maar, gaat hij verder,

1:04:07.400,1:04:16.109
in een gegeven situatie weten we wat die waarde is.

1:04:16.109,1:04:19.729
Nu is het interessant, als je kijkt naar

1:04:19.729,1:04:26.479
de hedendaagse samenleving. We hebben verschillende
wijzen waarop er te beginnen is.

1:04:26.479,1:04:35.269
Er is, bijvoorbeeld, de 'armoedegrens' in dit land.

1:04:35.269,1:04:44.539
Wat is er nodig aan voeding, huis, kleding,
reproductie … een gezin van vier.

1:04:44.539,1:04:48.259
Ik weet niet wat de hedendaagse cijfer is.
Iemand? Iets van 17, 18.000

1:04:48.259,1:04:52.729
op een jaar? Zoiets.

1:04:52.729,1:04:57.619
»STUDENT: 18 en het verandert op dit moment.
»HARVEY: 18 en het verandert op dit moment, bedankt.

1:04:57.619,1:05:01.349
In zekere zin zou je dus kunnen zeggen:
wel, in deze maatschappij

1:05:01.349,1:05:09.390
hebben we daarover nog wat gegevens, in deze
maatschappij is het zo. Maar als je in Ecuador bent,

1:05:09.390,1:05:11.869
wat zou in Ecuador de armoedegrens zijn?

1:05:11.869,1:05:16.839
Hoe zou het zijn in hedendaags Argentinië?
Hoe zou het zijn in hedendaags China?

1:05:16.839,1:05:21.179
Het is duidelijk zeer verschillend in deze
verschillende plaatsen.

1:05:21.179,1:05:25.699
Dus Marx aanvaardt: ja, het varieert overal,

1:05:25.699,1:05:28.409
en als de klassenstrijd er greep op krijgt,

1:05:28.409,1:05:35.409
dan pas verandert de bepaling,
van wat de waarde is van de arbeidskracht.

1:05:35.479,1:05:39.199
En als de bourgeoisie schuld begint te voelen

1:05:39.199,1:05:43.649
en besluit te willen leven in een beschaafd land,
waar er niet constant armoede voor hun deur is,

1:05:43.649,1:05:52.659
kunnen ze zeggen: wel, misschien moeten we
iedereen opslag geven tot een bepaald

1:05:52.659,1:05:55.559
'beschaafd' niveau.

1:05:55.559,1:05:57.520
Er zijn dus allerlei krachten aan het werk

1:05:57.520,1:06:01.169
bij de bepaling van de waarde van de arbeidskracht.

1:06:01.169,1:06:05.649
Maar wat Marx gaat doen is dit te erkennen en
dan zeggen: maar voor onze analyse

1:06:05.649,1:06:11.509
ga ik ervan uit dat het bekend is.

1:06:11.509,1:06:18.509
En die aanname, zegt: wij weten wat de data zijn.

1:06:20.299,1:06:26.380
En de data is verder flexibel omdat je ook

1:06:26.380,1:06:30.119
in rekening neemt een aantal
kosten voor reproductie.

1:06:30.119,1:06:35.739
Omdat je niet zomaar de arbeider ’s nachts
kan laten eten, zodat ze kunnen

1:06:35.739,1:06:40.569
terug komen de volgende ochtend.
Weet je, je moet denken aan kinderen,

1:06:40.569,1:06:44.789
reproductie van de arbeidersklasse.

1:06:44.789,1:06:50.399
Je hebt ook te denken aan de
kwaliteit van de arbeidskracht,

1:06:50.399,1:06:54.500
de vaardigheden, hoeveel je gaat besteden
aan vaardigheden, dit soort dingen, wat is de waarde

1:06:54.500,1:07:01.019
van de vaardigheden enzovoort.

1:07:01.019,1:07:07.229
Dus wat we hier hebben, is bewegende data

1:07:07.229,1:07:09.479
die echter, waarvan we gaan zeggen,

1:07:09.479,1:07:16.399
omwille van de analyse, dat we weten wat het is.

1:07:16.399,1:07:23.399
Maar we zien meteen dat de arbeidskracht
geen handelswaar is als ieder ander product.

1:07:24.059,1:07:29.329
Omdat er een moreel, cultureel,
element van klassenstrijd meespeelt.

1:07:29.329,1:07:34.319
Nu kunnen er nog andere waren zijn,
waar dit ook gebeurt.

1:07:34.319,1:07:40.709
Maar in het geval van arbeid is
dit voorafgaand en fundamenteel

1:07:40.709,1:07:42.950
in het bepalen wat de waarde is
van de arbeidskracht.

1:07:42.950,1:07:51.329
Daarom moet je er naar kijken in deze termen.

1:07:51.399,1:07:58.399
Verder is er nog een bijzonderheid
aangaande de arbeidskracht als een koopwaar.

1:07:58.399,1:08:08.319
De kapitalist gaat naar de markt, koopt al
deze waren en zet ze vervolgens aan het werk.

1:08:08.319,1:08:12.480
Maar in het geval van de arbeidskracht
betaalt de kapitalist alleen

1:08:12.480,1:08:15.729
de arbeider nadat het werk gedaan is.

