Once you have translated a line of English text, replace the English text with the new translation.
Please do not change the time codes.
0:00:02.590,0:00:09.190
» NEIL SMITH: Wat denk ik heel duidelijk is,
is dat de analyse vanaf dat hoofdstuk veel historischer wordt,
0:00:09.190,0:00:15.159
waarbij hij de dynamiek, die hij nog aan het analyseren is,
verder wortelt - het is al een historische tekst
0:00:15.159,0:00:18.419
in Hoofdstuk 25
0:00:18.419,0:00:22.820
maar de geschiedenis komt nu
0:00:22.820,0:00:28.359
de analyse te hulp na Hoofdstuk 25.
» HARVEY: Ik las ergens dat iemand had voorgesteld
0:00:28.359,0:00:33.010
dat Het kapitaal als boek achterstevoren zou moeten worden gelezen.
0:00:33.010,0:00:36.210
Je begint met het laatste deel, dus de oorsprong van kapitaal,
0:00:36.210,0:00:41.250
dan kom je terug bij de algemene wet van kapitaalaccumulatie,
en dan terug bij… Dus eigenlijk
0:00:41.250,0:00:43.610
kan je het achterstevoren lezen.
0:00:45.389,0:00:52.339
Ik denk dat dat in zekere zin ook is wat ik aan het begin zei:
dat je de tekst pas echt begrijpt
0:00:52.339,0:00:55.080
als je bij het einde komt.
0:00:55.080,0:00:59.930
Want je begrijpt de historische basis
als je bij het einde komt, maar je ziet ook
0:00:59.930,0:01:01.199
dat het theoretisch apparaat
0:01:01.199,0:01:04.770
dat hij steeds gebruikte, niet uit de lucht kwam vallen.
0:01:04.770,0:01:07.770
Het werd in feite geconstrueerd in relatie met die
0:01:07.770,0:01:10.460
zeer specifieke geschiedenis.
0:01:10.460,0:01:14.360
En ik heb het nog nooit daadwerkelijk gedaan,
maar ooit ga ik proberen het achterstevoren te doceren
0:01:14.360,0:01:16.110
en gewoon kijken wat er gebeurt,
0:01:16.110,0:01:19.910
hoe mensen het begrijpen, hoe ík het anders zou begrijpen
0:01:19.910,0:01:24.469
door te beginnen met de hoofdstukken over oorspronkelijke accumulatie
en in omgekeerde volgorde door de tekst heen te werken.
0:01:24.469,0:01:27.680
» SMITH: Nou, dat zou een ongelooflijk optimistisch iets zijn
want aan de ene kant
0:01:27.680,0:01:29.890
denk je dat het je
0:01:29.890,0:01:31.259
de geschiedenis zou laten deconstrueren,
0:01:31.259,0:01:35.900
maar het kan ook optimistisch zijn vanuit een kapitalistisch standpunt
0:01:35.900,0:01:39.020
als je de theorie accepteert en zegt: Ah! De waren!
0:01:39.020,0:01:44.210
Dit is waar we eigenlijk naar op zoek waren!
» HARVEY: Ja, je komt terug bij de fetisj,
0:01:44.210,0:01:52.930
dat ja, dat is waar het ons om gaat.
0:02:05.880,0:02:11.749
We gaan deze week drie dingen doen.
Ten eerste, jullie feliciteren dat jullie het boek gelezen hebben;
0:02:11.749,0:02:22.699
ten tweede, een beetje kijken wat jullie eruit gehaald hebben;
0:02:22.699,0:02:25.959
en welke vragen jullie zouden kunnen hebben.
0:02:25.959,0:02:34.299
Maar ik wil beginnen met mijn eigen terugblik,
0:02:34.299,0:02:37.579
een beetje over waar het boek geweest is
0:02:37.579,0:02:42.719
en waar het heen gaat, opdat je een idee krijgt hoe
0:02:42.719,0:02:51.539
de formulering die Marx uiteenzet
in Boek I van Het kapitaal in feite
0:02:51.539,0:02:54.989
het beginpunt is van een veel bredere analyse.
0:02:54.989,0:02:58.139
En ik wil een paar problemen identificeren
0:02:58.139,0:03:02.919
die zelfs Boek I van Het kapitaal al herbergt, en die
0:03:02.919,0:03:09.539
later uitgewerkt zullen worden,
maar waar je misschien al over na wilt denken.
0:03:09.539,0:03:14.329
Voor ik dat doe wil jullie eraan herinneren
dat het voornaamste doel
0:03:14.329,0:03:20.649
denk ik, dat Marx hier heeft, een ideologisch doel is,
0:03:20.649,0:03:27.559
namelijk om volledig het Smithiaanse standpunt te ondermijnen
0:03:27.559,0:03:31.579
dat perfect functionerende markten
0:03:31.579,0:03:38.579
alle soorten menselijke aspiraties, hebzucht, en wat dan ook zullen opnemen
0:03:39.049,0:03:41.399
en door de onzichtbare hand
0:03:41.399,0:03:46.549
daadwerkelijk een resultaat zullen voortbrengen dat iedereen ten goede komt.
0:03:46.549,0:03:53.209
En wat Marx doet, natuurlijk, waaraan ik je in
0:03:53.209,0:03:58.009
Hoofdstuk 2 herinner, is om de Smithiaanse formulering te accepteren
van een wereld
0:03:58.009,0:04:03.189
die bestaat uit individuele ondernemers,
0:04:04.549,0:04:10.869
gekenmerkt door private eigendomsrechten en wederkerigheid
en marktuitwisseling en geen gedwongen
0:04:10.869,0:04:16.079
relaties tussen hen en door de wet gebonden mensen, zoals hij zegt,
0:04:16.079,0:04:20.069
en dan te laten zien, stap voor stap,
0:04:20.069,0:04:23.410
dat het gevolg hiervan
0:04:23.410,0:04:28.919
niet voor iedereen gunstig gaat zijn.
Er zijn twee gevolgen, één
0:04:28.919,0:04:31.710
klein, het andere groot.
0:04:31.710,0:04:37.240
Het kleine gevolg in Hoofdstuk 25 is dat
0:04:37.240,0:04:44.240
zelfs als je begint met een zeer verspreide gedecentraliseerde markt,
eindig je met
0:04:44.490,0:04:50.189
een concentrerende beweging van kapitaal
0:04:50.189,0:04:55.479
en dat we daardoor een centralisering van economische macht krijgen
0:04:55.479,0:04:59.280
en toenemde centralisering van kapitaal.
0:04:59.280,0:05:01.009
Zo dat
0:05:01.009,0:05:05.539
zelfs als we begonnen vanuit die positie met concurrerende markten,
0:05:05.539,0:05:08.699
in de loop der tijd de markten zelf die concurrentie zullen vernietigen
0:05:08.699,0:05:14.499
ten gunste van oligopolie-, monopolie-beheersing en dergelijke.
0:05:14.499,0:05:19.310
De tweede, grote stelling is uiteraard dat
0:05:19.310,0:05:25.039
de klassevoordelen chronisch scheef verdeeld gaan worden.
0:05:25.039,0:05:29.749
Dat betekent dat die klasse die de productiemiddelen beheerst
0:05:29.749,0:05:33.400
van dit systeem als rovers profiteren, terwijl
0:05:33.400,0:05:39.779
al die mensen die de waarde voortbrengen
door hun arbeidskracht als loonarbeiders, zullen
0:05:39.779,0:05:48.889
van het systeem verliezen en dat je daarom toenemende
ongelijkheden krijgt in de macht van de verschillende klassen.
0:05:48.889,0:05:53.800
Marx' voorspelling hierover is natuurlijk afhankelijk,
zoals ik je steeds weer wil herinneren,
0:05:53.800,0:05:57.149
van een aantal aannames over
0:05:57.149,0:06:00.729
- het is geen probleem een markt voor je goederen te vinden,
0:06:00.729,0:06:06.409
er ontstaat geen probleem doordat het kapitaal verdeeld is in
0:06:06.409,0:06:10.059
huur, rente, belastingen,
0:06:10.059,0:06:15.240
winst op handelskapitaal, industrieel kapitaal, en dergelijke.
Dus deze aannames
0:06:15.240,0:06:20.110
zijn heel belangrijk; inclusief ook de aanname
dat we in een gesloten systeem werken
0:06:21.379,0:06:28.379
en er daardoor geen invoer en uitvoor en dergelijke is.
0:06:29.129,0:06:37.870
Maar ik denk dat het centrale verhaal dat we in Het kapitaal krijgen
0:06:38.229,0:06:42.189
gaat over: wat is het dat kapitalisten eigenlijk doen?
0:06:42.189,0:06:48.229
En waar gaat kapitalisme over, als een sociaal systeem?
0:06:48.229,0:06:50.539
En ik denk dat als je het zou willen vereenvoudigen,
0:06:50.539,0:06:56.379
zover dat je dit simplistisch zou kunnen vinden,
0:06:56.379,0:07:01.300
dan zou dat dit eenvoudige verhaal zijn,
dat zegt dat kapitalisten aan het begin van de dag
0:07:01.300,0:07:05.060
een bepaalde hoeveelheid geld hebben;
0:07:05.060,0:07:13.389
ze gaan de markt op en kopen twee soorten waren:
0:07:13.389,0:07:16.869
één is arbeidskracht,
0:07:16.869,0:07:20.889
de tweede is de productiemiddelen, waaronder we verstaan
0:07:20.889,0:07:24.569
allerlei grondstoffen, tussenproducten,
0:07:24.569,0:07:32.539
energie, vast kapitaal, machines en de rest.
0:07:32.539,0:07:37.269
En wat ze dan doen is ze kiezen een bepaalde technologie
en technologiekeuze is,
0:07:37.269,0:07:43.779
zoals we hebben gezien, vreselijk belangrijk.
Ze kiezen een bepaalde technologie
0:07:43.779,0:07:49.729
en zetten de arbeiders aan het werk met de productiemiddelen
0:07:49.729,0:07:54.120
om een verse waar te produceren,
0:07:54.120,0:07:59.719
en deze verse waar wordt vervolgens op de markt verkocht
0:07:59.719,0:08:09.009
voor het oorspronkelijke geld plus winst, plus meerwaarde.
0:08:09.009,0:08:14.629
Dus dat zou je de basisformule kunnen noemen
voor de circulatie van kapitaal.
0:08:14.629,0:08:21.809
De vraag is nu: wat gebeurt er op de dag nádat
0:08:21.809,0:08:26.949
de kapitalisten dit allemaal gedaan hebben.
Wat doen ze met de meerwaarde die ze gisteren gekregen hebben?
0:08:26.949,0:08:30.169
Als ze verstandige mensen waren zouden ze die gewoon
0:08:30.169,0:08:33.400
consumeren en lol hebben.
0:08:33.400,0:08:35.450
Maar, zegt Marx,
0:08:35.450,0:08:38.900
er is iets dat hen daarvan weerhoudt.
0:08:38.900,0:08:45.900
En dat is wat Marx de dwingende wetten
van de concurrentie noemt:
0:08:46.370,0:08:52.070
dat als mijn concurrenten een deel van hun
meerwaarde beginnen te herinvesteren
0:08:52.070,0:08:56.960
in het vermeerderen van hun productie en hun kapitaal,
0:08:56.960,0:08:59.740
als ik dan niet hetzelfde doe
0:08:59.740,0:09:04.510
dan zal ik al gauw geen kapitalist meer zijn
omdat ze me uit de markt drukken,
0:09:04.510,0:09:09.650
vooral als ze in nieuwe technieken gaan investeren en dergelijke.
0:09:09.650,0:09:13.890
Dus de dwingende wetten van de concurrentie
0:09:13.890,0:09:19.640
dwingen de kapitalist om een deel van die meerwaarde
die ze gisteren hebben geproduceerd
0:09:19.640,0:09:24.950
in een uitbreiding van de reproductie te stoppen.
0:09:24.950,0:09:31.600
Wat betekent dat ze de tweede dag
méér arbeid nodig hebben dan de dag ervoor,
0:09:31.600,0:09:34.530
méér technieken nodig hebben,
0:09:34.530,0:09:38.110
- of betere technieken dan die ze eerder hadden -
0:09:38.110,0:09:42.870
méér productiemiddelen nodig hebben,
vergeleken met wat ze eerst hadden,
0:09:42.870,0:09:47.140
en ze nog méér waren gaan produceren
dan ze de vorige keer produceerden,
0:09:47.140,0:09:52.930
wat betekent dat ze daar buiten
een nóg grotere markt zullen moeten vinden
0:09:52.930,0:09:55.870
om hun producten te verkopen.