1:08:15.729,1:08:21.929
Dus in feite schiet de arbeider zijn
arbeid aan de kapitalist voor,

1:08:21.929,1:08:25.949
in de hoop op het einde van de dag betaald te worden.

1:08:25.949,1:08:30.069
En in China, zoals we weten, ik weet het niet, 30 %
van de beroepsbevolking in sommige landsdelen

1:08:30.069,1:08:32.750
krijgen niet eens hun loon.

1:08:32.750,1:08:39.179
Dus ze geven vooraf hun arbeid en ze
krijgen hun loon niet op het einde van de dag.

1:08:39.179,1:08:42.180
En faillissement natuurlijk, is een manier waarop

1:08:42.180,1:08:47.940
je er ook mee kan wegkomen in dat land.

1:08:47.940,1:08:51.310
Er zijn allerlei eigenaardigheden met deze waar,
dus wanneer we beginnen te praten

1:08:51.310,1:09:02.119
over de koopwaar 'arbeidskracht'
moeten we haar eigenaardigheden erkennen.

1:09:05.029,1:09:16.749
Nu, wat is het dan dat zit in de waarde
van de arbeidskracht?

1:09:16.749,1:09:19.620
Hier, denk ik, is de beste manier
om dit te bekijken,

1:09:19.620,1:09:25.449
in feite dat is wat Marx beweert,

1:09:25.449,1:09:29.620
hoe de oorspronkelijke armoedegrens is gedefinieerd
in dit land door Mollie Orshansky, ik denk dat het

1:09:29.620,1:09:33.029
in 1965 of iets dergelijks was,

1:09:33.029,1:09:37.519
en zij voor het eerst de definitie
van armoedegrens maakte.

1:09:37.519,1:09:40.150
En de manier waarop het werd gemaakt was
deze - ze stelden de vraag:

1:09:40.150,1:09:45.569
wat zijn de koopwaren,
dat een gezin nodig heeft om te overleven,

1:09:45.569,1:09:48.789
hoeveel moeten ze betalen voor huisvesting,

1:09:48.789,1:09:51.539
hoeveel voor kleding, hoeveel voor voedsel,

1:09:51.539,1:09:53.279
hoeveel aan transport?

1:09:53.279,1:09:57.260
Ze telden de waarde van alle waren op

1:09:57.260,1:10:01.139
en de totale waarde van al die koopwaren

1:10:01.139,1:10:06.679
naar rato van een jaar, gaf je de armoedegrens.

1:10:06.679,1:10:12.069
met andere woorden het was een bepaalde
marktkorf van noodzakelijke goederen bij

1:10:12.069,1:10:16.290
een gegeven levensstandaard op een bepaald moment.

1:10:16.290,1:10:18.329
Nu, is het interessant om terug te gaan

1:10:18.329,1:10:23.669
en te kijken naar de geschiedenis van wat er zou

1:10:23.669,1:10:29.679
moeten zitten in die marktkorf.

1:10:29.679,1:10:36.449
In 1965 hield men geen rekening
met mobiele telefoons.

1:10:36.449,1:10:43.069
Zit het er nu in? Moet het er in?

1:10:43.069,1:10:48.440
Sommige items zijn er uitgevallen,
sommige zijn er in gekomen.

1:10:48.440,1:10:52.190
En natuurlijk wat conservatief rechts doet,
is zeggen: je hebt de verkeerde marktkorf gekozen,

1:10:52.190,1:10:57.219
en ze vinden een marktmand die je een
armoedeniveau geeft van zestienduizend.

1:10:57.219,1:11:01.539
En als je links bent maak je
dat het gaat om twintigduizend.

1:11:01.539,1:11:05.270
Maar het is een sociale bepaling.

1:11:05.270,1:11:13.139
Niettemin, het is gebaseerd op de waarde van de
waren die de arbeider nodig heeft om te overleven.

1:11:13.139,1:11:16.070
Met andere woorden je stelt de definitie

1:11:16.070,1:11:19.929
van de armoedegrens en het minimumloon
en de rest, of een menswaardig loon,

1:11:19.929,1:11:22.969
zelfs het idee van een menswaardig loon,
bijvoorbeeld, is ongeveer

1:11:22.969,1:11:26.179
wat je nodig hebt om te overleven, wat zit in de

1:11:26.179,1:11:31.689
koopwarenmand vandaag, dat je nodig hebt
om in de Verenigde Staten te overleven?

1:11:31.689,1:11:34.589
Dat is wat je gebruikt.

1:11:34.589,1:11:38.369
Dus de waarde van de arbeidskracht

1:11:38.369,1:11:40.850
wordt bepaald door de waarde van de koopwaren

1:11:40.850,1:11:48.219
die nodig zijn om de arbeider te reproduceren
met een gegeven levensstandaard,

1:11:48.219,1:11:54.580
op een bepaald tijdstip en een bepaalde plaats.

1:11:54.580,1:12:01.580
Dat is hoe de waarde van de arbeidskracht wordt bepaald.

1:12:02.300,1:12:09.900
En dat is een bepaalde waarde
op een bepaalde plaats en een bepaald tijdstip.

1:12:09.900,1:12:12.849
En je kunt ook zien hoe gevoelig het is

1:12:12.849,1:12:17.989
aan de veranderende waarde van waren.

1:12:17.989,1:12:31.429
Bv.: als noodzakelijke waren plotseling in waarde
dalen, dan daalt de waarde van de arbeidskracht.

1:12:31.429,1:12:36.529
Ze bevat nog dezelfde koopwaren,
maar de goederen zijn veel goedkoper, omdat

1:12:36.529,1:12:42.690
de industrieën die ze maken
productiever zijn geworden.

1:12:42.690,1:12:46.670
En een van de redenen waarom de arbeidskosten in dit
land laag zijn komt natuurlijk omdat

1:12:46.670,1:12:51.969
WalMart China schandalig exploiteerd.

1:12:51.969,1:12:55.469
Dus de marktmand is veel goedkoper dan ze zou zijn,
indien men niet over

1:12:55.469,1:12:57.920
goedkope geïmporteerde koopwaren beschikte.

1:12:57.920,1:13:02.480
Dit is een van de redenen waarom, weet je,
al deze dingen gaan over protectionisme

1:13:02.480,1:13:07.400
enz. Wat echt problematisch is.

1:13:07.400,1:13:14.050
Want als je echt de Chinezen dwingt
om al die prijzen te herwaarderen,

1:13:14.050,1:13:18.579
of je begint met het tariferen van Chinese producten,

1:13:19.380,1:13:22.949
zou plotseling de waarde van al die goederen toenemen
en zou men de arbeiders meer moeten betalen

1:13:22.949,1:13:29.949
om hen te houden op de levensstandaard
waaraan zij gewend zijn.

1:13:30.719,1:13:45.159
Dit betekent dat de waarde van de
arbeidskracht is vastgesteld op de markt

1:13:45.159,1:13:50.199
door deze processen van samenstelling van wat de
waarde van arbeidskracht is in termen van de

1:13:50.199,1:13:57.199
waarde van de gebruikte waren.

1:13:57.860,1:14:01.820
Nu is hier een interessant element.

1:14:01.820,1:14:07.559
In welk circulatieproces zit de arbeider?

1:14:07.559,1:14:10.659
Ze zitten in het W-G-W circuit.

1:14:10.659,1:14:14.780
Ze beginnen met de waar 'arbeidskracht'

1:14:14.780,1:14:16.579
die ze gaan verkopen aan de kapitalist.

1:14:16.579,1:14:19.909
Ze krijgen geld.

1:14:19.909,1:14:24.360
En ze krijgen de hoeveelheid geld die nodig is voor
de koopwaren die het mogelijk maakt

1:14:24.360,1:14:29.060
zichzelf en hun kinderen te reproduceren,

1:14:29.060,1:14:35.829
reproductie van de arbeidersklasse,
zodat ze er voortdurend zijn.

1:14:35.829,1:14:42.829
Vrij als de vogels, vrij zoals altijd (gelach).

1:14:45.370,1:14:48.419
Interessante dynamiek hier:

1:14:48.419,1:14:50.650
de arbeider zit in W-G-W,

1:14:50.650,1:14:56.549
kapitaal in G-W-G. En dat onderscheid

1:14:56.549,1:15:04.900
zal van groot belang zijn voor het begrijpen
van het resultaat van het raadsel

1:15:04.900,1:15:17.840
dat we hebben bekeken. Dus hij zegt, op [p. 114]:

1:15:17.840,1:15:25.170
"De gebruikswaarde die de geldbezitter
bij de ruil verwerft …",

1:15:25.170,1:15:34.219
omdat in feite dat wat de kapitalist doet, het
kopen is van de gebruikswaarde van de arbeidskracht.

1:15:34.219,1:15:40.479
Dus "De gebruikswaarde die de geldbezitter bij de ruil
verwerft, komt pas tot uiting bij het werkelijke

1:15:40.479,1:15:46.319
verbruik, tijdens het proces waarbij
de arbeidskracht wordt geconsumeerd."

1:15:46.319,1:15:52.499
Dat wil zeggen dat de kapitalisten de
arbeidskracht gaan verbruiken in de productie.

1:15:52.499,1:15:57.949
"De consumptie van arbeidskracht vindt,
evenals de consumptie van iedere andere waar,

1:15:57.949,1:16:04.709
buiten de markt of circulatiesfeer plaats."

1:16:04.709,1:16:06.879
Dus zegt Marx, "Laat ons daarom deze

1:16:06.879,1:16:11.659
luidruchtige, aan de oppervlakte gelegen
en voor ieders blik

1:16:11.659,1:16:15.329
toegankelijke sfeer verlaten en de geldbezitter
en bezitter van arbeidskracht

1:16:15.329,1:16:21.900
volgen naar de verborgen plaatsen der productie,
aan de drempel waarvan te lezen staat:

1:16:21.900,1:16:28.169
'Verboden toegang voor onbevoegden'. Hier zullen we

1:16:28.169,1:16:35.530
niet alleen ontdekken hoe het kapitaal produceert,
maar ook hoe het kapitaal zichzelf produceert."

1:16:35.530,1:16:38.099
En wie produceert het?

1:16:38.099,1:16:43.790
"Het geheim van de winstmakerij
moet toch ten slotte onthuld worden."