0:09:55.870,0:09:59.770
En dit systeem gaat maar door en door en door.
En je kunt zien dat
0:09:59.770,0:10:06.190
als het crisisvrij was - wat het niet is -
maar áls het crisisvrij was,
0:10:06.190,0:10:12.800
dat je dan een cumulatieve groeisnelheid zou krijgen
in de accumulatie van kapitaal, in het algemeen.
0:10:12.800,0:10:18.080
En als je naar de geschiedenis van het kapitalisme kijkt
zie je inderdaad een tendens
0:10:18.080,0:10:23.820
richting logaritmische groeisnelheden, cumulatieve groeisnelheden.
0:10:23.820,0:10:31.100
Hoe snel, hoe veel kapitalisten ook herinvesteren -
ze kunnen
0:10:31.100,0:10:36.050
alles wat ze gisteren hebben verdiend investeren,
of ze kunnen slechts 70% herinvesteren, of 60%
0:10:36.050,0:10:42.680
- maar het is bijna zeker dat ze íets zullen herinvesteren.
0:10:42.680,0:10:49.400
Dit systeem is, zou je kunnen zeggen,
in feite hoe Marx weergeeft
0:10:49.400,0:10:52.350
waar het in een kapitalistisch systeem om draait.
0:10:52.350,0:10:59.210
Individuele kapitalisten, gedwongen door dwingende concurrentiewetten,
0:10:59.210,0:11:01.810
kiezen niet zelf wat ze doen.
0:11:01.810,0:11:07.489
Ze worden gedwongen in deze groei mee te gaan
doordat ze het systeem moeten respecteren.
0:11:07.489,0:11:13.870
Dus: accumulatie om de accumulatie; productie om de productie.
0:11:15.290,0:11:19.830
Laten we even stilstaan bij dit verhaal dat ik verteld heb,
0:11:19.830,0:11:23.890
en laten we het eens simpel systematisch uiteenzetten.
0:11:23.890,0:11:28.200
Zoals ik het heb voorgesteld, gaat het zo:
0:11:28.200,0:11:34.230
We beginnen met geld.
0:11:34.230,0:11:51.440
Dan splitst het geld in arbeidskracht en productiemiddelen.
0:11:53.460,0:11:57.090
Geld stroomt hiernaartoe.
0:11:57.090,0:11:58.649
Met een bepaalde techniek
0:11:58.649,0:12:08.780
stop je het in productie.
Je produceert je verse waar
0:12:08.780,0:12:18.020
en dan verkoop je het voor het oorspronkelijke geld
plus het extra geld.
0:12:18.020,0:12:28.840
Dit gaat dan weer terug, arbeidskracht en productiemiddelen in.
0:12:28.840,0:12:35.170
Maar een gedeelte ervan wordt eruit genomen voor
0:12:35.170,0:12:43.090
de consumptie van de kapitalist.
0:12:44.740,0:12:49.070
Maar een gedeelte ervan komt terug en dan heb je
0:12:49.070,0:12:55.180
een Δ(arbeidskracht) en een Δ(productiemiddelen) nodig.
0:12:55.180,0:13:02.000
En op die manier gaat het steeds maar weer verder.
0:13:02.000,0:13:04.280
Het is een proces.
0:13:04.280,0:13:08.760
Dus denk erom: kapitaal wordt gezien als een proces,
niet als een ding.
0:13:08.760,0:13:13.940
Maar het is een proces dat de vorm aanneemt van dingen
op verschillende momenten in deze circulatie.
0:13:13.940,0:13:16.000
Op dit moment is het geld.
0:13:16.000,0:13:23.590
Op dit moment is het arbeidskracht en productiemiddelen.
0:13:23.590,0:13:28.050
Op een ander moment is het het productieapparaat
en het arbeidsproces dat daar aan de gang is.
0:13:28.050,0:13:33.210
Of het is een waar, of het wordt weer geld.
0:13:33.210,0:13:44.080
Dus het heeft deze tastbare vormen
maar wat er aan de hand is, is het stromen van waarde.
0:13:44.080,0:13:52.670
Op dit punt stellen we een aantal vragen over dit systeem.
0:13:52.670,0:13:54.840
Vraag nummer één is:
0:13:54.840,0:14:00.080
waar komt het oorspronkelijke geld vandaan?
0:14:00.080,0:14:01.570
Hier is de eerste vraag.
0:14:01.570,0:14:06.900
Waar komt het oorspronkelijke geld vandaan?
0:14:06.900,0:14:15.440
En Marx' redenering is: in de eerste instantie, oorspronkelijke accumulatie
0:14:15.440,0:14:20.270
- oorspronkelijke accumulatie die in het begin gefundeerd is op
0:14:20.270,0:14:35.760
roof, oplichting, geweld: een complete schending van alle aspecten
van waar het in een kapitalistische economie om heet te gaan.
0:14:35.760,0:14:39.250
But it changes its character,
0:14:39.250,0:14:43.660
met het voortschrijden van de tijd,
0:14:43.660,0:14:53.470
als de grote burgerij de macht krijgt over twee onontbeerlijke hefbomen
bij het verzamelen van rijkdom.
0:14:53.470,0:14:59.470
De eerste hefboom is die van de staat.
0:14:59.470,0:15:05.540
[De burgerij] neemt ofwel een bestaande staat over
ofwel ze creëert een staat
0:15:05.540,0:15:07.840
die rechtsprekende mogelijkheden heeft
0:15:07.840,0:15:13.210
en met wetten het gemeenschappelijke land kan afsluiten
en al dat soort dingen kan doen
0:15:13.210,0:15:17.480
- persoonlijk eigendomsrechten instellen, bezittingen privatiseren enz.
0:15:17.480,0:15:20.470
Dus de staat van cruciaal belang.
0:15:20.470,0:15:27.300
En de andere hefboom in het hele geval is het kredietstelsel.
0:15:27.300,0:15:37.560
En het kredietstelsel en de staat zijn onlosmakelijk
met elkaar verbonden door de staatsschuld.
0:15:37.720,0:15:46.770
Dus met het verstrijken van de tijd zijn er wettelijke middelen gekomen
waarmee dit geld kan worden verzameld.
0:15:46.770,0:15:50.270
En als je vraagt: hoevéél geld?
0:15:50.270,0:15:55.430
zul je je hierinneren dat Marx op een aantal punten in Het kapitaal zegt dat
0:15:55.430,0:16:01.010
je met vijf cent gewoon geen bedrijf kunt beginnen.
0:16:01.010,0:16:08.910
Voor veel vormen van industriële productie heb je
een heel groot bedrag nodig om erbij te horen.
0:16:08.910,0:16:15.860
Dus er zijn, wat hedendaagse economen zeggen, 'toetredingsdrempels'.
0:16:15.860,0:16:20.870
En die toetredingsdrempels hangen af van
0:16:20.870,0:16:26.420
de aard van het productieproces zelf,
hoeveel kapitaal je nodig hebt om op te starten, enz.
0:16:26.420,0:16:29.190
om je bedrijf op te starten.
0:16:29.190,0:16:37.959
En om genoeg te hebben, heb je vaak gecentraliseerd kapitaal nodig.
0:16:37.959,0:16:43.970
Ik weet niet of je je herinnert wat één van de krachtigste
hefbomen van centralisatie was, in Hoofdstuk 25?
0:16:43.970,0:16:48.370
Weet je nog?
0:16:48.370,0:16:51.420
Het kredietstelsel.
0:16:51.420,0:16:54.880
Nog eens: het kredietstelsel zit erin - we gaan er hier niet over praten -
maar het kredietstelsel
0:16:54.880,0:16:58.450
is één van de krachtigste hefbomen van centralisatie,
0:16:58.450,0:17:02.290
wat centralisatie onderscheidt van concentratie.
0:17:02.290,0:17:06.179
Want concentratie zou alleen maar dit betekenen:
0:17:06.179,0:17:10.470
dat we op dit punt met deze hoeveelheid geld begonnen in het productieproces,
0:17:10.470,0:17:12.689
op dit punt hebben we ietsie meer,
0:17:12.689,0:17:18.060
en nog verder, nog wat meer,
dus concentratie van kapitaal vindt plaats over tijd
0:17:18.060,0:17:23.500
wanneer je deze logaritmische groeisnelheidsdrang neemt
en die aan de gang houdt.
0:17:23.500,0:17:27.370
Maar centralisatie is iets anders.
0:17:27.370,0:17:33.440
Dat gaat over grote bedrijven die kleine bedrijven overnemen.
0:17:33.440,0:17:40.940
Verder gaat het ook over verdere golven van privatisering.
0:17:42.730,0:17:46.380
En hier zou ik willen toevoegen dat
0:17:46.380,0:17:50.150
toen we de vraag stelden 'waar komt het oorspronkelijke geld vandaan?',
we niet alleen maar
0:17:50.150,0:17:54.470
over oorspronkelijke accumulatie praatten
0:17:54.470,0:18:00.820
en wat Marx noemt
de wetten of neigingen richting kapitaalcentralisering.
0:18:00.820,0:18:05.430
We hebben het dan ook over die processen
waar ik vorige keer over praatte:
0:18:05.430,0:18:09.400
over accumulatie door onteigening,
0:18:09.400,0:18:13.310
over het wegnemen van bezittingen,
0:18:13.310,0:18:16.420
dat één van de manieren waarop je dit kan doen
alweer is met behulp
0:18:16.420,0:18:20.560
van de staat en het kredietstelsel.
0:18:20.560,0:18:26.850
Er was een liquiditeitscrisis in Indonesië in 1998.
0:18:26.850,0:18:30.860
Firma's kunnen plotseling hun rekeningen niet meer betalen,
niet doordat ze slechte producenten zijn of iets fout doen,
0:18:30.860,0:18:35.090
maar simpelweg doordat ze in een kredietcrisis geraakt zijn.
0:18:35.090,0:18:41.409
Ze moeten faillissement aanvragen, ze gaan over de kop,
ze moeten heel goedkoop verkopen.
0:18:41.409,0:18:49.779
Daar komt het grootkapitaal binnen, koopt hen op,
en ze hebben een hoge waarde gekregen voor bodemprijzen.
0:18:49.779,0:18:53.780
Dit is accumulatie door onteigening.
0:18:53.780,0:18:55.299
Hetzelfde gebeurt
0:18:55.299,0:18:58.390
als je de pensioenrechten van mensen wegneemt,
0:18:58.390,0:19:02.910
of als je mensen hun land afjaagt,
waar ze vele jaren hebben gewoond:
0:19:02.910,0:19:07.200
dit is accumulatie door onteigening.
0:19:07.200,0:19:09.850
Ik weet niet hoeveel van jullie hebben gevolgd
0:19:09.850,0:19:15.940
wat er de afgelopen maanden in West-Bengalen aan de gang is geweest.
0:19:15.940,0:19:24.290
Daar heb je een marxistisch-communistische partij die dertig jaar
aan de macht is geweest, die heeft besloten dat industrialisering
0:19:24.290,0:19:26.580
het antwoord is.
0:19:26.580,0:19:31.090
Daarom moet het kleine boeren hun land ontnemen.
0:19:31.090,0:19:38.150
En ze hebben het land op gewelddadige manier van de boeren afgenomen,
waarbij ze er ik weet niet hoeveel hebben gedood.
0:19:38.150,0:19:44.600
Toen ik vorige week Mumbai verliet hadden ze
net weer twintig of dertig lichamen opgegraven.
0:19:44.600,0:19:51.900
Boeren doden, hen hun land ontnemen om ruimte te maken
voor grootschalig Indonesisch kapitaal
0:19:51.900,0:19:55.910
om productie in India te beginnen:
0:19:55.910,0:20:00.650
dat is alweer accumulatie door onteigening.
0:20:00.650,0:20:08.039
Dus er zijn veel vragen te stellen over waar het oorspronkelijke geld vandaan komt.
0:20:08.039,0:20:11.040
En sommige van deze vragen
0:20:11.040,0:20:17.300
worden beantwoord in Het kapitaal Boek I.
Maar andere moeten, denk ik, uitgebreider behandeld worden.
0:20:17.300,0:20:20.110
Wie heeft het geld? Hoeveel is er van?
0:20:20.110,0:20:24.160
Wat is de rol van het kredietstelsel en de staat hierbij?
0:20:24.160,0:20:26.340
Dit zijn grote vragen,
0:20:26.340,0:20:30.700
die om verdere analyse vragen, maar je kunt zien
aan de manier waarop Marx dit opgebouwd heeft,
0:20:30.700,0:20:37.700
dat dit de vragen zijn die vanzelf volgen.
0:20:40.220,0:20:46.130
En dit proces, van het verzamelen van het geld, is problematisch.
0:20:46.130,0:20:48.530
Zoals je je ook zult herinneren,
0:20:48.530,0:20:52.910
haalt Marx zijn grapje uit met John Lockes eigendomstheorie,
0:20:52.910,0:20:59.460
die zegt dat als je jouw arbeid met het land mengt,
je recht hebt op particulier eigendom van het land.
0:20:59.460,0:21:03.460
Dus Marx zei: als je dat toepast op de arbeider, dan
0:21:03.460,0:21:11.140
waar je hier ook mee begon, nadat je meerwaarde hebt gecreëerd
0:21:11.140,0:21:13.659
door de arbeider uit te buiten,
0:21:13.659,0:21:17.360
dan heb je na een bepaald aantal jaren in feite elk
0:21:17.360,0:21:24.440
Lockeaans recht op particulier eigendom opgegeven.
Het moet allemaal naar arbeid gaan.
0:21:24.440,0:21:28.880
Dus deze geldmacht en deze concentratie van geldmacht
0:21:28.880,0:21:30.820
- waar ze vandaan komt en hoe ze werkt -
0:21:30.820,0:21:36.390
zou je probleem één kunnen noemen in de hele redenering.
0:21:36.390,0:21:47.040
Het tweede probleempunt is: waar is je arbeidskracht?
0:21:47.040,0:21:51.620
Niet alleen nu, maar in de toekomst?
0:21:51.620,0:21:54.710
En jezelf te verzekeren van
0:21:54.710,0:21:59.200
het juiste arbeidsaanbod, een juiste hoeveelheid en
kwaliteit van beschikbare arbeid, is natuurlijk
0:21:59.200,0:22:07.440
één van de grote vraagstukken voor hoe een kapitalistische klasse
0:22:07.440,0:22:16.640
de politiekkwestie benadert,
vooral in verband met de macht van de staat.
0:22:16.640,0:22:23.470
En de hele arbeidskwestie is uiteraard fundamenteel
in Boek I van Het kapitaal.
0:22:23.470,0:22:29.620
Strijd over de werkdag, strijd over loonshoogte,
0:22:29.620,0:22:34.840
strijd over de productieomstandigheden in het arbeidsproces.
0:22:34.840,0:22:42.880
Dus er is een hele serie gevechten aan de gang
tussen arbeid en kapitaal.
0:22:42.880,0:22:45.640
Ik ga ze hier niet samenvatten want
0:22:45.640,0:22:49.590
ze zijn helemaal verweven met Het kapitaal,
met wat je gelezen hebt, dus je zou
0:22:49.590,0:22:51.510
er volledig vertrouwd mee moeten zijn.
0:22:51.510,0:22:54.580
Maar één van de dingen
0:22:54.580,0:22:59.559
die je echt moet onthouden, is de redenering
in Hoofdstuk 25 waar Marx er op wijst
0:22:59.559,0:23:03.410
dat kapitaal in feite aan beide zijden aan de macht is.
0:23:03.410,0:23:06.750
De vraag om arbeid en het aanbod van arbeid.
0:23:06.750,0:23:12.100
Hoe komt dat? Nou, doordat hij de techniek uitkiest.
0:23:12.100,0:23:14.350
Dus de techniekselectie
0:23:14.350,0:23:19.410
blijkt crucieel in deze specifieke klassenstrijd.
0:23:19.410,0:23:23.070
Dus er is een arbeidsproblematiek.
0:23:23.070,0:23:29.070
Als kapitalisten de arbeidsproblematiek niet kunnen oplossen
0:23:29.070,0:23:33.400
dan is arbeid, als [het aanbod] beperkt is, en machtig is,
0:23:33.400,0:23:42.020
in een positie om steeds meer van de meerwaarde
op te eisen die hij zelf geproduceerd heeft.
0:23:42.020,0:23:44.420
En terwijl [arbeid] dit doet,
0:23:44.420,0:23:48.120
zullen kapitalisten steeds minder van die meerwaarde ontvangen.
0:23:48.120,0:23:53.370
Het kan zover komen dat kapitalisten,
die zien dat de meerwaarde verdwijnt,
0:23:53.370,0:24:00.650
weleens kunnen gaan staken en weigeren
om nog langer kapitaal te laten circuleren en ofwel
0:24:00.650,0:24:03.130
een gigantische collectieve lock-out te bewerkstelligen
0:24:03.130,0:24:07.820
in de vorm van een depressie,
een georganiseerde, georkestreerde depressie,
0:24:07.820,0:24:14.350
ofwel gewoon een individuele lock-out door te zeggen:
'Ik ga jou niet meer betalen.'
0:24:14.350,0:24:17.040
Maar als je het niet kunt oplossen
0:24:17.040,0:24:21.650
krijg je een specifieke vorm van crisis,
0:24:21.650,0:24:33.110
en deze wordt vaak een 'profit-squeeze' [dalende winst]-crisis genoemd.
0:24:47.700,0:24:56.920
Er is een hele verzameling theorieën onder marxisten,
0:24:56.920,0:25:02.080
een hele verzameling argumenten om te zeggen
dat een dalende winst-crisis
0:25:02.080,0:25:05.650
waarschijnlijk het soort crisis gaat zijn
0:25:05.650,0:25:09.159
dat het kapitalisme tot een halt zal brengen.
0:25:09.159,0:25:13.790
En veel mensen zouden de periode van de late jaren 1960
0:25:13.790,0:25:19.179
tot de late jaren '70 aanwijzen als een typische
dalende winst-crisis.
0:25:19.179,0:25:23.700
Arbeiders waren bijzonder goed georganiseerd, met name in Europa.
0:25:23.700,0:25:26.669
Linkse politieke partijen maakten wetten
0:25:26.669,0:25:34.800
die het kapitaal niet bevoordeelden;
maar namen grote delen van de meerwaarde weg.
0:25:34.800,0:25:39.270
Dus de kapitalisten hadden niet zoveel over.
0:25:39.270,0:25:42.260
Sociaaldemocratische staten deden dat.
0:25:42.260,0:25:44.260
Zelfs in dit land
0:25:44.260,0:25:48.090
waren arbeiders veel machtiger aan het eind van de jaren 1960
0:25:48.090,0:25:51.140
dan ze voor lange tijd geweest waren.
0:25:51.140,0:25:52.950
De democratische partij
0:25:52.950,0:25:57.630
was zelfs bereid wetgeving te passeren tegen de grote bedrijven,
0:25:57.630,0:26:01.980
zoals milieubescherming, consumentenbescherming,
0:26:01.980,0:26:04.500
ARBO- en ziektewetten,
0:26:04.500,0:26:07.320
enzovoorts.
0:26:07.320,0:26:13.750
Op dat moment werd de kapitalistische klasse bedreigd
0:26:13.750,0:26:19.410
door democratische bestuursstructuren die zich
eerder voor de arbeiderszaak sterk maakten
0:26:19.410,0:26:23.540
dan voor de zaak van het kapitaal.
0:26:23.540,0:26:26.549
En er waren serieuze gevolgen
0:26:26.549,0:26:32.480
voor het verzamelen van rijkdom binnen
de kapitalistische klasse zelf
0:26:32.480,0:26:34.590
- het ging niet zo goed met hen -
0:26:34.590,0:26:39.080
en ook voor de snelheid van accumulatie.
Tegen de vroege jaren 1970
0:26:39.080,0:26:45.150
krijg je stagflatie. En veel mensen zouden zeggen dat dit een
0:26:45.150,0:26:48.550
klassieke dalende winst-crisis was.
0:26:48.550,0:26:52.700
Het antwoord hierop van de kapitalistische klasse
0:26:52.700,0:27:01.130
was om hoe dan ook een manier te vinden
om de macht van arbeiders te verminderen.
0:27:01.130,0:27:02.630
En dit kon je doen
0:27:02.630,0:27:07.370
op een aantal manieren. Een ervan was de politieke aanval
0:27:07.370,0:27:11.950
op vakbonden en hun macht;
0:27:11.950,0:27:17.510
een politieke aanval op de sociaaldemocratie
0:27:17.510,0:27:22.990
en in het bijzonder op te veel belasting;
0:27:22.990,0:27:27.970
en tot slot een aanval die zei:
0:27:27.970,0:27:33.900
'Je mag dan bevoorrecht zijn waar jij je toevallig bevindt,
maar wij gaan ervandoor
0:27:33.900,0:27:36.570
naar elders, we gaan ervandoor
0:27:36.570,0:27:39.710
naar Mexico, we gaan ervandoor
0:27:39.710,0:27:46.500
naar de Filipijnen, we gaan ervandoor, uiteindelijk, naar China.
0:27:46.500,0:27:52.820
En zelfs de dreiging van een mogelijke verplaatsing
krijgt arbeiders snel op hun knieën.
0:27:52.820,0:27:57.270
Dus in feite bestond er een hevige klassenstrijd
0:27:57.270,0:28:00.440
vanaf het midden van de jaren 1970, waarin
0:28:00.440,0:28:07.600
de kapitalistische klasse er feitelijk werk van maakte
het arbeidsprobleem op te lossen
0:28:07.600,0:28:11.180
en het probleem van arbeidsschaarste
0:28:11.180,0:28:16.760
en het 'de vakbonden hebben teveel macht'-probleem,
zoals zij het zouden noemen.
0:28:16.760,0:28:23.620
Dit zou je dus als het tweede aandachtsgebied kunnen beschouwen
dat behandeld wordt
0:28:23.620,0:28:26.340
in Boek I.
0:28:26.340,0:28:34.600
Het derde gebied betreft de productiemiddelen.
0:28:34.600,0:28:36.370
Waar ga je
0:28:36.370,0:28:40.340
adequate productiemiddelen vinden?
En wanneer je de keten naar beneden afloopt
0:28:40.340,0:28:50.570
kom je terug bij de kwestie van grondstoffen
0:28:52.380,0:28:59.380
en de relatie met de natuur.
0:29:08.190,0:29:13.169
Nou houdt Marx zich hier niet uitgebreid mee bezig in Boek I,
maar weet je nog:
0:29:13.169,0:29:16.270
op een aantal cruciale momenten zegt hij
0:29:16.270,0:29:19.700
dat kapitaalaccumulatie die aan zichzelf wordt overgelaten
0:29:19.700,0:29:23.279
zowel de arbeider als de aarde zal vernietigen;
0:29:23.279,0:29:29.250
beide bronnen van alle rijkdom zal vernietigen.
0:29:29.250,0:29:31.270
En dus wordt de natuurkwestie,
0:29:31.270,0:29:37.049
en de relatie met de natuur, behoorlijk belangrijk.
0:29:37.049,0:29:43.100
En in de laatste 20 of 30 jaar hebben veel mensen geopperd
0:29:43.100,0:29:47.400
dat dit eigenlijk een krachtigere
0:29:47.400,0:29:52.050
crisisoorzaak is dan zelfs de arbeidskwestie.
0:29:52.050,0:29:57.770
Dat kapitaal, nadat het als het ware de arbeidskwestie had opgelost,
0:29:57.770,0:30:03.020
door middel van zowel overheidsbeleid en nationale politiek als
0:30:03.020,0:30:10.020
off-shoring enz.,
en technische verandering en dergelijke in de jaren 1970,
0:30:11.170,0:30:14.150
bleef zitten met een ecologisch schaarsteprobleem;
0:30:14.150,0:30:17.090
een schaarste aan grondstoffen.
0:30:17.090,0:30:19.930
En dit is wat soms wordt genoemd,
0:30:19.930,0:30:23.210
in de woorden van Jim O'Connor,
0:30:23.210,0:30:34.240
- hij noemt dit de tweede tegenstrijdigheid van het kapitalisme,
0:30:35.710,0:30:38.460
die zegt, dat kapitaal op een gegeven moment
0:30:38.460,0:30:42.990
zoveel natuur gaat vernietigen
0:30:42.990,0:30:47.169
dat we een crisis zullen meemaken
0:30:47.169,0:30:55.990
afkomstig van onze relatie met de natuur;
0:30:55.990,0:30:58.440
dat we de piek in oliewinning gaan bereiken
[bedoelt waarsch.: uitputting van oliereserves],
0:30:58.440,0:31:02.559
de opwarming van de aarde, en al dat soort zaken.