1:16:43.790,1:16:50.159
Maar om dit te begrijpen
moeten we de circulatiesfeer verlaten.

1:16:50.159,1:16:58.859
Zo zegt hij op [p. 115]:
we moeten uit deze sfeer weg en vertrekken naar

1:16:58.859,1:17:03.729
"…een echt paradijs van de aangeboren mensenrechten.
Hier heersen slechts vrijheid, gelijkheid,

1:17:03.729,1:17:08.600
bezit en Bentham."

1:17:08.600,1:17:14.019
Hij gaat dan verder en praat over de manier waarop
"Vrijheid! Immers kopers en verkopers van een waar,

1:17:14.019,1:17:20.599
(…) handelen slechts uit vrije wil. Als vrije
personen, gelijk voor de wet, sluiten zij contracten.

1:17:20.599,1:17:24.949
(…) Gelijkheid! Want zij staan slechts als
Warenbezitters met

1:17:24.949,1:17:27.419
elkaar in betrekking en zij ruilen
equivalent tegen equivalent.

1:17:27.419,1:17:31.289
Bezit! Want een ieder beschikt
slechts over het zijne.

1:17:31.289,1:17:36.719
Bentham! Want elk van hen
is het slechts om zichzelve te doen."

1:17:36.719,1:17:39.449
En hier zijn we weer bij Adam Smith.

1:17:39.449,1:17:42.449
Het enige dat hen samenbrengt "(…) is hun

1:17:42.449,1:17:45.630
eigenbaat, hun eigen voordeel,
hun particulier belang.

1:17:45.630,1:17:51.409
En juist omdat een ieder zich slechts om zichzelf en
niemand zich om een ander bekommert, werken allen -

1:17:51.409,1:17:55.719
dankzij een vooraf vastgestelde harmonie der dingen

1:17:55.719,1:17:59.429
of onder toezicht van een alwijze voorzienigheid -

1:17:59.429,1:18:03.919
slechts tot wederzijds voordeel,
tot algemeen nut en in het algemeen belang."

1:18:03.919,1:18:08.879
Marx is een beetje ironisch.

1:18:08.879,1:18:13.429
"Bij het verlaten van deze sfeer van de eenvoudige
circulatie of warenruil, (aan welke sfeer de

1:18:13.429,1:18:17.130
huis-, tuin- en keukenvrijhandelaar opvatting,
begrip en maatstaf ontleent

1:18:17.130,1:18:19.969
voor zijn oordeel over de op kapitaal en loonarbeid
gebaseerde samenleving),

1:18:19.969,1:18:23.000
lijkt het net of er al iets verandert (…)

1:18:23.000,1:18:28.150
De vroegere geldbezitter
schrijdt als kapitalist vooraan en

1:18:28.150,1:18:30.790
de bezitter van arbeidskracht
volgt hem als zijn arbeider;

1:18:30.790,1:18:33.679
de ene veelbetekenend meesmuilend en gewichtig,

1:18:33.679,1:18:36.399
de andere schuw, schoorvoetend,

1:18:36.399,1:18:39.139
als iemand die zijn eigen huid
naar de markt heeft gebracht

1:18:39.139,1:18:46.650
en nu niets anders te verwachten heeft
dan - gevild te worden."

1:18:46.650,1:18:48.099
Interessant punt hier.

1:18:48.099,1:18:56.589
Dit begrip van recht en vrijheid.

1:18:56.589,1:18:59.080
Wat Marx hier eigenlijk aan het doen is,
in zekere zin, is erop te

1:18:59.080,1:19:13.969
wijzen dat de burgerlijke grondwettelijkheid
zich geheel bezig houdt met marktverhoudingen.

1:19:13.969,1:19:23.260
En definities van vrijheid en recht
daarop betrekking hebben. Maar

1:19:23.260,1:19:30.659
burgerlijke grondwettelijkheid heeft bijna niets
te zeggen over wat binnen de productie gebeurt.

1:19:30.659,1:19:35.780
Wat gebeurt er binnen een fabriek?

1:19:35.780,1:19:41.070
En wanneer staten zich bemoeien met wat er binnen
de fabriek gebeurt door het maken van wetgeving,

1:19:41.070,1:19:48.000
zoals OSHA, krijg je woedende kapitalisten.

1:19:48.000,1:19:53.699
Het is een schending van de eigendomsrechten.

1:19:53.699,1:20:00.510
Je wilt niet dat iemand nieuwsgierig is naar
het interne productieproces.

1:20:00.510,1:20:04.550
Burgerlijke grondwettelijkheid heeft niets te zeggen
over wat er in

1:20:04.550,1:20:10.290
het productieproces omgaat, helemaal niets te zeggen.

1:20:10.290,1:20:16.709
Ja, je kan proberen iemands marktverhoudingen
te nemen en ze terug te brengen in …

1:20:16.709,1:20:22.879
… ze toepassen op de productiesfeer,
maar dat is heel moeilijk om doen.

1:20:22.879,1:20:27.330
En dit, denk ik, is een fascinerend punt.

1:20:27.330,1:20:33.410
Omdat momenteel de politiek op dit moment
precies gaat over vrijheid en rechten.

1:20:33.410,1:20:41.229
Geheel in overeenstemming met de
burgerlijke visie op de wereld.