0:31:02.559,0:31:05.320
Dus dat is nog een punt
0:31:05.320,0:31:08.390
waar we een hele serie vragen moeten stellen;
0:31:08.390,0:31:11.790
Marx' redenering zo te zeggen moeten uitwerken.
0:31:11.790,0:31:13.809
Hij doet het niet zozeer.
0:31:13.809,0:31:19.010
Hij doet weliswaar een hoop met dalende winst en dergelijke,
0:31:19.010,0:31:24.740
maar wij moeten heel zorgvuldig naar dit soort redenering kijken:
0:31:24.740,0:31:29.700
kunnen we dit redelijkerwijs de tweede tegenstrijdigheid noemen,
in tegenstelling tot
0:31:29.700,0:31:31.860
het arbeidsconflict, als zijnde de eerste tegenstrijdigheid?
0:31:31.860,0:31:39.160
Wat gebeurt er, politiek gezien, wanneer je
de tweede tegenstrijdigheid gaat benadrukken
0:31:39.160,0:31:43.020
en discussiëren alsof de eerste tegenstrijdigheid niet langer relevant is?
0:31:43.020,0:31:50.820
Dan krijg je natuurlijk de gevlekte bosuil tegen de houthakkers in
0:31:50.820,0:31:54.450
het noordwesten bij de Stille Oceaan,
en dergelijke problemen.
0:31:54.450,0:31:56.630
Dus
0:31:56.630,0:31:58.140
hier moet je ook weer
0:31:58.140,0:32:00.519
langs de keten terug naar beneden
0:32:00.519,0:32:06.040
en zeggen: in deze eenvoudige aankoop van productiemiddelen zit
0:32:06.040,0:32:11.770
de aankoop besloten van iets dat zijn oorsprong heeft in
0:32:11.770,0:32:16.039
de een of andere natuurlijke omgeving waar je uit put
0:32:16.039,0:32:21.990
en die je daarbij verandert.
Er is dus een hele dialectiek
0:32:21.990,0:32:24.600
van relaties met de natuur
die hierbij betrokken is,
0:32:24.600,0:32:28.920
en een potentiële bron van problemen vormt.
0:32:28.920,0:32:40.059
Het vierde aandachtsgebied gaat over de technische mix
0:32:40.059,0:32:45.980
die in de productie aangewend wordt.
0:32:45.980,0:32:50.480
Marx heeft hier weer een hoop over te zeggen
0:32:50.480,0:32:56.380
binnen de theorie van relatieve meerwaarde.
0:32:56.380,0:33:08.040
Maar je zult je herinneren dat techniek hier niet alleen machines betreft.
0:33:05.750,0:33:13.639
Ze betreft ook de software,
het verwerken van (kunstmatige) intelligentie in
0:33:13.639,0:33:19.530
de productie van machines, het programmeren, enz.
0:33:19.530,0:33:24.519
Ze betreft ook organisatievorm, samenwerking, arbeidsverdeling
0:33:24.519,0:33:27.840
en dergelijke.
0:33:27.840,0:33:33.020
En kapitalisten hebben enige moeite een techniek te kiezen.
0:33:33.020,0:33:36.400
Welke techniek kies je uit?
0:33:36.400,0:33:40.530
En we hebben gezien dat het voordelig is voor de kapitalistische klasse
0:33:40.530,0:33:45.120
om een groeiende productiviteit te hebben in die
0:33:45.120,0:33:49.210
bedrijfstakken die consumptieartikelen produceren
waarmee arbeiders in hun levensonderhoud voorzien.
0:33:49.210,0:33:52.090
Want als er dan een groeiende productiviteit is
0:33:52.090,0:33:56.140
dan daalt de waarde van de waren die de arbeider
nodig heeft om te overleven en
0:33:56.140,0:33:59.660
daalt de waarde van arbeidskracht.
0:33:59.660,0:34:01.809
En zoals je nog wel weet
0:34:01.809,0:34:06.480
is het mogelijk dat de waarde van arbeidskracht daalt
terwijl de materiële
0:34:06.480,0:34:08.719
levensstandaard stijgt,
0:34:08.719,0:34:12.789
mits zeer sterke productiviteitswinsten geboekt worden.
0:34:12.789,0:34:16.349
Maar dat is niet waar het individuele kapitalisten om gaat.
0:34:16.349,0:34:21.919
Individuele kapitalisten worden gedreven door de behoefte
om met andere individuele kapitalisten te concurreren
0:34:21.919,0:34:25.809
om een korte, vluchtige vorm van relatieve meerwaarde
0:34:25.809,0:34:32.689
die hen een specifieke, persoonlijke meerwaarde geeft ten opzichte van anderen.
0:34:32.689,0:34:37.349
Maar die verdwijnt zodra de techniek algemeen verbreid raakt.
0:34:37.349,0:34:41.619
Er bestaat hier dus een ongelooflijke aandrijvingskracht.
0:34:41.619,0:34:46.859
En in die mate dat die aandrijvingskracht de
0:34:46.859,0:34:51.429
arbeid uit de productie begint te elimineren
0:34:51.429,0:34:59.079
neemt die de voornaamste bron van meerwaarde weg.
0:34:59.079,0:35:02.869
En uit deze technische dynamiek
0:35:02.869,0:35:09.869
hebben Marx en vele anderen nóg een crisistheorie afgeleid,
0:35:10.319,0:35:28.499
die technische dynamiek in verband brengt met dalende winstmarges.
0:35:38.949,0:35:44.890
Ik heb al een paar keer aangegeven dat ik niet echt
0:35:44.890,0:35:49.829
in een eenvoudige versie van de dalende winstmarges-idee geloof.
0:35:49.829,0:35:54.900
Maar wat ik in ieder geval wél geloof,
is dat technische verandering
0:35:54.900,0:36:01.349
een destabiliserend effect heeft op de kapitalistische dynamiek.
0:36:01.349,0:36:05.709
En wel op allerlei manieren.
0:36:05.709,0:36:08.819
Bijvoorbeeld: snelle technische verandering,
0:36:08.819,0:36:14.329
die je dwingt je technieken elke zes maanden te veranderen,
0:36:14.329,0:36:18.759
is een ontzettend dure zaak,
0:36:18.759,0:36:22.200
zeker als een grote hoeveelheid geld in de technieken verankerd zit en
0:36:22.200,0:36:26.669
de oude technieken weg moeten worden gegooid en je nog niet
0:36:26.669,0:36:30.749
alle waarde hebt teruggewonnen die je er aan had uitgegeven.
0:36:30.749,0:36:33.529
Er zijn dus allerlei manieren waarop je naar
0:36:33.529,0:36:36.829
de kwestie van technische dynamiek kunt kijken
0:36:36.829,0:36:43.459
als een van de grote destabilisatoren van een kapitalistische economie
0:36:43.459,0:36:52.449
- en daardoor ook een krachtige bron voor mogelijke crisisformatie.
0:36:52.449,0:36:56.639
Waar het gebeurt, hoe het gebeurt, gaan we niet precies weten maar
0:36:56.639,0:37:03.389
ze vormt altijd een begin voor deze destabiliserende effecten die vaak
0:37:03.389,0:37:06.150
wijd resonerende effecten hebben en systematisch groeien
0:37:06.150,0:37:17.159
tot het hele systeem tot crisis vervalt.
0:37:17.319,0:37:20.439
Dit brengt ons bij deze link,
0:37:20.439,0:37:24.309
de vijfde link.
0:37:24.309,0:37:29.299
Je weet nog wel de redenering
0:37:29.299,0:37:36.119
waar Marx het heeft over M-C-M enzovoorts.
0:37:36.119,0:37:42.149
De idee was dat het veel gemakkelijker is om van geld naar waar te gaan,
0:37:42.149,0:37:48.509
dus van de algemene equivalent naar de bijzondere,
0:37:48.509,0:37:54.149
dan om van de specifieke waar naar de algemene equivalent te gaan.
0:37:54.149,0:38:00.969
Marx suggereert dat er vele punten zijn waarop deze sprong,
0:38:00.969,0:38:02.849
als het ware,
0:38:02.849,0:38:08.859
een substantieel probleem vormt.
0:38:08.859,0:38:10.280
Maar het vormt een substantieel probleem
0:38:10.280,0:38:15.089
in een samengesteld opzicht zowel als in enkelvoudig opzicht.
0:38:15.089,0:38:18.279
Want samengesteld betekent het dit:
0:38:18.279,0:38:21.779
er moet meer geld zijn in het systeem
0:38:21.779,0:38:28.779
aan het einde van de dag dan er was aan het begin.
Wie heeft dat extra geld?
0:38:28.789,0:38:33.529
Waar komt dat extra geld vandaan?
0:38:33.529,0:38:37.670
Als je dat extra geld niet kunt vinden
- als zich niet meer geld in het systeem bevindt
0:38:37.670,0:38:40.789
om het product te kopen,
dan heb je waarachtig een crisis
0:38:40.789,0:38:47.059
omdat je je waar niet kunt verkopen.
Je kunt de meerwaarde niet krijgen.
0:38:47.059,0:38:54.329
Er is, zoals de Keynesiaansen het zouden noemen, een gebrek aan effectieve vraag.
0:38:54.329,0:39:01.170
Er bestaat een andere crisisvorm die zich hieromheen vormt,
0:39:01.170,0:39:08.170
en die we een onderconsumptiecrisis zouden noemen.
0:39:17.799,0:39:22.069
Er is niet genoeg geld in het systeem
0:39:22.069,0:39:29.739
om de overmaat aan waarde op te kopen die geproduceerd wordt.
0:39:29.739,0:39:36.269
Velen zouden de jaren 1930 een onderconsumptiecrisis noemen.
0:39:36.269,0:39:42.449
Dit is het grote gebrek aan effectieve vraag.
0:39:42.449,0:39:48.939
En zoals Keynes zei is het daarom aan het overheidsbeleid om dat op te lossen
0:39:48.939,0:39:52.949
door de staat te gebruiken en belastingsmaatregelen
0:39:52.949,0:39:55.310
om te proberen de economie te stimuleren.
0:39:55.310,0:39:58.299
In andere woorden,
0:39:58.299,0:40:03.629
schuldfinanciering te gebruiken om in het geld te voorzien;
0:40:03.629,0:40:11.629
geld te drukken, als het nodig is, om de markt
0:40:11.629,0:40:16.949
liquide te houden en het hele systeem in beweging te houden.
0:40:16.949,0:40:21.999
Dus een onderconsumptiecrisis
0:40:21.999,0:40:27.079
is ook een mogelijkheid binnen dit systeem.
0:40:27.079,0:40:31.089
En er zijn mensen, beginnend met Rosa Luxemburg,
die hebben gezegd
0:40:31.089,0:40:36.539
dat het onmogelijk is om dit
binnen het kapitalisme op te lossen.
0:40:36.539,0:40:37.649
Daarom
0:40:37.649,0:40:44.649
is de enige manier waarop het kapitalisme kan overleven
met behulp van een vorm van imperialisme,
0:40:45.349,0:40:50.839
die niet-kapitalistische sectoren plundert
0:40:50.839,0:40:54.700
en vooral niet-kapitalistische delen van de wereld plundert.
0:40:54.700,0:40:58.479
Zij dacht daarbij aan China en
0:40:58.479,0:41:03.369
de opiumhandel en dat soort dingen,
waarbij de Britten
0:41:03.369,0:41:07.939
een bepaald soort handel aan de Chinezen opdrongen
om hun zilver te bemachtigen.
0:41:07.939,0:41:12.279
En toen ze al hun zilver hadden bemachtigd, kon dat
0:41:12.279,0:41:15.429
het mondiale systeem smeren door het aanbod
0:41:15.429,0:41:21.079
van geld in het mondiale systeem voor altijd te vergroten.
0:41:21.079,0:41:22.569
Tegenwoordig
0:41:22.569,0:41:28.349
zouden we dat niet zo gauw doen, maar
uiteraard is een van de belangrijke rollen van kredietinstituties,
0:41:28.349,0:41:31.649
van de Federal Reserve en dergelijke,
0:41:31.649,0:41:34.380
om dit aan de gang te houden, opdat,
0:41:34.380,0:41:38.890
als er een gebrek is aan effectieve vraag,
ze een manier vinden deze te stimuleren door
0:41:38.890,0:41:44.609
rentetarieven te verlagen en al dat soort dingen.
0:41:44.609,0:41:46.279
Ook hier hebben we
0:41:46.279,0:41:48.879
inherent aan dit systeem
0:41:48.879,0:41:53.559
een hele serie vraagstukken die opgelost moeten worden,
en die gedeeltelijk worden behandeld
0:41:53.559,0:42:01.239
in Boek II van Het kapitaal
en tot op zekere hoogte in Boek III.
0:42:01.239,0:42:09.640
Als je de marxistische literatuur verkent,
is het interessant om
0:42:09.640,0:42:18.239
geweldige controversie te vinden met betrekking tot deze drie
0:42:18.239,0:42:23.579
- of laten we een vierde toevoegen - hoofdvormen van crisisformatie.
0:42:26.939,0:42:28.639
Er zijn mensen die
0:42:28.639,0:42:35.129
zichzelf met alle plezier profit squeeze-theoretici noemen;
0:42:35.129,0:42:42.429
en alle anderen noemen hen spottend profit squeeze-theoretici.
0:42:42.429,0:42:45.400
Verder heb je de dalende winstmarge-mensen.
0:42:45.400,0:42:47.319
Daar zijn varianten in
0:42:47.319,0:42:51.239
om redenen waar ik geloof ik naar verwezen heb.
0:42:51.239,0:42:55.130
Je hebt dus de dalende winstmarge-mensen
0:42:55.130,0:42:59.989
en ze hebben behoorlijk wat discussie onderling, maar
0:42:59.989,0:43:07.549
ze worden ook vaak spottend door de anderen
de dalende winstmarge-mensen genoemd.
0:43:07.549,0:43:11.099
En hetzelfde gebeurt met de onderconsumptionisten.
0:43:11.099,0:43:15.379
Mensen schrijven een recensie over wat je schrijft
en omdat ik
0:43:15.379,0:43:22.379
Rosa Luxemburg positief geciteerd heb,
wordt ik meteen een onderconsumptionist genoemd.
0:43:22.609,0:43:30.289
En natuurlijk betekent dit dat ik mijn marxiaanse economie
helemaal niet onder de knie heb.
0:43:30.289,0:43:34.839
Want wie bij hun gezonde verstand is en Marx goed heeft gelezen
zou er niet over peinzen
0:43:34.839,0:43:37.939
een onderconsumptionist te zijn.
0:43:37.939,0:43:40.640
Nou is mijn stelling de volgende:
0:43:40.640,0:43:48.109
dat je al deze momenten in het circulatieproces moet zien
0:43:48.109,0:43:51.519
als mogelijke blokkadepunten,
0:43:51.519,0:44:00.169
blokkadepunten die de kapitalistische politiek moet verwijderen
0:44:00.169,0:44:04.929
en wegen doorheen moet vinden, of langs of wat dan ook,
0:44:04.929,0:44:09.089
en dat er daardoor een voortdurende strijd woedt
in de kapitalistische samenleving
0:44:09.089,0:44:12.839
over al deze elementen.
0:44:12.839,0:44:18.269
En op elk moment kan één hiervan het kernprobleem zijn
maar dat
0:44:18.269,0:44:22.519
betekent nog niet dat de andere niet ook aan de orde zijn.
0:44:22.519,0:44:24.819
Sterker nog,
0:44:24.819,0:44:28.419
je kunt heel duidelijk zien, wanneer je het hebt
over de profit squeeze [dalende winst] en de relatie
0:44:28.419,0:44:33.390
tussen de vraag voor arbeidskracht en de keuze voor bepaalde technieken,
0:44:33.390,0:44:40.249
dat de technische destabilisator dan in feite
0:44:40.249,0:44:47.249
de arbeidskracht zeer sterk kan beïnvloeden,
net zoals het de andere tegenstrijdigheden beïnvloedt.
0:44:48.859,0:44:52.650
Dus wat voor mij altijd zo interessant is geweest
0:44:52.650,0:44:55.539
is om door Marx' werken te gaan
0:44:55.539,0:45:01.849
en dan te zien wat hij over deze verschillende blokkadepunten te zeggen heeft;
0:45:01.849,0:45:02.929
en
0:45:02.929,0:45:09.170
hoe hij denkt dat het kapitalisme en kapitalisten
0:45:09.170,0:45:14.189
er met succes langs en doorheen komen.
0:45:14.189,0:45:16.729
En wanneer ze dat niet kunnen,
0:45:16.729,0:45:22.039
krijg je stagnatie in deze hele stroom.
0:45:22.039,0:45:26.670
Hij kan hier verstopt raken, en als hij hier helemaal verstopt is
0:45:26.670,0:45:30.059
dan kun je het wel voor gezien houden.
0:45:30.059,0:45:32.349
Het kapitaal zit diep in de problemen.
0:45:32.349,0:45:38.369
Als hij volledig verstopt is door de relatie met de natuur,
dan zit kapitaal diep in de problemen.
0:45:38.369,0:45:42.279
Als hij volledig verstopt is doordat de technische dynamiek zo
0:45:42.279,0:45:48.640
uit de hand loopt dat niemand meer in iets durft te investeren
0:45:48.640,0:45:54.380
- ik bedoel, waarom zou je dit jaar in nieuwe machines investeren
als je wist dat ze binnen zes maanden verouderd gingen zijn?
0:45:54.380,0:45:58.379
Dus de hele boel komt piepend tot stilstand door zoiets,
0:45:58.379,0:46:07.339
of doordat er uiteindelijk niet genoeg vraag van consumenten is.
0:46:07.339,0:46:14.289
Dus weet je dat elk van deze blokkadepunten de stroom dus kan onderbreken.
0:46:14.289,0:46:19.309
En aangezien kapitaal gedefinieerd is als het stromen van waarde
- als je de stroom onderbreekt,
0:46:19.309,0:46:22.539
dan heb je het kapitaal gestopt,
0:46:22.539,0:46:27.919
en raakt er kapitaal verloren.
0:46:27.919,0:46:32.880
Het resultaat hiervan
0:46:32.880,0:46:39.880
is een devaluatiecrisis,
0:46:45.939,0:46:49.880
die in de eerste plaats aangekondigd wordt
door het feit dat er een overschot is aan kapitaal
0:46:49.880,0:46:57.479
dat geblokeerd is en nergens heen kan.
0:46:57.479,0:47:04.069
En de blokkade moet worden opgeheven
0:47:04.069,0:47:10.369
als je een grote crisis in het systeem wilt voorkomen,
0:47:10.369,0:47:20.369
en wilt voorkomen dat het kapitalisme in feite
helemaal ophoudt te werken.
0:47:20.369,0:47:24.809
Het lijkt me dat een deel van de hele geschiedenis
0:47:24.809,0:47:30.009
van de grootburgerlijke politiek vanaf de achttiende eeuw, een intuïtieve
0:47:30.009,0:47:34.180
erkenning is van het belang van al deze mogelijke blokkadepunten,
0:47:34.180,0:47:45.589
en de mobilisering van intellectueel vermogen,
het vermogen van denktanks en van de staat,
0:47:45.589,0:47:49.339
en de macht van bedrijven en kapitalisten in het algemeen,
0:47:49.339,0:47:58.309
om zichzelf ervan te gewissen dat deze blokkades niet voorkomen.
0:47:58.309,0:48:02.599
En daar is soms een hoop voorbereiding voor nodig, een hoop hard werk.
0:48:02.599,0:48:07.849
En soms is er inderdaad behoorlijk wat geweld bij nodig.
0:48:07.849,0:48:10.799
Dus toen bijvoorbeeld
0:48:10.799,0:48:15.169
Margaret Thatcher de mijnwerkersbond besloot neer te slaan
en de arbeidersbeweging
0:48:15.169,0:48:20.199
in Brittannië in de jaren 1980,
0:48:20.199,0:48:25.619
werd er behoorlijk wat politiegeweld gebruikt tegen de stakers.
0:48:25.619,0:48:30.969
En je hebt het ook in de Amerikaanse geschiedenis gezien.
0:48:30.969,0:48:40.549
En je ziet het steeds maar weer in de geschiedenis
van veel ontwikkelingslanden.
0:48:40.549,0:48:47.779
Om een leider in de Colombiaanse vakbondsbeweging te zijn,
0:48:47.779,0:48:50.889
of in een dergelijk land, gaat
0:48:50.889,0:48:57.829
je levensverwachting waarschijnlijk verkorten met zo'n twintig jaar.
0:48:57.829,0:49:00.720
Dus het geweld dat bij veel van deze punten betrokken is
0:49:00.720,0:49:06.649
wordt ook een heel kritiek moment.
0:49:06.649,0:49:11.490
En in zover als de staat de bron van dat geweld is
0:49:11.490,0:49:16.559
of dat geweld simpelweg toelaat,
0:49:16.559,0:49:20.109
hebben we een politiek systeem dat er op gericht is
0:49:20.109,0:49:27.379
ervoor te zorgen dat deze blokkades niet voorkomen
en dat we geen
0:49:27.379,0:49:32.509
gigantische kapitaaldevaluatie krijgen,
0:49:32.509,0:49:39.509
doordat waarde gewoonweg verloren gaat
doordat ze niet langer in beweging is.
0:49:39.509,0:49:44.200
Want kapitaal dat niet beweegt is dood kapitaal.
0:49:44.200,0:49:47.910
En uiteindelijk helemaal geen kapitaal.
0:49:47.910,0:50:00.939
En het is de beweging, de voortdurende beweging,
die fundamenteel is.
0:50:00.939,0:50:07.679
Ik hou van deze formulering omdat ze me aan
allerlei dingen laat denken
0:50:07.679,0:50:12.729
en allerlei vragen laat stellen, zoals:
0:50:12.729,0:50:18.599
waar komt de vraag van consumenten vandaan?
0:50:18.599,0:50:22.759
Wat is de rol van consumentenschuld?
0:50:22.759,0:50:31.769
Wat is de rol van de uitvinding van creditcards,
pinautomaten enzovoorts?
0:50:32.279,0:50:42.749
Wat is eigenlijk de rol van de staat in het voorzien
0:50:42.749,0:50:49.459
in een noodvoorziening voor koopkracht?
Wat is de rol van bijvoorbeeld het militair-industrieel complex?
0:50:49.459,0:50:53.109
Wat is de rol van angstpolitiek,
0:50:53.109,0:51:03.219
die ervoor zorgt dat we in allerlei
veiligheidsvoorzieningen enzo investeren?
0:51:03.219,0:51:09.299
- militaire voorzieningen, politievoorzieningen.
Wat is de rol van dat alles
0:51:09.299,0:51:14.769
in het stimuleren, als het ware, van dit alles?
0:51:14.769,0:51:19.519
In mijn werk bijvoorbeeld
0:51:19.519,0:51:23.159
heb ik de laatste tijd veel naar het hele probleem gekeken,
van waar dit
0:51:23.159,0:51:32.819
kapitaaloverschot heengaat? We zijn het voortdurend
aan het produceren, maar waar gaat het heen?
0:51:32.819,0:51:35.979
Wat wordt opgenomen?
0:51:35.979,0:51:40.669
Hoe wordt het opgenomen, en door wat?
0:51:40.669,0:51:51.479
Ik vind het fascinerend in de geschiedenis
van de verstedelijking over de laatste 150 jaar
0:51:51.479,0:51:57.569
dat veel ervan simpelweg gaat over de absorptie
van het overschot door verstedelijking,
0:51:57.569,0:52:01.400
en de transformaties in levensstijl die hebben plaatsgevonden.
0:52:01.400,0:52:07.499
En daar kan ik later veel dieper op ingaan als jullie willen,
0:52:07.499,0:52:10.519
maar voor mij is het duidelijk
0:52:10.519,0:52:16.349
dat wat er in dit land gebeurde na de tweede wereldoorlog
door de verstedelijking,
0:52:16.349,0:52:22.299
heel veel te maken had met
'wat een prachtige manier om het overschot te absorberen!'
0:52:22.299,0:52:26.049
En die prachtige manier om het overschot te absorberen
0:52:26.049,0:52:32.160
kwam neer op allerlei dingen zoals veranderingen in levensstijl,
veranderingen in wereldbeeld, veranderingen in al die
0:52:32.160,0:52:35.039
mentale voorstellingen en sociale relaties en
0:52:35.039,0:52:38.569
productieapparaten waar we het eerder over hadden.
0:52:38.569,0:52:41.969
Al die dingen beginnen te veranderen
0:52:41.969,0:52:48.289
wanneer het overschot naar verstedelijking afvloeit.
0:52:48.289,0:52:54.099
En het is in deze tijd heel gemakkelijk om naar de retoriek
0:52:54.099,0:52:57.699
van 'Planets of Slums' [sloppenwerelden] enzovoorts te kijken
0:52:57.699,0:53:01.709
en niet in te zien dat dit in werkelijkheid samengaat
0:53:01.709,0:53:07.249
met een gigantische bouwexplosie die aan de gang is,
en aan de gang is geweest gedurende de laatste vijf tot
0:53:07.249,0:53:12.519
tien jaar, over de hele wereld.