1:20:41.229,1:20:43.849
En Marx zegt iets als:

1:20:43.849,1:20:49.100
Ja, u kan een geweldige tijd hebben met Bentham,

1:20:49.100,1:20:52.949
begrippen van vrijheid en de rechten,
al dat soort dingen, prive-eigendom enz.

1:20:52.949,1:20:56.059
Ik bedoel, dit is de neoliberale ethiek.

1:20:56.059,1:21:03.489
De vrije loop, het is de liberale theorie,
de vrije loop, liberale wettelijkheid.

1:21:03.489,1:21:08.089
En wanneer er een revolutionaire beweging is,
zoals is gebeurd in Portugal in de

1:21:08.089,1:21:13.169
jaren 1970, en ze proberen een grondwet op te stellen
die in feite probeert om wetgeving te maken over

1:21:13.169,1:21:22.770
hoe de productie moet worden georganiseerd,
werd de bourgeoisie volkomen gek.

1:21:22.770,1:21:29.510
Dat is iets wat je niet kan en niet moet doen.

1:21:29.510,1:21:32.559
En wat voor mij interessant is,
is na te denken hoeveel

1:21:32.559,1:21:39.679
de politiek van de afgelopen dertig jaar
dit eigenlijk vergeten is.

1:21:39.679,1:21:42.799
Hoeveel de politiek, met het hebben

1:21:42.799,1:21:47.310
van abstracte begrippen van mensenrechten en vrijheid
en de andere rechten, dit soort dingen,

1:21:47.310,1:21:52.499
is eigenlijk praten over iets dat gaande is

1:21:52.499,1:21:58.179
extern aan het eigenlijke productieproces zelf.

1:21:58.179,1:22:05.319
Want wat Marx zegt is: je kan het geheim niet vinden
hoe het kapitaal wordt geproduceerd

1:22:05.319,1:22:08.789
door simpelweg te kijken naar de markt.

1:22:08.789,1:22:12.929
Je kan zien dat er een koopwaar is,
genaamd arbeidskracht,

1:22:12.929,1:22:23.279
die duidelijk het vermogen heeft om meer waarde te
produceren, dan ze zelf heeft.

1:22:23.279,1:22:30.639
Maar om het geheim van de winstmakerij en de
productie van het kapitaal te kraken

1:22:30.639,1:22:35.230
moet je in het productieproces gaan,
moet je in het arbeidsproces gaan.

1:22:35.230,1:22:37.229
En kijken wat er gebeurt

1:22:37.229,1:22:44.229
in de fabriek, kijken naar wat er gebeurt in het
arbeidsproces aan de productielijn,

1:22:45.229,1:22:52.510
het veld, agro-industrie, in de geest, in de

1:22:52.510,1:23:00.319
fabrieken en al die enorme complexen in China,

1:23:00.319,1:23:06.349
met duizenden en duizenden mensen
die sokken maken enz., de dingen die we dragen.

1:23:06.349,1:23:09.590
Daar is het dat we moeten zijn.

1:23:09.590,1:23:15.879
En als we hiertoe niet bereid zijn,
zullen we nooit vinden wat

1:23:15.879,1:23:22.079
het echte geheim is van het winstmaken.

1:23:22.079,1:23:32.030
Maar om dat te vatten moeten we begrijpen
dat er een proletariaat dient te bestaan.

1:23:32.030,1:23:36.819
Proletarisering moet hebben plaatsgevonden.

1:23:36.819,1:23:39.819
En weer zegt Marx:

1:23:39.819,1:23:42.169
Kijk, ik ben niet van plan om hier te praten

1:23:42.169,1:23:46.709
over de manier waarop het proletariaat werd gevormd.

1:23:46.709,1:23:51.079
Eigenlijk, in Het Kapitaal, praat hij er over,
maar het is in [afdeling 7]

1:23:51.079,1:23:59.760
waar hij zich bezighoudt met het onstaan van het
proletariaat en de primitieve accumulatie.

1:23:59.760,1:24:01.779
Maar hier zegt hij:

1:24:01.779,1:24:05.609
Ik neem aan dat er een arbeidsmarkt is,

1:24:05.609,1:24:07.829
en het proletariaat is er al,

1:24:07.829,1:24:14.059
loonarbeid is algemeen verspreid,
de waarde van de arbeidskracht is bekend.

1:24:14.059,1:24:19.569
Al die gegevens zijn bekend.

1:24:19.569,1:24:28.110
We gaan vervolgens een theorie construeren
op basis van die redenering.

1:24:28.110,1:24:31.900
Opnieuw: er zijn veronderstellingen ingebouwd.

1:24:31.900,1:24:40.210
Hij neemt duidelijk, hier en elders,
de stellingen van het liberalisme en de

1:24:40.210,1:24:44.379
stellingen van de klassieke politieke economie op.

1:24:44.379,1:24:47.969
Hij neemt hen op hun woord.

1:24:47.969,1:24:52.280
Hij wil dan laten zien,
als je ze op hun woord neemt,

1:24:52.280,1:24:56.179
het geheim van het van winstmakerij
niet op te lossen is,

1:24:56.179,1:25:01.969
tenzij je iets anders doet, dat is afdeling 3,

1:25:01.969,1:25:11.800
dat zal gaan over de productie van meerwaarde,
van absolute meerwaarde.