0:53:12.519,0:53:24.640
China, Mumbai, Santiago, São Paulo, New York, San Diego.
0:53:24.640,0:53:32.549
Stel je voor waar dit overschot heen zou zijn gegaan
als je deze radicale transformatie
0:53:32.549,0:53:35.329
in stedelijke structuren niet had gehad.
0:53:35.329,0:53:40.729
En dit is aan de gang geweest voor zeker 150 à 200 jaar.
0:53:40.729,0:53:46.119
Zodat je niet eens over een kwestie als verstedelijking
kunt praten zonder haar te relateren aan
0:53:46.119,0:53:51.669
de eenvoudige vraag waar het overschot heengaat.
0:53:51.669,0:54:00.419
En als het niet in verstedelijking kan gaan zitten,
waar kan het dan in hemelsnaam heen?
0:54:01.789,0:54:08.049
Een deel ervan is dan ook het militair-industrieel complex ingegaan.
0:54:08.049,0:54:10.279
Maar: waar gaat het heen?
0:54:10.279,0:54:14.419
Dat zijn de vraagstukken.
0:54:14.419,0:54:15.519
Dit zijn dus de issues
0:54:15.519,0:54:18.599
die uit dit heel eenvoudige,
0:54:18.599,0:54:21.360
zelfs simplistische verhaal komen
van wat kapitalisten doen
0:54:21.360,0:54:24.910
en waar het hen om gaat.
0:54:24.910,0:54:29.849
En door dit te doen begin je allerlei verbanden te zien.
Het is bijvoorbeeld heel goed
0:54:29.849,0:54:34.099
te zien, als je naar de status van het kredietstelsel kijkt.
0:54:34.099,0:54:37.400
Het kredietstelsel speelt een heel belangrijke rol
0:54:37.400,0:54:41.849
in het vergaren van geld in de eerste instantie.
0:54:41.849,0:54:46.869
Je kunt zelfs niet-bestaande bezittingen lenen,
0:54:46.869,0:54:52.069
en op die manier beginnen te produceren,
door het kredietstelsel te gebruiken.
0:54:52.069,0:54:57.549
Het kredietstelsel speelt ook een heel
belangrijke rol in de vraag van consumenten.
0:54:57.549,0:55:02.219
Wat een prachtig systeem!
Net als wanneer Marx het heeft over
0:55:02.219,0:55:06.849
hoe kapitaal aan allebei de kanten werkt
- zowel het arbeidsaanbod als de vraag om arbeid -
0:55:06.849,0:55:11.759
zo werkt het ook aan beide kanten met het kredietstelsel:
het aanbod van kapitaal
0:55:11.759,0:55:15.720
aan het begin van het proces,
het aanbod van geld aan het begin van het proces,
0:55:15.720,0:55:20.170
en het aanbod van geld aan het einde van het proces.
0:55:20.170,0:55:26.829
En veel van waar fiscaal en monetair beleid om draait is juist,
0:55:26.829,0:55:28.639
lijkt me,
0:55:28.639,0:55:33.630
het berekenen van hoe het kredietstelsel
beide kanten in de gaten kan houden.
0:55:33.630,0:55:39.029
En zoals we nu zien met de 'sub prime'-hypothekencrisis,
doet het dat soms
0:55:39.029,0:55:40.749
tot op het punt waar het,
0:55:40.749,0:55:46.289
om de vraag te stimuleren, allerlei rare dingen doet aan deze kant,
0:55:46.289,0:55:49.559
en vervolgens zegt er iemand: wat gebeurt daar nou?
0:55:49.559,0:55:51.999
En het komt uit dat er daar helemaal niets ís.
0:55:51.999,0:55:56.689
En dan krijgen we een terugtrekken aan de andere kant.
Dus het huidige systeem
0:55:56.689,0:56:00.639
speelt een heel interessante rol,
een heel gecompliceerde rol,
0:56:00.639,0:56:04.769
als we naar deze relaties beginnen te kijken.
0:56:04.769,0:56:10.789
Dus je kunt de redenering in Boek I van
Het kapitaal gebruiken om te voorspellen
0:56:10.789,0:56:14.239
waar Marx waarschijnlijk heengaat.
0:56:14.239,0:56:17.089
En hij komt inderdaad op sommige van deze issues
0:56:17.089,0:56:20.549
heel systematisch terug in Boek II en III.
0:56:20.549,0:56:24.149
Maar het helpt ons ook een beetje begrijpen
0:56:24.149,0:56:28.169
waar hij allemaal níet heenging,
en waar wíj heen moeten gaan.
0:56:28.169,0:56:30.519
Ik denk bijvoorbeeld dat het correct is om te zeggen
0:56:30.519,0:56:36.359
dat Marx niet gedetailleerd genoeg aandacht besteedde
aan de relatie met de natuur.
0:56:36.359,0:56:41.579
Hij commentarieert nu en dan
0:56:41.579,0:56:45.380
dat kapitaal het land heeft vernield.
0:56:45.380,0:56:51.389
Maar we krijgen geen gedetailleerde analyse van
hoe dat soort crises zich precies ontvouwen.
0:56:51.389,0:56:58.859
We krijgen ook niet altijd goede analyses
van de consumentenkant van de zaak.
0:56:58.859,0:57:06.439
En we hebben niet het soort analyse van
financieel kapitaal en het kredietstelsel
0:57:06.439,0:57:08.879
dat we eigenlijk nodig zouden hebben om
0:57:08.879,0:57:15.059
te kunnen praten over hoe het systeem wordt gestabiliseerd
door staatsingrijpen,
0:57:15.059,0:57:21.719
en fiscaal ingrijpen, en financiële activiteiten,
terwijl je tegelijkertijd ook
0:57:21.719,0:57:26.119
een ander soort crisis creëert,
waar hij wel aan heeft gerefereerd
0:57:26.119,0:57:29.839
in Boek I van Het kapitaal, dat zegt
0:57:29.839,0:57:35.959
dat je door dit stelsel een financiële crisis krijgt.
0:57:35.959,0:57:39.919
Hij postuleert die mogelijkheid.
Er is dus, zo te zeggen,
0:57:39.919,0:57:44.309
een soort overkoepelende rol hier van het kredietstelsel
0:57:44.309,0:57:48.809
en de mogelijkeid van onafhankelijke monetaire, financiële, fiscale
0:57:48.809,0:57:53.349
en staatsfinancieringscrises.
0:57:53.349,0:57:59.009
Dit moeten we ook aan het mengsel toevoegen, maar
0:57:59.009,0:58:01.509
het is moeilijk dat direct te doen
0:58:01.509,0:58:05.949
op basis van de analyse in Boek I van Het kapitaal.
0:58:05.949,0:58:09.199
Ik had voorgesteld dat jullie nog eens een blik
0:58:09.199,0:58:11.039
op Hoofdstuk 1 werpen
0:58:11.039,0:58:13.329
en er misschien een beetje over nadenken.
0:58:13.329,0:58:17.679
Dus als je een opmerking hebt
0:58:17.679,0:58:25.449
over hoe je het deze keer ziet, of je wilt hier
vragen over stellen, dan ga je gang.
0:58:25.449,0:58:29.779
Het is aan jullie waar we over praten.
0:58:29.779,0:58:32.409
» STUDENT: Als we over de staat nadenken,
over een overgang
0:58:32.409,0:58:38.139
van een kapitalistisch systeem naar een alternatief systeem
- hoe je jezelf tot de staat verhoudt
0:58:40.409,0:58:43.410
- ik vraag me af wat Marx zou denken, met betrekking tot
0:58:43.410,0:58:47.609
of de staat kan worden gezien als een bondgenoot
in de overgang naar een ander systeem,
0:58:47.609,0:58:49.079
of is hij vooral een obstakel?
0:58:49.079,0:58:50.699
En ook als je denkt aan
0:58:50.699,0:58:55.899
andere modellen, bijvoorbeeld het Zapatistamodel,
waarbij ze niet per se proberen de staat over te nemen,
0:58:55.899,0:58:59.990
maar alleen om hun eigen soort van basale macht te creëren
- ze hebben zeggenschap over hun eigen gebied
0:58:59.990,0:59:06.260
en ze maken duidelijk hun eigen alternatieve vorm - systeem.
0:59:06.269,0:59:10.499
Dus een hoop van dat soort dingen
dansen rond in mijn hoofd met betrekking tot
0:59:10.499,0:59:18.129
hoe Marx de staat zou zien en de overgang naar een ander systeem.
0:59:18.129,0:59:26.039
» HARVEY: Nou, om die vraag te beantwoorden,
moet je je sowieso eerst een beetje verdiepen
0:59:26.039,0:59:29.510
in de rol van de staat
0:59:29.510,0:59:33.459
binnen een kapitalistisch systeem.
0:59:33.459,0:59:38.159
Als je nu door Het kapitaal heengaat, zie je
0:59:38.159,0:59:43.179
meteen dat de staat een belangrijke rol te vervullen heeft.
0:59:43.179,0:59:49.419
Ten eerste staat hij borg voor private eigendomsrelaties en marktinstituties.
0:59:49.419,0:59:54.039
Ten tweede heeft hij een heel belangrijke rol te vervullen
met betrekking tot het monetaire systeem en hoe het monetaire
0:59:54.039,0:59:59.429
systeem opgezet is en hoe geldsymbolen geconstrueerd zijn, enzovoorts.
0:59:59.429,1:00:09.759
Ten derde heeft hij een heel belangrijke rol als centrale institutie
1:00:09.759,1:00:14.849
waarbinnen de dynamiek van de klassenstrijd tussen
kapitaal en arbeid wordt uitgespeeld,
1:00:14.849,1:00:17.759
zoals bij de werkdag.
1:00:19.279,1:00:23.679
Ten vierde heeft hij een belangrijke rol, bijvoorbeeld
1:00:23.679,1:00:27.439
in het hoofdstuk over machines en industrie,
1:00:27.439,1:00:30.609
met betrekking tot de regelgeving
1:00:30.609,1:00:31.630
die bestaat.
1:00:31.630,1:00:35.929
En tot slot heeft hij een heel belangrijke rol bij het
1:00:35.929,1:00:41.119
reguleren van het arbeidsaanbod enz.
Met andere woorden, de staat heeft al deze
1:00:41.119,1:00:45.879
rollen die hij vervult
en het staatssysteem is opgezet rond kwesties als
1:00:45.879,1:00:47.189
onderwijs enzovoorts.
1:00:47.189,1:00:56.479
Die activiteiten zijn dus cruciaal voor de manier waarop het kapitalisme werkt.
1:00:56.479,1:00:59.219
Wat je je nu moet afvragen is:
1:00:59.219,1:01:00.640
kunnen we ons daarom een samenleving voorstellen
1:01:00.640,1:01:03.829
waarin er
1:01:03.829,1:01:07.999
geen staat [overheid] was om het monetaire systeem te beheersen,
1:01:07.999,1:01:14.859
of geen overheidsgarantie op rechten van welke aard dan ook?
1:01:14.859,1:01:25.559
En hier kom je denk ik in een hele gekke situatie terecht, want
1:01:25.559,1:01:33.640
hoewel het duidelijk is dat Marx het standpunt inneemt
dat we met een kapitalistische staat te maken hebben,
1:01:33.640,1:01:39.390
erkent hij ook, denk ik, dat je de een of andere
1:01:39.390,1:01:42.450
georganiseerde politieke macht nodig hebt
om wat dan ook te kunnen doen.
1:01:42.450,1:01:50.910
En in zekere zin, dat de zapatisten niet een vorm van
staatsmacht [overheid] aan het organiseren zouden zijn,
1:01:50.910,1:01:57.829
zou vanuit Marx' perspectief denk ik onwaar zijn.
1:01:57.829,1:02:01.159
Hij verschilt weliswaar van de Mexicaanse staat
1:02:01.159,1:02:06.289
maar ze hebben gemeenschappen en ze hebben onderwijsstructuren enz.
1:02:06.289,1:02:11.549
en ze hebben een strafapparaat enzovoorts.
1:02:11.549,1:02:17.629
Ze zitten daar niet te zeggen dat ze helemaal geen organisatie hebben.
1:02:17.629,1:02:22.909
Integendeel, de oorzaak dat ze het zolang
hebben weten vol te houden is precies dat ze
1:02:22.909,1:02:28.309
een vorm van organisatie hadden, zelfs een militaire vorm van organisatie.
Met andere woorden,
1:02:28.309,1:02:32.689
je zou kunnen redeneren dat wat de zapatisten
hebben gemaakt een alternatief soort
1:02:32.689,1:02:33.979
staatsapparaat is.
1:02:33.979,1:02:37.459
En hier kan je terug de geschiedenis in van de staat
1:02:37.459,1:02:41.699
binnen het kapitalisme,
en daar is hij nooit een vast gegeven geweest.
1:02:41.699,1:02:43.649
Ik bedoel, denk eraan wat de staat
1:02:43.649,1:02:47.199
honderd jaar geleden deed en wat de staat nu bekokstooft.
1:02:47.199,1:02:51.909
Hij is een heel ander monster, als je hem zo wilt noemen.
1:02:51.909,1:03:02.989
Dus ik denk dat vanuit Marx' perspectief
je moet kijken naar welke soorten
1:03:02.989,1:03:07.929
apparaat voor coördinatie, voor regelgeving, enzovoorts,
1:03:07.929,1:03:12.609
en zelfs voor toezicht - ik bedoel, de idee dat je
een staat zou kunnen hebben die niets van dat alles heeft,
1:03:12.609,1:03:16.309
of dat je in een samenleving zou kunnen leven
waar niets van dat alles bestond,
1:03:16.309,1:03:26.979
en het te hebben over steden met 20 miljoen mensen
1:03:26.979,1:03:32.259
- ik denk dat je kan zeggen dat je op geen enkele manier
1:03:32.259,1:03:36.749
de politiek van een kleine landeijke gemeenschap
van honderd mensen zou kunnen gebruiken, en zeggen
1:03:36.749,1:03:41.409
dat dat apparaat op de een of andere manier ook kan werken voor
1:03:41.409,1:03:45.259
São Paulo of Shanghai of waar dan ook.
1:03:45.259,1:03:50.519
Ik denk dat de vraag hier zou zijn:
1:03:50.519,1:03:57.079
in welke mate staat de staat volledig
in dienst van grootburgerlijke belangen?
1:03:57.079,1:04:01.190
En ik denk dat dat historisch gezien niet altijd het geval is geweest.
1:04:01.190,1:04:03.889
Bijvoorbeeld,
1:04:03.889,1:04:06.779
een van de manieren waarop je
1:04:06.779,1:04:11.349
kapitalisten in feite al hun zorgen over wat ze
morgen met hun meerwaarde doen, kunt ontnemen
1:04:11.349,1:04:14.339
is om haar weg te belasten.
1:04:14.339,1:04:18.399
En dit is in feite wat veel sociaaldemocratische regeringen deden:
1:04:18.399,1:04:21.069
ze belastten haar weg.
1:04:21.069,1:04:24.249
En ik denk dat de productie van een overschot
1:04:24.249,1:04:28.059
tot op zekere hoogte geen slecht idee is. De grote vraag is:
1:04:28.059,1:04:31.499
Wie beheert het overschot?
1:04:31.499,1:04:34.640
En ik denk dat de grote golf aan
1:04:34.640,1:04:38.809
neoliberaliseringen sinds de jaren 1970 in werkelijkheid net zozeer over
1:04:38.809,1:04:41.959
de privatisering van het overschot ging,
1:04:41.959,1:04:46.989
als over de privatisering van wat dan ook.
Dat betekent de staat ervan te weerhouden
1:04:49.259,1:04:52.539
een groot stuk van dat overschot weg te nemen,
1:04:52.539,1:04:57.119
en het in circulatie te houden op zo'n manier dat
1:04:57.119,1:05:01.959
individuele kapitalisten nu het overschot bestieren,
of samen het overschot bestieren,
1:05:01.959,1:05:04.959
in plaats van het staatsapparaat.
1:05:04.959,1:05:06.929
En die beheersing
1:05:06.929,1:05:09.829
kan dan worden gebruikt om toenemende macht uit te oefenen
1:05:09.829,1:05:14.229
over het staatsapparaat.
Ik begrijp dat, politiek gezien,
1:05:14.229,1:05:18.689
veel mensen de sociaaldemocratie van de jaren 1960 nu zien als een
1:05:18.689,1:05:21.799
verraad van de revolutionaire mogelijkheden.
1:05:21.799,1:05:26.219
En tot op zekere hoogte was het conservatief en behoudend - en was het dat.
1:05:26.219,1:05:31.289
Maar tegelijkertijd - als je daarom zegt
dat je niets met de staat te maken wilt hebben,
1:05:31.289,1:05:34.269
wat denk je dat de rechtervleugel daarop zegt?
1:05:34.269,1:05:36.660
Wat een goed idee!
1:05:36.660,1:05:38.359
Wat een geweldig idee!
1:05:38.359,1:05:39.589
En in feite
1:05:39.589,1:05:43.849
heeft een groot deel van het neoliberalisme
1:05:43.849,1:05:47.989
de linkse vrijheidsgezinde retoriek opgepakt en
1:05:47.989,1:05:50.179
haar naar rechts meegenomen en gebruikt
1:05:50.179,1:05:53.739
aan de rechterkant [van het politieke spectrum].
En we zien precies wat dat voortbrengt.
1:05:53.739,1:05:57.749
Dus de kwestie van de staat is een hele grote.
1:05:57.749,1:06:03.119
En er is veel discussie daarover op het moment.
Maar ik denk dat
1:06:03.119,1:06:10.309
Marx' blik daarop zou zijn dat de een of andere
vorm van organisatie nodig is:
1:06:10.309,1:06:14.989
zoiets als een staat [overheid] zal moet worden geschapen.
1:06:14.989,1:06:18.719
En interessant genoeg, als je kijkt naar,
1:06:18.719,1:06:25.269
zeg, anarchistische voorstellen over gemeentebestuur
1:06:25.269,1:06:29.949
en gemeenteraden enzovoorts, dan krijg je nog steeds
1:06:29.949,1:06:35.319
een hele serie vragen over uitsluiting, insluiting;
1:06:35.319,1:06:39.279
en veel van de problemen die je bij de staat ziet
worden gewoon herhaald.
1:06:39.279,1:06:44.839
Dus, nogmaals, ik denk dat het een valse tegenstelling is
om te zeggen dat je het op de een of andere manier zonder
1:06:44.839,1:06:48.909
zoiets als een staat [overheid] kunt stellen.
Nu is de vraag wie de staat in zijn macht heeft; waar het het staatsapparaat
1:06:48.909,1:06:52.609
eigenlijk om te doen is;
op welke manieren we
1:06:52.609,1:06:56.639
sommige armen van de staat moeten vermorzelen,
zoals zijn militaristische
1:06:56.639,1:07:00.599
en politiearm, en er iets anders mee doen.
1:07:00.599,1:07:04.489
Dus ja: de staat kan heel radicaal worden omgevormd,
en ik denk dat
1:07:04.489,1:07:07.520
het punt waar hij zou verdorren,
zoals vele
1:07:07.520,1:07:10.049
mensen hebben gesteld en Marx
1:07:10.049,1:07:15.719
ook stelde - ik denk dat hij het eigenlijk had over
het verdorren van de grootburgerlijke macht
1:07:15.719,1:07:17.899
over het staatsapparaat.
1:07:17.899,1:07:20.899
Wat ook niet betekent dat
1:07:20.899,1:07:26.229
een arbeidersbewind over het staatsapparaat noodzakelijkerwijs
1:07:26.229,1:07:31.450
het einde van het verhaal gaat zijn.
Er moet een als het ware volledig
1:07:31.450,1:07:37.459
volksbestuur zijn van het staatsapparaat, op de een of andere manier.
In een klasseloze maatschappij zou je
1:07:37.459,1:07:39.019
een ander soort
1:07:39.019,1:07:45.329
staatsapparaat nodig hebben dan we op dit moment hebben.
Natuurlijk zou in een maatschappij
1:07:45.329,1:07:49.979
waarin de rol van particuliere eigendomsrechten
ongelooflijk veel kleiner zou zijn,
1:07:49.979,1:07:52.489
de rol van de staat niet zijn
1:07:52.489,1:07:57.799
wat ze nu is, want de rol van de staat op dit moment
is om die eigendomsrechten te beschermen.
1:07:57.799,1:08:01.439
En als ze niet vreselijk relevant meer zijn, dan
1:08:01.439,1:08:07.139
zal het staatsapparaat natuurlijk radicaal veranderd worden op dezelfde manier.
1:08:07.139,1:08:14.139
» STUDENT: Aan het eind was er het toegevoegde hoofdstuk,
en de introductie legde het behoorlijk goed uit,
1:08:15.129,1:08:17.869
maar ik vroeg me af of je iets te zeggen had over het materiaal daarin
1:08:17.869,1:08:23.669
in verband hiermee, of in verband met de bestaande Boeken I t/m III,
op welke manier dan ook.
1:08:23.669,1:08:30.669
» HARVEY: Het is een uitbreiding, een heel interessante uitbreiding,
dus ja, ik denk
1:08:31.979,1:08:35.839
dat als je daar achteraan wilt, dat het best interessant is om te lezen.
1:08:35.839,1:08:40.670
Er zijn een paar uitbreidingen, een paar herformuleringen.
1:08:40.670,1:08:44.489
Typisch Marx: hij formuleert iets en
1:08:44.489,1:08:48.940
herformuleert het vervolgens. Dus er zitten wat herformuleringen in.
1:08:48.940,1:08:55.179
Het is het lezen erg waard.
Er zitten wat extra inzichten in met betrekking tot
1:08:55.179,1:08:59.029
Het Kapitaal. Dit is trouwens een probleem met de Boeken II en III
1:08:59.029,1:09:02.169
en Theorieën over de meerwaarde:
1:09:02.169,1:09:05.989
dat ze verkenningen zijn.
1:09:05.989,1:09:11.009
En aangezien ze verkenningen zijn, vind je behoorlijke verschillen
in de manier waarop formuleringen
1:09:11.009,1:09:12.699
opgebouwd worden.
1:09:12.699,1:09:16.029
Je hebt te maken met een incompleet werk.
1:09:16.029,1:09:22.119
Met andere woorden, je moet het afstruinen naar inzichten,
1:09:22.119,1:09:25.520
in plaats van op zoek te gaan naar een samenhangende formulering van de redenering.
1:09:25.520,1:09:29.989
Boek I van Het kapitaal is de plek waar je
1:09:29.989,1:09:34.159
de langste, meest consequente redenering krijgt,
1:09:34.159,1:09:43.089
want Boeken II en III zijn samengevoegde fragmenten,
waarvan er sommige
1:09:43.089,1:09:47.739
redelijk coherent zijn op zichzelf, maar je krijgt niet goed
hoogte van hoe ze samenhangen met de andere.
1:09:47.739,1:09:51.649
Daardoor wordt het dus meer een legpuzzel
1:09:51.649,1:09:56.769
om uit te vinden wat Marx eigenlijk aan het doen was
en wat wij moeten doen met wat hij deed,
1:09:56.769,1:09:59.459
om er een geheel van te maken.
1:09:59.459,1:10:06.459
Ok, het is half negen, dus heel erg bedankt voor alles:
ik heb er veel plezier aan beleefd!
1:10:17.719,1:10:22.360
» NEIL SMITH: We hebben dertien lezingen over Het kapitaal meegemaakt
1:10:22.360,1:10:28.119
en we zijn er doorheen gegaan op een behoorlijk directe, tekstuele manier.
Maar misschien is er nu we afsluiten
1:10:28.119,1:10:31.479
een mogelijkheid
1:10:31.479,1:10:37.340
om de vraagstukken verder te verbreden. Zijn er concluderende
zaken die je aan de orde zou willen stellen, die wellicht
1:10:37.340,1:10:40.840
niet zo nauw verbonden zijn met Het kapitaal als tekst,
maar bredere vragen die volgens jou urgent en belangrijk zijn;
1:10:40.840,1:10:43.299
bredere vragen waar je aan denkt
1:10:43.299,1:10:47.519
naar aanleiding van het lezen van Het kapitaal?
1:10:47.519,1:10:52.960
» HARVEY: Er zijn twee gebieden waar ik naar zou kijken.
1:10:52.960,1:10:56.929
Eén is het werk dat gedaan moet worden
1:10:56.929,1:11:03.679
zowel om zijn inzichten te actualiseren
1:11:03.679,1:11:10.099
als om ze uit te breiden naar andere terreinen.
Neill heeft bijvoorbeeld veel gewerkt aan
1:11:10.099,1:11:16.820
zaken aangaande natuur en verstedelijking,
en ik heb veel gewerkt aan verstedelijkingsvraagstukken.