1:25:12.919,1:25:26.199
Dus de volgende keer lezen we
de volgende drie hoofdstukken.

1:25:26.199,1:25:39.079
Met bijzondere aandacht voor ongeveer de eerste 10
pagina's van [hoofdstuk 5], het arbeidsproces.

1:25:39.079,1:25:43.929
We hebben wat tijd voor algemene discussie
over deze drie hoofdstukken.

1:25:43.929,1:25:46.740
Wil iemand een vraag stellen?

1:25:46.740,1:26:06.179
» STUDENT: (onverstaanbaar)

1:26:06.179,1:26:12.760
» HARVEY: Je kan die redenering maken, maar dan …

1:26:12.760,1:26:17.179
dat zal afhankelijk zijn van een historisch,

1:26:17.179,1:26:19.960
je weet wel, op historische gebeurtenissen
die werkelijk gebeurd zijn.

1:26:19.960,1:26:28.739
We zullen zien dat enkelen worden beschreven in
Het Kapitaal. Nu, Marx zienswijze is, dat

1:26:28.739,1:26:35.239
het ontstaan van een proletariaat
echt begon in de veertien …

1:26:35.239,1:26:39.360
… dertiende/veertiende eeuw.
Het was een lang, lang proces.

1:26:39.360,1:26:43.300
En je krijgt elementen van een loonarbeidssysteem,

1:26:43.300,1:26:48.439
dat ontstaat als er nog geen
industrieel kapitaal is.

1:26:48.439,1:26:54.980
Er is zeker op een gegeven moment een agrarisch
kapitaal dat zich roert en begint

1:26:54.980,1:26:58.789
te proletariseren op het platteland, loonarbeid,

1:26:58.789,1:27:03.380
omvorming van boeren naar loonarbeiders op het
platteland door de privatisering van de grond.

1:27:03.380,1:27:08.250
Dus je begint elementen hiervan te zien. Dus ja,
je kan zeggen dat er een co-evolutie is

1:27:08.250,1:27:12.929
van een opkomend proletariaat
en een opkomende kapitalistische klasse,

1:27:12.929,1:27:15.590
maar de wijze waarop Marx dit toont, is dat

1:27:15.590,1:27:21.070
veel elementen van proletarisering
voorafgaan aan de opkomst van de,

1:27:21.070,1:27:24.089
zoals het was, industriële vorm van kapitaal,

1:27:24.089,1:27:27.489
dat fundamenteel zal worden in de exploitatie

1:27:27.489,1:27:30.810
van de arbeidskracht in de productie,
eind van de achttiende eeuw.

1:27:30.810,1:27:35.949
Tegen die tijd was er een uitgebreid proletariaat,

1:27:35.949,1:27:38.999
functionerend op allerlei manieren.
Inclusief, terloops,

1:27:38.999,1:27:44.619
en dit is zeer belangrijk voor de Britse zaak,
als een dienende klasse,

1:27:44.619,1:27:47.989
dat is een klasse van loonarbeiders

1:27:47.989,1:27:54.659
werkzaam als ondergeschikte bedienden en,
je kent het, koetsiers en dat soort dingen,

1:27:54.659,1:28:00.209
voor een redelijk welvarende consumerende klasse.
Dus er was een klasse van loonarbeiders,

1:28:00.209,1:28:02.570
verspreid en

1:28:02.570,1:28:07.189
aanwezig vóór het industriële kapitalisme het kon

1:28:07.189,1:28:13.770
gaan gebruiken. Dus, in zekere zin,
dit was het ei en de kip

1:28:13.770,1:28:16.429
en de industrialisatie deed zich
een beetje later voor.

1:28:16.429,1:28:22.499
Maar, om de loonarbeid te laten plaats hebben, moest
er een soort van loonarbeidverhouding

1:28:22.499,1:28:26.480
zijn op het platteland, in de dienstensector enz.

1:28:26.480,1:28:29.219
En de dienstensector in Groot-Brittannië, bv.,

1:28:29.219,1:28:34.539
was erg groot en veel ervan was
inderdaad zuiver loonarbeid.

1:28:34.539,1:28:44.679
Dat was niet een kapitalistische verhouding,
dat was een soort meester-knecht verhouding.

1:28:44.679,1:28:49.980
» STUDENT: Het mensenrechtenbegrip zoals we dat nu
kennen is meer … bestond niet op het moment dat Marx

1:28:49.980,1:28:53.399
schreef. Maar ik ben gewoon nieuwsgierig, omdat je
iets heel snel zei, en ik probeerde het te begrijpen

1:28:53.399,1:28:58.399
toen je het had over noties van rechten en vrijheden,
iets dat moest worden, moest

1:28:58.399,1:29:05.030
gericht worden, te evolueren binnen de productie
in het productieproces. Een van

1:29:05.030,1:29:11.989
de meest gemarginaliseerde mensenrechten vandaag
zijn economische, sociale en culturele rechten

1:29:11.989,1:29:20.999
die ik, toen ik las hoe hij het definieerde
de werkelijke waarde van de arbeidskracht is …

1:29:20.999,1:29:26.509
… Ik bedoel … economische en sociale rechten
gaan over het recht op een huis …

1:29:26.509,1:29:28.219
het is de strijd te bepalen en uittedagen

1:29:28.219,1:29:33.100
deze begrippen. Dus probeerde ik te begrijpen
wat je suggereerde …

1:29:33.100,1:29:36.229
… dat Marx of u zelf,

1:29:36.229,1:29:40.690
dat alle begrippen … is dat …
er al mee beginnen … ik bedoel …

1:29:40.690,1:29:45.919
uiteraard is het problematisch, ja, als je probeert
om dingen binnen het systeem te definiëren zonder …

1:29:45.919,1:29:51.840
u zei dat alle mensenrechten
zoals wij ze nu definiëren

1:29:51.840,1:29:53.760
niet het huidige systeem probeert uit te dagen,

1:29:53.760,1:29:58.659
dat het eigenlijk alleen maar een
weerspiegeling is van de bourgeoisie …

1:29:58.659,1:30:04.050
» HARVEY: Het hangt er natuurlijk van af,
waarover we praten, een van de

1:30:04.050,1:30:09.659
manieren waarop de klassenstrijd zich ontplooit,
is het recht van de arbeid op een fatsoenlijk loon.

1:30:09.659,1:30:11.960
Een menswaardig loon,

1:30:11.960,1:30:17.289
recht op huisvesting en geneeskundige verzorging enz.
Zo is er strijd op de markt

1:30:17.289,1:30:21.469
dat een heel belangrijke strijd is
die gevoerd moet worden.

1:30:21.469,1:30:25.689
Het speelt een zeer belangrijke rol bij het bepalen
van de waarde van de arbeidskracht en dus vanuit

1:30:25.689,1:30:30.340
het standpunt van het proletariaat,
een erg belangrijke strijd, oké?

1:30:30.340,1:30:38.159
Dat is echter heel anders voor rechten en
bevoegdheden die voortvloeien

1:30:38.159,1:30:43.139
uit de arbeid in het productieproces.

1:30:43.139,1:30:48.479
Er is veel bewijs voor, dat de hervormingen van de
arbeidsmarkt gekomen door,

1:30:48.479,1:30:55.479
ik bedoel, de National Labor Relations Board, die
werd opgericht in de jaren 1930, parallel met de

1:30:56.149,1:31:05.699
invoering van wetgeving die de vakbonden bevoegd
maakten in de collectieve onderhandelingen

1:31:05.699,1:31:10.099
strategieën toeliet waardoor ze hun positie
in de markt verbeterden.

1:31:10.099,1:31:14.710
En er was een wisseling van zeggenschap

1:31:14.710,1:31:22.099
op de markt en geen zeggenschap
in het productieproces. In de jaren

1:31:22.099,1:31:25.610
1920 en 1930 was een van de wijzen waarop arbeiders

1:31:25.610,1:31:32.439
macht hadden in het productieproces,
de vaardigheden.

1:31:32.439,1:31:40.260
En als je kijkt naar het aantal geschoolde

1:31:40.260,1:31:45.670
categorieën, bv. in de staalindustrie van
de jaren 1920, was het enorm. Het betekende

1:31:45.670,1:31:50.040
dat een arbeider in een geschoolde categorie
niet vervangen kon worden door een andere arbeider

1:31:50.040,1:31:51.989
uit een andere geschoolde categorie. M.a.w.:

1:31:51.989,1:31:57.829
Er was een flink arbeidersmonopolie als macht
binnen het productieproces.

1:31:57.829,1:32:02.290
Wat de National Labor Relations Board deed was
een aantal ervan te ontmantelen door middel van

1:32:02.290,1:32:08.119
bv. externe beslissingen over

1:32:08.119,1:32:13.369
vaardigheidsgeschillen binnen de productie.

1:32:13.369,1:32:19.179
En waartoe dit op den duur geleidelijk leide was het
weerloos zijn van de arbeiders op hun productieplaats,

1:32:19.179,1:32:22.259
in tegenstelling tot hun macht op de markt.

1:32:22.259,1:32:26.189
Dus wat er in zekere zin gebeurde,
was een wettelijke zet,

1:32:26.189,1:32:36.010
dat is bewust: laat de arbeiders behandeld
worden zoals u wenst

1:32:36.010,1:32:38.769
op hun productieplaats. Laat hen meer te zeggen
hebben op de markt.

1:32:38.769,1:32:41.710
Omdat in de jaren 1930 dit zeer belangrijk was voor

1:32:41.710,1:32:45.229
het probleem van de effectieve vraag.

1:32:45.229,1:32:49.659
Het punt is hier niet dat strijd om rechten,

1:32:49.659,1:32:54.709
over lonen en over de gezondheidszorg enz.
niet relevant zijn, maar om te zeggen

1:32:54.709,1:32:56.850
dat ze fundamenteel verschillend zijn

1:32:56.850,1:33:01.409
van de strijd om de rechten
op het punt van de productie.

1:33:01.409,1:33:06.489
En dat weerloosheid van de
arbeiders in de productie

1:33:06.489,1:33:13.690
een echt probleem is. Ik bedoel, we zagen dat
bv. in de mijnbouwtragedie in Idaho.