1:11:16.820,1:11:18.710
En wij zijn beide
1:11:18.710,1:11:23.659
zeer geïnteresseerd in de vraag van geografisch
ongelijke ontwikkeling, waarvan ik ook denk
1:11:23.659,1:11:25.010
dat het een zeer cruciale
1:11:25.010,1:11:29.889
arena is.
Er is dus een intellectueel project dat hieruit voortkomt:
1:11:29.889,1:11:33.919
om te proberen Marx' methode te nemen,
1:11:33.919,1:11:39.389
zijn bevindingen te nemen, en ze op andere terreinen te projecteren.
En terwijl we ze op
1:11:39.389,1:11:41.480
andere terreinen projecteren,
1:11:41.480,1:11:47.069
te doen wat Marx zelf zou doen:
jezelf soms terug naar het begin te nemen en
1:11:47.069,1:11:51.599
een deel van het basisapparaat waar je mee begon te herconceptualiseren.
Daar is dus een intellectueel project,
1:11:51.599,1:11:58.129
dat heel spannend is om aan te werken
1:11:58.129,1:12:03.019
en veel blootlegt. Ik denk dat ik nu
1:12:03.019,1:12:08.550
bijvoorbeeld een veel steviger greep heb op hoe
stedelijke processen verlopen en wat er omgaat in steden
1:12:08.550,1:12:15.630
doordat ik dit werk al doe voor meer dan 15, 20 jaar.
1:12:15.630,1:12:19.799
Maar daarnaast is er nog een project, namelijk het politieke project.
1:12:19.799,1:12:21.320
We kunnen namelijk
1:12:21.320,1:12:27.920
niet wachten met politieke actie tot
we alle stukjes theorie hebben uitgewerkt
1:12:27.920,1:12:30.239
waar Marx niet lang genoeg bij stil heeft gestaan.
1:12:30.239,1:12:38.630
Ik bedoel, we worden geconfronteerd met urgente zaken,
nu meteen.
1:12:38.630,1:12:44.179
En ik denk dat Marx ons genoeg een spiegel voorhoudt
1:12:44.179,1:12:52.300
om meteen te beginnen na te denken
over verschillende soorten actie.
1:12:52.300,1:12:57.369
En ik denk dat dit is waar
1:12:57.369,1:13:02.499
die voor de hand liggende term die uit Marx' analyse voortspruit,
namelijk het begrip van de klassenstrijd
1:13:02.499,1:13:05.590
weer aan de orde komt.
1:13:05.590,1:13:10.130
Politiek gezien is een van de problemen die we
denk ik de laatste dertig jaar hebben gehad
1:13:10.130,1:13:14.879
dat mensen begonnen te zeggen dat klasse niet bestaat of
1:13:14.879,1:13:17.949
dat klassenstrijd irrelevant is.
1:13:19.099,1:13:21.080
Wat betreft dat punt is, denk ik, wat Marx doet,
1:13:21.080,1:13:25.600
je vertellen dat je politiek niet ver komt
1:13:25.600,1:13:32.189
in het omverwerpen van [of omgaan met] dit systeem,
als je niet bereid bent een vorm van klassenstrijd te voeren.
1:13:32.189,1:13:36.400
Wat wij moeten doen is vaststellen wat dat kan betekenen.
1:13:36.400,1:13:39.480
En ik denk, gebaseerd op Marx' werk, dat hij zelf toen
1:13:39.480,1:13:45.489
ook niet goed wist wat dit betekende.
1:13:45.489,1:13:50.760
Maar wanneer zich voor je neus politieke actie voltrekt,
dan is er (dat is wat we denk ik van hem kunnen leren)
1:13:50.760,1:13:53.869
dan is er een noodzaak om te participeren,
1:13:53.869,1:13:56.540
een noodzaak om geëngageerd te zijn,
1:13:56.540,1:13:58.199
zelfs als je niet
1:13:58.199,1:14:02.820
alle theorie kent en zelfs als je niet alles weet.
Je weet voldoende over de dynamiek van
1:14:02.820,1:14:04.050
het systeem,
1:14:04.050,1:14:06.840
zoals je weet dat juist
1:14:06.840,1:14:10.849
deze kwestie van de klassenstrijd fundamenteel is.
1:14:10.849,1:14:13.749
Nu zullen mensen meteen zeggen
1:14:13.749,1:14:16.889
dat je de kwestie van de natuur probeert te
reduceren tot klassenstrijd; dat je
1:14:16.889,1:14:22.480
kwesties van seksualiteit en gender en ras en al
dat soort dingen probeert te reduceren
1:14:22.480,1:14:27.959
tot de klassenkwestie. En ik denk dat het antwoord daarop is:
nee, dat is helemaal niet wat er aan de hand is.
1:14:27.959,1:14:32.399
Er zijn gevechten van dat soort die zeer zeer kritiek zijn
en zeer belangrijk
1:14:32.399,1:14:35.189
om ook in betrokken te zijn.
1:14:35.189,1:14:42.089
Maar kijk naar zoiets als de 'sub prime'-hypothekencrisis
en kijk wie er het meest door getroffen worden. Dat is
1:14:42.089,1:14:43.999
sterk geconcentreerd
1:14:43.999,1:14:49.630
onder Afrikaans Amerikanen; het is sterk
geconcentreerd onder vrouwen met een laag inkomen;
1:14:49.630,1:14:52.000
en het is een klassenfenomeen.
1:14:52.000,1:14:56.790
En wanneer je erover na begint te denken blijkt het aantal
plaatsen en momenten gigantisch te zijn waarop die
1:14:56.790,1:15:02.719
categorieën, inclusief ethniciteit enz., volledig overlappen.
1:15:02.719,1:15:07.349
We moeten dus niet bang zijn voor het woord 'klasse'.
1:15:07.349,1:15:10.050
Ik denk dat er een ongemakkelijkheid is bij 'klasse'.
1:15:10.050,1:15:15.579
Er is natuurlijk een duidelijke oorzaak voor deze ongemakkelijkheid over klasse,
want ideologisch gezien wil de kapitalistische klasse,
1:15:15.579,1:15:18.619
die op dit moment heel gemakkelijk te onderscheiden valt,
1:15:18.619,1:15:21.539
niet dat wij over klasse nadenken.
1:15:21.539,1:15:24.539
En ik weet niet of het je opgevallen is, maar
zodra je een groot probleem aansnijdt,
1:15:24.539,1:15:28.770
of iemand anders snijdt een groot probleem aan,
dan springt het Wall Street Journal op en neer en zegt:
1:15:28.770,1:15:33.659
ah, je wilt het hebben over hoe de klassenstrijd ons verdeelt!
1:15:33.659,1:15:38.599
Alsof het wil zeggen dat we dat niet zouden moeten doen.
1:15:38.599,1:15:42.260
Maar dit wordt gezien als het zaaien van verdeeldheid.
Dus
1:15:42.260,1:15:47.110
het enige waarvan de grote burgerij niet wil
(en dit is alweer zoiets dat Marx je ideologisch gezien leert)
1:15:47.110,1:15:50.540
het enige waarvan de grote burgerij niet wil dat je erover praat,
is dat waar het
1:15:50.540,1:15:54.900
juist zo mee bezig is.
1:15:54.900,1:15:59.959
Ten eerste is het heel moeilijk erachter te komen waar het geld is.
1:15:59.959,1:16:04.249
We hebben overal gegevens over.
Zij hebben gegevens over ons, zij hebben chips over ons en
1:16:04.249,1:16:06.299
waar we heen gaan: al dat soort dingen.
1:16:06.299,1:16:08.999
Kunnen wij erachter komen waar hun geld is?
1:16:08.999,1:16:12.760
Ze zeggen altijd: 'nee, nee, nee, dat kunnen niet achterhalen',
maar wat het antiterroristische gedoe begint aan
1:16:12.760,1:16:17.310
te tonen, is dat ze wel konden achterhalen waar het geld was,
als ze maar wilden. Ze willen het niet weten.
1:16:17.310,1:16:22.010
Dat is wat je verbergt: je verbergt waar
het geld vandaan komt, en waar het heengaat.
1:16:22.010,1:16:28.390
Je verbergt ook een hele hoop over de kapitalistische macht,
die een klassegebonden macht is, en hoe die klassemacht werkt.
1:16:28.390,1:16:33.440
Want dat zou tot gevolg hebben dat iemand
zich tegen de klassemacht zou verzetten. En klassemacht
1:16:33.440,1:16:36.709
is precies waar ze bang voor zijn.
1:16:36.709,1:16:41.389
Ze verheugen zich zeer over zoiets als identiteitspolitiek.
Nu wil ik niet zeggen dat identiteitspolitiek
1:16:41.389,1:16:47.179
compleet verkeerd is, ok. Ik zeg dat ze zich verheugen over
aandacht voor het multiculturele, ze verheugen zich over
1:16:47.179,1:16:52.139
identiteitspolitiek. Het enige multiculturele
waar ze niets over willen horen is klasse:
1:16:52.139,1:16:56.059
het enige waar ze absoluut niets over willen horen.
Dus wat Marx je leert is dat je erheen moet,
1:16:56.059,1:16:58.199
dat je erbij moet zijn.
1:16:58.199,1:17:03.219
En hoe we dit doen is een groot vraagstuk.
En een van de kwesties die ik heb geprobeerd aan te snijden is
1:17:03.219,1:17:08.480
dat er gevechten aan de gang zijn rond oorspronkelijke
accumulatie en accumulatie door onteigening.
1:17:08.480,1:17:13.039
Die moeten worden geïntegreerd in traditionele
soorten klassenstrijd op het werk.
1:17:13.039,1:17:15.539
En dat is niet altijd gemakkelijk om te doen.
1:17:15.539,1:17:19.669
Op dit moment wordt er trouwens veel gestreden tegen onteigening,
1:17:19.669,1:17:20.979
en soms
1:17:20.979,1:17:24.729
wil de traditionele arbeidersbeweging daar niet van horen.
Soms willen zíj ook niet horen van
1:17:24.729,1:17:27.820
de traditionele arbeidersbeweging.
1:17:27.820,1:17:30.039
Dus de verdeeldheid
1:17:30.039,1:17:33.239
rond deze kwestie is iets dat ons politiek ernstig schaadt.
1:17:33.239,1:17:36.229
Ik denk dat dit heel sterk uit Marx naar voren komt:
1:17:36.229,1:17:40.159
dat je de kern van het probleem moet aanpakken.
1:17:40.159,1:17:45.380
De kern van het probleem is dat zij over jullie rug
kapitaal aan het accumuleren zijn.
1:17:45.380,1:17:50.179
Ze doen het door middel van onteigening,
dan wel door jullie arbeid te absorberen
1:17:50.179,1:17:51.660
en dergelijke. Dus,
1:17:51.660,1:17:54.639
wat ze ook doen, zij worden stinkend rijk
1:17:54.639,1:17:57.310
terwijl jullie degenen zijn die eronder zullen lijden.
1:17:57.310,1:17:59.239
En dat kan zo niet doorgaan.
1:17:59.239,1:18:04.030
En wat Marx eigenlijk zegt door ons deze spiegels voor te houden,
is: sluit je aan.
1:18:04.030,1:18:06.099
Hic Rhodus, hic salta [eig. saltus]!
1:18:06.099,1:18:08.019
Hier is de bal: gebruik hem!
1:18:08.019,1:18:09.459
Maak de klassenstrijd.
1:18:09.459,1:18:10.779
Hoe dat te doen:
1:18:10.779,1:18:12.449
grote vraag.
1:18:12.449,1:18:15.319
Maar je moet het doen; dat is noodzakelijk.
1:18:15.319,1:18:21.099
En het is niet slechts noodzaak voor de arbeidersklasse;
het is een noodzaak voor de mensheid.
1:18:21.099,1:18:24.309
In zoverre we nu überhaupt een fatsoenlijk, beschaafd leven hebben,
1:18:24.309,1:18:27.809
heeft dat alles te maken met de dynamiek van de klassenstrijd
1:18:27.809,1:18:30.780
gedurende de afgelopen honderd jaar of meer.
1:18:30.780,1:18:33.929
En het feit dat we haar op dit moment niet zo effectief voeren
1:18:33.929,1:18:37.039
is een levensgroot probleem.
We moeten erop uit en het doen - en goed ook.
1:18:46.000,1:18:52.739
Zie davidharvey.org voor David Harveys lezingen over Boek II.
Vertaling: Anna P.H. Geurts.