1:33:13.690,1:33:16.889
Waar mensen misschien een fatsoenlijk loon krijgen
en misschien een goede gezondheidszorg hebben enz.,

1:33:16.889,1:33:20.469
maar als je in de put sterft, omdat ze niets gedaan

1:33:20.469,1:33:23.820
hebben aan het productieproces, en ze niet van plan
zijn om er iets aan te doen,

1:33:23.820,1:33:29.219
want het kost te veel, dan heb je een andere wereld.

1:33:29.219,1:33:33.969
En ik denk wat Marx hier doet is het erop wijzen
dat er twee verschillende arena's,

1:33:33.969,1:33:35.670
zijn, die zeer verschillen van elkaar.

1:33:35.670,1:33:38.820
En zou je je alleen concentreren op een

1:33:38.820,1:33:40.539
ten nadele van de andere,

1:33:40.539,1:33:43.659
je gaat kijken naar degene waarvan de bourgeoisie
wil dat je er naar kijkt,

1:33:43.659,1:33:47.739
en waar de bourgeoisie graag onderhandelt. Omdat

1:33:47.739,1:33:54.409
het op het gebied van de wettelijkheid ligt
en men advocaten kan huren, enz.

1:33:54.409,1:34:00.489
Natuurlijk is dat geweldig voor advocaten en de rest.

1:34:00.489,1:34:05.199
Maar dan, wat Marx zegt,
macht wat betreft de productie.

1:34:05.199,1:34:10.659
Ik bedoel, bv. het recht van landarbeiders, werkende

1:34:10.659,1:34:17.400
met al die pesticiden.

1:34:17.400,1:34:23.050
Om te weten met welke pesticiden ze werken en wat
de gevolgen voor de gezondheid zijn.

1:34:23.050,1:34:28.100
OSHA probeerde op een gegeven moment
een systeem waar het verplicht was

1:34:28.100,1:34:34.370
voor elk belangrijk industrieel proces de lijst

1:34:34.370,1:34:38.899
chemicaliën waarmee men in het
productieproces moest werken, te hebben,

1:34:38.899,1:34:43.260
met informatie over hun kwaliteiten. Waren ze
kankerverwekkend?, Wat voor gezondheidsproblemen

1:34:43.260,1:34:47.459
zouden er kunnen komen, enz.

1:34:47.459,1:34:51.300
Natuurlijk zijn die allemaal verdwenen
met Reagan en co.

1:34:51.300,1:34:53.639
Maar het punt is dat:

1:34:53.639,1:34:56.610
wat er in de productie gebeurt is eigenlijk

1:34:56.610,1:35:00.210
zeer essentieel voor wat er gebeurt met de arbeider,

1:35:00.210,1:35:03.090
en wat er gebeurt met hem aan de productielijn,

1:35:03.090,1:35:10.050
in welke mate hij zich verzetten kan tegen
disciplinaire maatregelen aan de productielijn?

1:35:10.050,1:35:14.079
Is er intimidatie aan de productielijn?
Wat gebeurt er?, dat soort dingen.

1:35:14.079,1:35:16.079
Dus het is nogal ingewikkeld.

1:35:16.079,1:35:21.030
Wel, wat Marx eenvoudigweg zegt,
is dat het rechtsgebied

1:35:21.030,1:35:26.450
heel erg bekend is aan de bourgeoisie en daarom

1:35:26.450,1:35:30.020
spreken we er veel over en soms is het heel
belangrijk, uiteraard

1:35:30.020,1:35:32.079
in termen van het bepalen van de
waarde van de arbeidskracht,

1:35:32.079,1:35:36.300
de arbeidsomstandigheden enzovoort.
Maar, we moeten kijken naar dat andere veld,

1:35:36.300,1:35:41.110
de versterking van de werkplaats.

1:35:41.110,1:35:44.829
En de taal der rechten is heel moeilijk
toe te passen op dat punt.

1:35:44.829,1:35:47.969
Het gaat over machtsverhoudingen.

1:35:47.969,1:35:51.819
Over kennis en informatie
en allerlei dingen van die aard.

1:35:51.819,1:35:55.510
Dus het is moeilijk om het te verwoorden in
vereenvoudigde rechtstermen.

1:35:55.510,1:36:01.020
En in de mate dat de NGO's en co zich concentreren
op de rechtentaal,

1:36:01.020,1:36:05.599
concentreren ze zich eigenlijk op de
taal van het burgerlijke discours

1:36:05.599,1:36:09.019
waar progressieve dingen kunnen gebeuren.

1:36:09.019,1:36:10.969
Maar je beperkt nog steeds jezelf

1:36:10.969,1:36:14.229
door niet te kijken naar wat er gebeurt op het
gebied van het productieproces.

1:36:14.229,1:36:16.440
En dat is waarvan Marx zegt
dat je er ook moet naar kijken.

1:36:16.440,1:36:19.679
Je moet tegelijk kijken naar beide arena's.

1:36:19.679,1:36:24.559
Oké, we zijn wat over onze tijd, de wet van de
temporaliteit treed binnen, de

1:36:24.559,1:36:30.570
maatschappelijk noodzakelijke arbeidstijd is voorbij,
dus we zien elkaar volgende week.